گنجور

 
 
 
زبان با ترانه

با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)
قالب شعری: رباعی
منبع اولیه: ویکی‌درج
تعداد ابیات: ۲
خلاصه

شاعر در این شعر به ناپایداری عمر آدمی می‌پردازد و می‌گوید فرقی ندارد که شما شاه باشی یا وزیر، مستی رسوا باشی یا مستی پرده‌نشین؛ عاقبت جسم شما خاک خواهد شد و از آن خاک کوزه خواهند ساخت و دیگر تفاوتی نمی‌کند خاک چه‌کسی‌ست. در نهایت خاک خاک است.

برگردان به زبان ساده

# این کوزه که آبخوارهٔ مزدوری‌ست

از دیدهٔ شاهی و دل دستوری‌ست

این کوزه‌ای که خدمتکار از آن آب می‌نوشد، از خاک(دل و دیده) شاه و وزیر ساخته‌اند.

# هر کاسهٔ می که بر کف مخموری‌ست

از عارض مستی و لب مستوری‌ست

این کوزه‌‌ی که در دست خمار است. از خاک(صورت و لب) مستی رسوا و مستی پرده نشین ساخته‌اند.
رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
رباعی شمارهٔ ۱۶ به خوانش علی قلندری
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
رباعی شمارهٔ ۱۶ به خوانش زهرا شیبانی
اشکالات خوانش

همهٔ ی‌ها به صورت مصدری خوانده می‌شوند که اشتباه است.

رباعی شمارهٔ ۱۶ به خوانش زهرا بهمنی
اشکالات خوانش

# یای مزدوری مصدری خوانده می‌شود. یای مصدری نمی‌تواند با یای نکره قافیه شود و به وضوح خوانش اشکال دارد.

رباعی شمارهٔ ۱۶ به خوانش نازنین بازیان
اشکالات خوانش

# یای مزدوری مصدری خوانده می‌شود. یای مصدری نمی‌تواند با یای نکره قافیه شود و به وضوح خوانش اشکال دارد.

فعال یا غیرفعال‌سازی قفل متن روی خوانش من بخوانم
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
خیام
خیام » رباعیات خیام به پژوهش سیدعلی میرافضلی » رباعیات اصیل » شمارهٔ ۴

این کوزه که آبخوارۀ مزدوری است

از دیدۀ شاهی و دلِ دستوری است

هر کاسۀ مَی که بر کفِ مخموری است

از عارض مستیّ و لبِ مستوری است

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها

معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است

اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
بارگذاری روند بازدیدها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها

تا به حال ۲۰ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

داوود در ‫۱۵ سال و ۱۱ ماه قبل، جمعه ۶ آذر ۱۳۸۸، ساعت ۱۲:۳۲ نوشته:

باز هم اشاره به ناپایداری هستی

reply flag link

 
آرش در ‫۱۵ سال و ۲ ماه قبل، شنبه ۶ شهریور ۱۳۸۹، ساعت ۲۱:۱۶ نوشته:

همانطور که "دُستور" با "ی" نکره همراه است، شاه نیز باید با "ی" نکره بیاید.
"شاهست" باید به "شاهی" تبدیل شود
---
پاسخ: با تشکر، با تصحیح فروغی مقابله شد و متأسفانه ;) وضعیت بدتر شد. با استناد به این تصحیح، «شاهست» را با «شاهیست» جایگزین کردم، «شاهیست» در این حالت «شاهیس» باید خوانده شود، این کار در عروض قدیم جایز بوده.

reply flag link

 
آ در ‫۱۵ سال و ۱ ماه قبل، پنجشنبه ۸ مهر ۱۳۸۹، ساعت ۲۲:۱۴ نوشته:

نباید شاهست تبدیل به شاهیست بشود بلکه باید است حذف شده و ی نکره به آخر شاه افزوده شود. با تشکر
---
پاسخ: متوجه فرمایش شما هستم، استناد من در تصحیح قبلی به تصحیح مرحوم فروغی است. قید «متأسفانه» را هم در پاسخ پیشین به این دلیل آوردم که به نظرم «شاهیست» زیبا نیست و همان «شاهی» بهتر است. اما در تصحیحات تلاش می‌کنیم بیش از آن که به زیبایی یا حتی درستی تصحیح توجه کنیم به مستند بودن آن اتکا کنیم و به همین دلیل در تصحیح این رباعی حداقل تا زمانی که سند معتبری پیدا نکنیم «شاهی» را جایگزین «شاهیست» نمی‌کنیم.

