گنجور

 
کمال‌الدین اسماعیل

دل مرا چو سپهر از غمی بپردازد

هم از نخست بسیج دگر غم آغازد

مگر سپهر بدانسته است این معنی

که هیچ گونه مرا عافیت نمی سازد

ز چرخ چون بگریزم؟ که هر دم در حلق

ز خیط ابیض و اسود کمندی اندازد

ز سوز سینه اگر شرح بر زبان رانم

تنم ز تاب زبان همچو شمع بگدازد

دراز دامنی من عیان شود گر چرخ

لباس محنت بر قدّ عمرم اندازد

بسان آتش شمعست پست تر هر دم

بسر فرازی هر کس که بیشتر یازد

رباب وار شدم خرسوار در صف لهو

از آنکه چرخم بی گوشمال ننوازد

کسی که خوش سخن و راست رو بود ناچار

چو چنگ از پی هر زخم کردن افرازد

گمان ببی غمی آن مبر که در پشت

نگار خانۀ چهره بخنده بطرازد

چو حقّه هاست دل و غم چو مهره و گردون

یکی مشعبد چابک که حقّه می بازد

که جمله مهرۀ خود زیر حقّه یی دارد

که پیش چشم تو از مهره اش بپردازد

در آهنین در از آن چوب می خورد آتش

که همچو من بزبان آوری همی نازد

پریر گفت مرا خوشدلی، کجاست دل؟

چرا بجانب ما هیچ گونه نگرازد؟

جواب دادم و گفتم که دار معذورش

که از نزاحم غم با تومی نپردازد

دو سال رفت که چوگان چرخ چون گویم

بزخم حادثه از هر سویی همی تازد

هنوز روی خلاصی نمی شود روشن

مگر خدای تعالی لطیفه یی سازد

 
 
 
گنجور را از دست هوش مصنوعی نجات دهید!
خواجه عبدالله انصاری

مکن که آه فقیران شبی برون تازد

فغان و ناله به عرش و ملائک اندازد

زتیر تخش یتیمان مگر نمیترسی

زسوز سینه پیری که ناوک اندازد

حذر همی کن از آن ناله سحرگاهی

[...]

کمال‌الدین اسماعیل

همیشه نعمت دنیا بسوی آن یا زد

که او جزای بدیها به نیکوی سازد

در آن مقام که اسیبی از کسی رسدش

در آن بکوشد کورا بنا بنوا زد

از آن ، درخت چنین سایه دار و بارورست

[...]

سعدی

کسی به عیب من از خویشتن نپردازد

که هر که می‌نگرم با تو عشق می‌بازد

فرشته‌ای تو بدین روشنی نه آدمیی

نه آدمیست که بر تو نظر نیندازد

نه آدمی که اگر آهنین بود شخصی

[...]

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از سعدی
اوحدی

رخش، روابود، ار اسب دلبری تازد

که گوی سیم به چوگان مشک می‌بازد

ز ذره بیشترندش کنون هواداران

سزا بود که دل از مهر ما بپردازد

چه پردها بدرانید عشق او برما!

[...]

خیالی بخارایی

سپاه عشق از آن لحظه خیمه بالا زد

که سرو قامت جانان علَم به صحرا زد

ببار بر سرم ای ابر مرحمت نفسی

که برقِ شوقِ تو آتش به خرمن ما زد

اسیر زلف تو ز آن شد دلم که روز نخست

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه