گنجور

 
خاقانی

مرغ شد اندر هوا رقص کنان صبح‌دم

بلبله را مرغ‌وار وقت سماع است هم

برلب جام اوفتاد عکس شباهنگ بام

خیز و درون پرده ساز پرده به آهنگ بم

هدیه بر دل رسان تحفه سوی لب فرس

قول سبک روح راست رطل گران پشت خم

پیش کز آسیب روز بر دو یک افتد صبوح

دیو دلی کن بدزد از فلک این یک دو دم

پیش که طاووس صبح بیضهٔ زرین نهد

از می بیضا بساز بیضهٔ مجلس ارم

گوهر می‌آتش است ورد خلیلش بخوان

مرغ صراحی گل است باد مسیحش بدم

نایب گل چون توئی ساقی مل هم تو باش

جام چمانه بده بر جمن جان بچم

نوبر چرخ کهن نیست به جز جام می

حامله‌ای ز آب خشک آتش تر در شکم

قبلهٔ خاقانی است قلهٔ می تا شود

سوخته چون سیم عقل گشته چو سیماب غم

جان صدف ده چنانک گوهر می زیر بحر

ماهچهٔ زر کند بر تن ماهی درم

خون رزان ده که هست خون روان را دیت

صیقل زنگ هوس مرهم زخم ستم

گرچه خرد در خط است بر خط می‌دار سر

تا خط بغداد ده دجله صفت جام‌جم

چشمهٔ خورشید لطف بل که سطرلاب روح

گوهر گنج حیات بل‌که کلید کرم

تا همه بر فال عید جان فلک فعل را

داغ سگی برنهم بر در کهف الامم

خسرو جمشید جام، سام تهمتن حسام

خضر سکندر سپاه، شاه فریدون علم

 
 
 
منوچهری

آمد نوروز ماه با گل سوری به هم

بادهٔ سوری بگیر، بر گل سوری بچم

زلف بنفشه ببوی، لعل خجسته ببوس

دست چغانه بگیر، پیش چمانه به خم

از پسر نردباز داو گران بر به نرد

[...]

امیر معزی

قاعدهٔ سعد و حمد کنیت و نامش بهم

بر سر خورشید و ماه دولت وی را قدم

مضمرش اندر ضمیر مُدغَمش اندر قلم

فایده ی عمر خضر مرتبه ی مهر جم

خاقانی

ای لب و زلفین تو مهره و افعی بهم

افعی تو دام دیو مهرهٔ تو مهر جم

در ختنی روی تو حجلهٔ زنگی عروس

در یمنی جزع تو حجرهٔ هندی صنم

مریم آبستن است لعل تو از بوسه باش

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از خاقانی
مولانا

لولیکان توییم در بگشا ای صنم

لولیکان را دمی بار ده ای محتشم

ای تو امان جهان ای تو جهان را چو جان

ای شده خندان دهان از کرمت دم به دم

امن دو عالم تویی گوهر آدم تویی

[...]

سلمان ساوجی

ای ظفر و نصرتت پیشروان حشم

کوکبه انجمت پسر و ماه علم

کاتب امر تو راست زیر قلم روز و شب

خاتم ملک تو راست زیر نگین ملک جم

گشته ز گرد رهت چشم کواکب قریر

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه