گر هنر داری مرنج، ار کم نشینی بر ستور
زیر عیسی خر نگر، زیر خزان یکران تور
وز حروفی نام رخش و داردت هر جا، چه سود؟
در عرب وی را کمیت است اسم و در تاتار بور
نیک و بد در آدمی پنهان نمی ماند، چنانک
نافه در جیب ملوک و باده در جام بلور
نفس را چون رام جویی، ساکنی بهتر ز جهد
پیل را چون پست خواهی، چاره نیکوتر ز زور
چند بهر کنجدی کش خورده نتوانی، ز حرص
پا نهی، کایی تهی تگ در ره پیلان چو مور
احمقی باشد که گنجی دارد و خرجیش نیست
بر ستور انبار گوهر کی بود سود ستور؟
مزد دارد عرض بخشش پیش دکان بخیل
خیر باشد چاه کندن بر لب دریای شور
خوار نبود مکر می کو گردد از افلاس خوار
عور نبود منفقی کو گردد از انفاق عور
در عیار سیم و زر تا کی پرستی سنگ را؟
باش تا سیم تو گردد گور و گردد سنگ گور
ترک در دنباله کور و ز گورش یاد نه
گور دنبالش روان زانگونه کو دنبال کور
صنع یزدان شد چنان، از دیده عیبیش مبین
حسن در زنگ و حبش چون عقل در ملتان و غور
با تن سیمین، چو گنج خویش یابی زیر خاک
زال زر رویین تن و پولادوند و سیمجور
پر نگیرد بنده خواهش، ذره ذره کن چو ریگ
روغن اندر ریگ ریزی، بیشتر گردد صبور
خام تر گردد ز پند معنوی دانای خام
کورتر گردد ز باد عیسوی دجال کور
گر به پند از فسق باز آیی چو خسرو، ای حکیم
در جنب سر شستنت باید، چه دریا و چه خور!
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به بررسی ویژگی‌های حقیقی انسان و اهمیت هنر و فضیلت می‌پردازد. شاعر با استفاده از کنایه‌ها و تمثیل‌ها، به این نکته اشاره می‌کند که ارزش واقعی انسان به محتوای درونی و اخلاقی او بستگی دارد و نه به ظاهر و مظاهر دنیوی. همچنین تأکید می‌کند که نعمت‌ها و ثروت‌های مادی بدون استفاده صحیح بی‌فایده‌اند و فردی که به صرف داشتن ثروت به خود می‌بالد، احمق است. در نهایت از انسان‌ها دعوت می‌کند که با درک درست و بصیرت از دنیا و خود، به رستگاری و کمال برسند.
هوش مصنوعی: اگر هنری داری، نگران نباش. اگر به اندازه کافی تلاش نکنی، مانند ستوری خواهی بود که زیر عیسی قرار گرفته است؛ در حالی که زیر باران و سختی، خیس خواهد شد.
هوش مصنوعی: اگر نام رخش (اسب افسانه‌ای) و صفات تو هر جا ذکر شود، چه فایده‌ای دارد؟ در فرهنگ عرب او را «کمیت» می‌نامند و در فرهنگ تاتار به او «بور» می‌گویند.
هوش مصنوعی: خوبی و بدی در انسان‌ها پنهان نمی‌ماند، همچنان که بوی خوش عطر از جیب پادشاهان و نوشیدنی در جام شفاف مشخص است.
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی نفس خود را راحت کنی، بهتر است که آن را آرام و مهار شده نگه‌داری. و اگر می‌خواهی بر کسی یا چیزی که پایین‌تر از توست، تسلط یابی، از زور و قدرت استفاده کردن راه‌حل بهتری نیست.
هوش مصنوعی: به دلیل حرص و طمع، انسان گاهی خود را در وضعیتی قرار می‌دهد که نمی‌تواند آنچه را که می‌خواهد به دست آورد. مانند مورچه‌ای که برای به دست آوردن دانه‌ای کنجد خود را زیر پاهای فیل‌ها قرار می‌دهد و در این مسیر آسیب می‌بیند. در واقع این بیانگر این است که برخی از خواسته‌ها و آرزوهای ما ممکن است ما را در موقعیت‌های خطرناک قرار دهد و در نهایت ما را به جایگاه مناسبی نرساند.
