امید طبیب‌زاده در ‫۳ سال قبل، جمعه ۱۷ تیر ۱۴۰۱، ساعت ۱۰:۰۰ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۴۹۴:

این‌که وزن این شعر را «مفعولن مفعولن...» بدانیم البته اشکالی ندارد، اما استفاده از ارکان عروضی مانند «مفعولن» نباید این تصور ناصحیح را پدید آورد که شعر فوق دارای وزن عروضی یا کمی است. این شعر از معدود اشعار به وزن هجایی (syllabic) در فارسی است که هر مصراع آن مرکب از چهار پاره مصراع (hemistich) و سه درنگ (cesura) است. توجه شود که پایان هر پاره‌مصراع، یعنی هر درنگ در اشعار به وزن هجایی، لزوما منطبق بر مرز پایان واژه است. پس وزن این مصراع را می‌توان چنین نشان داد: ۴/ ۳. یعنی هر مصراع مرکب از چهار پاره سه‌هجایی است. تکیه و کمیت هجا تقریبا هیچ نقشی در وزن هجایی ندارد و آنچه این وزن را پدید می‌آورد به عوامل زیر مربوط می‌شود:

تعداد مساوی هجاها و پاره‌مصراع‌ها و درنگ‌ها در هر مصراع

امید طبیب‌زاده در ‫۴ سال و ۶ ماه قبل، یکشنبه ۲۱ دی ۱۳۹۹، ساعت ۱۹:۵۳ دربارهٔ ملک‌الشعرا بهار » غزلیات » شمارهٔ ۶۶:

در مصراع دوم از بیت نخست، واژه «تن» صحیح نیست و باید«این» باشد:
ز عمر خویش در این فصل استفاده کنید
دیگر اینکه بنده همین بیت را به آواز مرحوم ملوک ضرابی در گوشهٔ درآمد همایون شنیده‌ام.

امید طبیب‌زاده در ‫۹ سال قبل، پنجشنبه ۱۰ تیر ۱۳۹۵، ساعت ۱۶:۵۷ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۱۱۳:

وزن این شعر مطلقاً «فعلاتُ فَعِلُن فاعلن مفعولن» نیست، بلکه وزنِ دوریِ «فَعِلاتُ فع لن // فَعِلاتُ فع لن» است. بسیاری از مصراع های این غزل به وزن اول قابل تقطیع نیست (مثلاً همان مصراع نخست بیت اول)، اما تمام مصراع های آن به راحتی با وزن دوری فوق تقطیع می شود.
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

امید طبیب‌زاده در ‫۱۰ سال و ۳ ماه قبل، یکشنبه ۲۳ فروردین ۱۳۹۴، ساعت ۰۸:۲۷ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۰۲۱:

وزن این شعر قطعاً «مفتعلن فاعلن//مفتعلن فاعلن» است. یعنی دوری است، رجوع شود به توضیحات ذیل غزل 3027

امید طبیب‌زاده در ‫۱۰ سال و ۳ ماه قبل، یکشنبه ۲۳ فروردین ۱۳۹۴، ساعت ۰۸:۱۷ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۰۲۶:

وزن این شعر دوری است و این نکته حتماً باید به این شکل تصریح شود: مفتعلن فاعلن//مفتعلن فاعلن. رجوع شود به توضیحات ذیل غزل شمارۀ 3027

امید طبیب‌زاده در ‫۱۰ سال و ۳ ماه قبل، یکشنبه ۲۳ فروردین ۱۳۹۴، ساعت ۰۸:۱۳ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۰۲۷:

وزن این شعر دوری است و این نکته حتماً باید به این شکل تصریح شود: مفتعلن فاعلن//مفتعلن فاعلن. وزن دوری وزنی است که در پایان هر پاره (نیم مصراع) می توان یک کمیت کوتاه اضافه داشت، بی آنکه وزن به هم بخورد. مثلاً در مصراع «یافت فراغت ز رنج وز غم درمان پری»، پس از «رنج» یک کمیت کوتاه اضافه می آید، مانند اینکه بگوییم: «مفتعلن فاعلاتُ»! در واقع چون وزن دوری است، آن کمیت کوتاه اضافه در پایان نیم مصراع از تقطیع ساقط است. در مصراع «ما و منی پاک رفت ماء منی خشک شد» نیز پس از «رفت» با همین کمیت کوتاه اضافه مواجهیم که آن هم از تقطیع ساقط است ، به همان دلیلی که ذکر شد.

امید طبیب‌زاده در ‫۱۰ سال و ۳ ماه قبل، یکشنبه ۲۳ فروردین ۱۳۹۴، ساعت ۰۸:۰۱ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۰۲۸:

وزن این شعر عبارت است از «مفتعلن 4 بار»، منتها گاهی شاعر بنا به اختیار تسکین، بجای دو کمیت کوتاه از یک کمیت بلند استفاده کرده است.