reply flag link

 
فریبرز مالکی در ‫۱۲ سال و ۹ ماه قبل، شنبه ۲۱ بهمن ۱۳۹۱، ساعت ۱۸:۳۷ نوشته:

از دیده شاهی و دل دستوریست

reply flag link

 
دکتر ترابی در ‫۱۱ سال و ۲ ماه قبل، دوشنبه ۳ شهریور ۱۳۹۳، ساعت ۲۳:۲۴ نوشته:

دوستان ، به ترکیب رباعی توجه فرمایید:
در هر چهار مصرع تنها یک فعل به کار رفته است
مزدوریست ، دستوریست ، مخموریست و مستوریست
بی گمان شاهیست نادرست و نابجاست صورت درست مانند مصراع پایانی چهار پاره
از دیده شاهی و دل دستوریست بوده است

reply flag link

 
هادی رسولی فر در ‫۸ سال و ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۶ بهمن ۱۳۹۵، ساعت ۰۲:۲۱ نوشته:

متن این رباعی بدین وزن صحیح است:
این کوزه که آبخوارهٔ مزدوریست
از دیدهٔ شاهی و دل دستوریست
هر کاسهٔ می که بر کف مخموریست
از عارض مستی و لب مستوریست
از گنجور عزیز خواهشمندم تصحیح کنه
آهنگ شعر در یک مصرع با تکرار دوفعل هم وزن به هم خورده
واین منطقی نیست

reply flag link

 
آژنگ در ‫۷ سال قبل، شنبه ۵ آبان ۱۳۹۷، ساعت ۰۳:۳۱ نوشته:

دوستان ممنون میشم اگر معنی (تفسیر) این رباعی رو یاد داشت کنید ، و واقعا ممنون بابت این سایت من به تازگی با خیام آشنا شدم به لطف شما .

reply flag link

 
مجتبی کلانی در ‫۶ سال و ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۱۰ بهمن ۱۳۹۷، ساعت ۰۴:۰۴ نوشته:

در پاسخ آژنگ گرامی
خیلی ساده خیام می‌گوید
ظرف آب مزدور از خاک شاه و وزیر است
کاسه‌ی می مخمور
از خاک مست و انسان عیب پوش است یا انسان باگذشت
البته شما به نیکی آگاه هستید که در شعر خیام مرگ و تبدیل به خاک و رستن گیاه از خاک و یا ساخت خشت و کوزه و کاسه از گل ماحصل جنازه آدمی، کلید واژه است
خیام باهوش‌ترین شاعر ایران زمین است

reply flag link

 
ساکت در ‫۶ سال و ۲ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۲ شهریور ۱۳۹۸، ساعت ۱۱:۴۳ نوشته:

در این رباعی موضوع ناپایداری جهان و نابودی همه انسانها از شاه و وزیر گرفته تا مست و مستوره به تصویر کشیده شده است. این موضوع در اغلب رباعیات خیام مورد توجه بوده و میتوان آن را یکی از ویژگیهای رباعیات اصیل او به شمار آورد. در این رباعی نیز از طریق یک تصویر تکان دهنده که در آن کوزه یک کارگر ساده مزدبگیر از چشم شاه و قلب وزیر سرشته شده است، موضوع ناپایداری جهان و حیات فانی انسانها مورد توجه قرار گرفته است. همین مضمون در بیت دوم تکرار شده و جای کوزه را کاسه و جای شاه و وزیر را مست و مستوره (دختر پاکدامن و پرده‌نشین) گرفته است. دل نبستن به سلطنت و وزارت و جمال و کمال پیام دیگر این رباعی است که به طور غیرمستقیم با خواننده در میان گذاشته شده است.

reply flag link

 
ساکت در ‫۵ سال و ۱۱ ماه قبل، جمعه ۱۵ آذر ۱۳۹۸، ساعت ۲۲:۳۹ نوشته:

لطفا از کانال تلگرامی من با عنوان همراه با خیام دیدن فرمایید به آدرس:
پیوند به وبگاه بیرونی

reply flag link

 
سعید در ‫۵ سال و ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۹ بهمن ۱۳۹۸، ساعت ۰۶:۴۰ نوشته:

گنجور عزیز لطفا شعر را تصحیح فرمایید :
این کوزه که آبخوارهٔ مزدوریست
از دیدهٔ شاهی و دل دستوریست
هر کاسهٔ می که بر کف مخموریست
از عارض مستی و لب مستوریست
ممنون

reply flag link

 
الهه رهرونیا در ‫۵ سال و ۵ ماه قبل، جمعه ۲ خرداد ۱۳۹۹، ساعت ۱۵:۵۱ نوشته:

دوستان گرامی در بیت دوم واژه « شاهیست» به نظر نادرست است و وزن شعر را به هم می‌ریزد. بجای آن باید « شاهی» ( یک شاه(ی) نکره) قرار داد تا درست باشد. مصرع‌های پسین نیز تابع همین وزن ادامه پیدا کرده‌اند.

reply flag link

 
احمد نیکو در ‫۵ سال و ۲ ماه قبل، شنبه ۸ شهریور ۱۳۹۹، ساعت ۱۱:۵۵ نوشته:

متن بیت اول بدین صورت می باشد:
این کوزه که آبخوارۀ مزدوری است
از دیدهٔ شاهی و دل دستوری است

هر کاسهٔ می که بر کف مخموری‌ است

از عارض مستی و لب مستوری‌ است

 

reply flag link

 
رضا رستمی در ‫۴ سال قبل، شنبه ۱ آبان ۱۴۰۰، ساعت ۱۷:۳۸ نوشته:

دوستان سلام

بعضی از دوستان بسیار به واژه ی (شاهیست)در مصرع دوم ایراد میگیرند و درخواست اصلاح این واژه را به (شاهی)دارند

خدمتتون عرض کنم متن شعر همانند متن اورده شده در نسخه ی استاد فروغی هست و اگر میخواهید ایرادی بگیرید لطفا با مستندات بیان بفرمایید

reply flag link

 
حبیب شاکر در ‫۳ سال و ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۲۷ بهمن ۱۴۰۰، ساعت ۱۹:۴۹ نوشته:

سلام

این کوزه که آبشخور مستی بوده ست

شاید ز شهی صورت و دستی بوده ست

تحقیر مکن هر آنکه خوارش بینی

کاین قاعده ی جهان هستی بوده ست

reply flag link

 
میم نون در ‫۳ سال و ۴ ماه قبل، سه‌شنبه ۷ تیر ۱۴۰۱، ساعت ۰۵:۴۴ نوشته:

تخصص ادبی ندارم ولی این رو برداشت می کنم از این رباعی

این کوزه که آبخواره ی مزدوریست: اینکه کوزه  از جهت نگه داشتن آب،مزدش این شده که یک ظرف سیراب باشه

از دیده شاهی و دل دستوریست:اگر از دیدگاه شاه و وزیر که نسبت به رعیت دارند به کوزه نگاه کنی،مزدور محسوب می شه

در صورتی که از دیدگاه ما:

هر کاسه می که بر کف مخموری است:هر کاسه شرابی که در دست آدم خمار قرار می گیره

از عارض مستی و لب مستوریست: بابت سرمست بودن غرق بودن و لذت بردن از مستیِ و سکوت ناشی از  رضایتشِ

یعنی سیستم طوری نیست که بابت توانایی هات مزد بگیری،از توانایی هایی مزد می گیری که مست باشی از وجودشون

reply flag link

 
ابتسام حیدری در ‫۲ سال و ۳ ماه قبل، دوشنبه ۲ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۱۸:۰۴ پاسخ داده:

عالی👌🏻

reply flag link

 
محمود آزاد در ‫۲ سال و ۱۰ ماه قبل، چهارشنبه ۲۸ دی ۱۴۰۱، ساعت ۱۶:۵۲ نوشته:

به نام آفریننده‌ی هستی

گاهی خداوند در چیزی یا کسی آشکار می‌گردد

در سده‌ی پنجم هجری در خیام

reply flag link

 
فاطمه دِل سَبُک (مهر۱۳۲۵ - تیر۱۴۰۲/یزد) در ‫۲ سال و ۴ ماه قبل، سه‌شنبه ۶ تیر ۱۴۰۲، ساعت ۱۴:۴۳ نوشته:

این کوزه که آبخواره یِ مزدوری ست / از دیده یِ شاهی و دلِ دستوری ست

هر کاسه یِ مِی که بر کفِ مَخموری ست / از عارضِ مستی و لبِ مستوری ست

 

- دیده (چشم), دل (قلب), عارض(صورت) و لب, اعضایِ موردِ نیاز برایِ عشقبازی است

- آبخواره: ظرفِ نوشیدن آب

- کوزه, کاسه و هر ظرف سفالین دیگر ساخته شده از خاک,  نمادِ درگذشتگان و مُردگانی است که با گذر زمان به خاک تبدیل شده و از آنها ظروفِ سفالین ساخته شده که اکنون با حسرت نظاره گر زندگی کردنِ ما هستند.

- مزدور: مُزد (حقوق) بگیر, در اینجا لشگری یا کشوریِ دون پایه, سرباز

- دستور: در اینجا وزیر که با شاه و سربازِ مزدور تناسب دارد.

- مَخمور: مست و خمارآلود, در اینجا فرد بی ارزش و بی فایده

- عارضِ مستی: مست در اینجا چشمِ مست است که زیبایی صورت را چندین برابر می کند!

- مستور: پرده نشین, پوشیده روی, در گذشته زیبارویان از چشم مردم دور نگاه داشته می شدند, بعضا مجازات نگاه به زنانِ پادشاه, مرگ بود. همچنین زیبارویان برای رفت و آمد در جامعه و شرکت در مراسم ها از نقاب یا پوشیه استفاده می کردند.

این رباعی نیز همچون دیگر رباعیات خیام , بی وفایی دنیا را گوشزد می کند و تاکید بر آن دارد که هرکس در هر مقامی که باشد سرانجامش نیستی و با خاک یکسان شدن است. بنابراین نیاز به غرور و فخرفروشی در این زندگی چند روزه دنیا نیست و باید از لحظات این زندگی کوتاه نهایت لذت و شادمانی را برد.

شاید این رباعی با این چند بیت غزل ۲۵ حافظ بی ارتباط نباشد:

 

به هست و نیست مَرَنجان ضمیر و خوش می باش / که نیستی است سرانجامِ هر کمال که هست

به بال و پَر مَرو از رَه که تیرِِ پرتابی / هوا گرفت زمانی ولی به خاک نشست

 

ویندزور> اونتاریو> کانادا  {۲۷ ژوئن ۲۰۲۳}

reply flag link

 
۹۱۲۴۶۴۳۳۹۶ farhad در ‫۱ سال و ۴ ماه قبل، یکشنبه ۳ تیر ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۵۴ نوشته:

با توجه به بیت قبلی که دسته کوزه رو دست ادمی که قبلا بر گردن یاری بوده تشبیه میکنه به نظرم این بیت هم تشبیه اعضای بدن هست نه شاه و وزیر و .... من برداشتم این هست که کاسه ای که کوزه به آن می می‌ریزد منظوره خیام این است که کاسه جلوی کوزه از لب های معشوق ساخته شده( هر کاسه می که بر کف مخموریست از عارض مستی و لب مستوریست). همه اشعار خیام رو میشناسیم نمیشه از حقیقت دور شد به تصویر مربوط به بیت هم دقت کنید.به نظر شما کاسه و کوزه از کجای بدن ساخته شدن؟ ممنون میشم نظرتون رو بگید

reply flag link

 
حسن رحیمی در ‫۱۵ روز قبل، یکشنبه ۱۱ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۰۷:۴۱ نوشته:
این کوزه که آبخوارهٔ مُزدوریست   از دیدهٔ شاهیست و دل دستوریست     هر کاسهٔ می که بر کفِ مخموریست   از عارض مستی و لب مستوریست  

 

 

اصل واژه شاهیست درست میباشد

نباید ویرایش و تبدیل به شاهی کرد

 حرف تا در کلمه شاهیست در تقطیع ساقط میشود و قُدما اینکار را جایز میدانستند امّا متاخّرین نمیکنند.

reply flag link

 

برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.