هوش مصنوعی: افرادی هستند که دارایی زیادی دارند اما حاضر نیستند آن را خرج کنند. در حقیقت، اگر کسی ثروتی داشته باشد و از آن استفاده نکند، به چه دردی می‌خورد؟
هوش مصنوعی: هر کسی که بخیل و خسیس است، تنها به دردسر می‌افتد و هیچ سودی نمی‌برد. در واقع، کار کردن و تلاش کردن برای چیزی که ارزش ندارد، مانند کندن چاه در کنار دریا است؛ چون اینجا دریا وجود دارد و نیازی به چاه نیست. بنابراین، مردم می‌بایست از بخشش و سخاوت بهره‌مند شوند تا به نتایج مثبتی برسند.
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر نیاز زیاد خود، دست به نیرنگ می‌زند، در واقع خود را خوار نمی‌کند. همچنین، کسی که به انفاق و کمک به دیگران توجه ندارد، هیچگاه از معایب فقر و نیازمندی رهایی نخواهد یافت.
هوش مصنوعی: چرا در ارزش نقره و طلا سنگ را می‌پرستی؟ بگذار تا نقره‌ات به گور تبدیل شود و سنگ هم به گور تبدیل گردد.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برخی افراد در زندگی خود به دنبال چیزهایی می‌روند که در واقع هیچ هدف یا معنایی ندارند. برخلاف آنچه که به نظر می‌رسد، آنها به جای رسیدن به هدف یا روشنایی، در مسیر تاریکی و بی‌هدفی حرکت می‌کنند. در اینجا، اشاره به این است که اگر بر اساس ظاهر و بدون تفکر عمیق پیش برویم، ممکن است راهی اشتباه را دنبال کنیم.
هوش مصنوعی: کار خداوند به‌گونه‌ای است که باید از منظر درست به آن نگاه کرد. زیبایی را در زشتی‌ها نبینید، همانطور که عقل در تاریکی و دشواری‌ها وجود دارد و می‌تواند روشنایی ایجاد کند.
هوش مصنوعی: وقتی با بدن نازک و ظریف خود گنجینۀ خود را زیر خاک پیدا کنی، مانند زال که با پوست زرین و آهنین و نقره‌ای‌اش مشهور است.
هوش مصنوعی: بنده نباید به راحتی آرزوهایش را طلب کند، بلکه باید به آرامی و با حوصله پیش برود. اگر بخواهد روغن را به آرامی و با دقت در میان ریگ‌ها بریزد، نتیجه بهتری خواهد داشت و صبر او بیشتر خواهد شد.
هوش مصنوعی: اگر کسی به نصایح معنوی و آموزه‌های حکیمانه بی‌توجهی کند، بی‌خبر از حقیقت به سوی خامی می‌رود و اگر به توهمات و جادوگران دچار شود، بیشتر از قبل در تاریکی و کوری قرار می‌گیرد.
هوش مصنوعی: اگر از گناه و فسق دست بکشی مانند خسرو، ای حکیم، کنار سرت باید که به چه چیزی توجه کنی، چه به دریا و چه به خورشید!
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
دشمنانش را نگردد ماتم ایج از دور دور
دوستانش را بود گرد سرای از سور سور
وصف فضل او نباشد کردن از سیصد یکی
گر کند چرخ برین از وصف او مسطور طور
فور اگر در هند تیغ تیز او بیند بخواب
[...]
پرستاره ست از شکوفه باغ برخیز ای چو حور
باده چون شمس کن در جام های چون بلور
زان ستاره ره توان بردن سوی لهو و سرور
زانکه می تابد ستاره وار از نزدیک و دور
دوست می گوید که ای عاشق اگر داری صبور
ازفراق ما منال وصبر کن تا نفخ صور
اندر آن مجلس که بیند خلق دیدار خدا
ازجگرهای کباب عاشقان باشد بخور
آن که از خواب خوشت بیدار می سازد منم
[...]
الرحیل ای خفتگان کاینک صدای نفخ صور
رخت بر بندید ازین منزلگه دارالغرور
تا کی این از سر گرفتن سیر افلاک و نجوم
چند از ین بز هم گرفتن دور ایام و شهور
هین که موقوف توأند ارواح جمع انبیا
[...]
بهر شهوت جان خود را می‌دهی همچون ستور
وز برای جان خود که می‌دهی وانگه به زور
می‌ستانی از خسان تا وادهی ده چارده
در هوای شاهدی و لقمه‌ای ای بی‌حضور
آن سبدکش می‌کشد آن لقمه‌ها را تون به تون
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.