سیدمحمدحسین میرفخرائی
virastarbashi.ir
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۲ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۴ بهمن ۱۴۰۲، ساعت ۱۴:۲۸ دربارهٔ فخرالدین اسعد گرگانی » ویس و رامین » بخش ۶۳ - نامهٔ سوم اندر بدل جستن به دوست:
نبرّد عشق را جز عشق دیگر
جناب استاد محمدعلی موحد در کتاب اسطرلاب حق (گزیده و توضیح فیه ما فیه) دربارهٔ این نیم‌بیت مرقوم فرموده‌اند: «شمس تبریز هم در مقالات خود همین یک مصراع را آورده، و تمام آن را مولانا در مقدمهٔ حکایت نصوح در دفتر پنجم مثنوی نقل کرده است.»
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۸ ماه قبل، یکشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۲، ساعت ۱۱:۱۷ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۰۵۲:
ضمناً به نظر می‌رسد جهت حفظ صحت وزن، مصرع آخر را باید چنین خواند:
عالَم بِگِرِفت، اَللَّهْ اَکبَر
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۸ ماه قبل، یکشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۲، ساعت ۱۱:۱۵ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۰۵۲:
این غزل را افلاکی در مناقب العارفین در پی دو حدیث نبوی می‌آورد که بنابه نقل او، مولانا آن‌ها را برای اصحاب خود شرح می‌کرده است:
ما رَأَیتُ ٱللّهَ إلّا بِلِباسٍ أَحمَر
و
ما رَأیتُ رَبّی إلّا وَفی حُلَّةٍ حَمراء
هر دو حدیث ــ‌که البته بنده در مجامع حدیثی اثری از آن‌ها نیافتم‌ــ کم‌وبیش چنین معنایی دارند: «خدا را تنها با جامه‌ای سرخ دیدم.»
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱۰ ماه قبل، پنجشنبه ۱ تیر ۱۴۰۲، ساعت ۲۰:۴۶ دربارهٔ باباطاهر » دوبیتی‌ها » دوبیتی شمارهٔ ۱۴۳:
این دوبیتی را شادروان ایرج بسطامی در آلبوم «حال آشفته» و با عنوان «مخالف‌خوانی و دوبیتی‌خوانی» در کنار اشعار دیگر به‌زیبایی تمام خوانده‌اند. امکان افزودن این اثر در اینجا فراهم نبود.
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱ سال قبل، چهارشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۲، ساعت ۱۵:۵۶ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۰:
توضیح جملهٔ عربی بیت ۹ به‌نقل از شادروان سیدجعفر شهیدی:
إذا جاءَ ٱلقَضا: هرگاه قضا آید فضا تنگ شود. انقروی این جمله را از رسول(ص) دانسته.
در امثال و حکم [دهخدا] از علی(ع) آمده است: «إذا جاءَ ٱلقَدَرُ عَمیَ ٱلبَصَر.» لیکن این دو فقره بدین لفظ‌ها از آن دو بزرگوار نیست.
(شرح مثنوی، ج۴، ص۶۶).
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱ سال و ۱ ماه قبل، چهارشنبه ۳ اسفند ۱۴۰۱، ساعت ۱۶:۴۹ دربارهٔ طغرل احراری » دیوان اشعار » اشعار دیگر » شمارهٔ ۲:
این شعر در بهارستان جامی چنین آمده:
در شعر سه کس پیمبرانند
هرچند که «لا نَبیَّ بَعدی»
اوصاف و قصیده و غزل را
فردوسی و انوریّ و سعدی
اما جامی نیز آن را به‌نقل از «یکی از شعرا» ذکر کرده است. ازآنجاکه جامی قرن‌ها پیش از طغرل احراری می‌زیسته، انتساب این بیت به احراری نامعتبر می‌نماید.
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱ سال و ۱ ماه قبل، یکشنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۱، ساعت ۱۱:۰۳ دربارهٔ فخرالدین اسعد گرگانی » ویس و رامین » بخش ۵۶ - نامه نوشتین رامین به ویس و بیزارى نمودن:
در بیت آخر آمده: «بشد رامین و در گوراب زن کرد.» اصطلاح «زن‌کردن» در گذشته به‌معنای ازدواج‌کردن برای مردان رایج بوده، چنان‌که امروزه کم‌وبیش از «شوهرکردن» استفاده می‌شود.
اوحدی می‌سراید:
زن کنی، خانه باید و پس کار/ بعدازآن بنده و ضیاع و عقار
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱ سال و ۲ ماه قبل، دوشنبه ۱۰ بهمن ۱۴۰۱، ساعت ۱۵:۲۲ دربارهٔ شیخ محمود شبستری » مرآت المحقّقین » باب چهارم در بیان آنکه حکمت در آفرینش چه بود:
احتمالاً منظور شیخ شبستری از «محققان» در جملهٔ «و محققان در این معنی چنین گفته‌اند» جناب مولانای رومی باشد، ازاین‌رو که رباعی با مطلع «ای نسخهٔ نامهٔ الهی که تویی» در شمار رباعیات دیوان شمس مندرج است (اینجا). بااین‌حال برخی نیز در انتساب آن به مولوی تردید کرده‌اند.
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱ سال و ۲ ماه قبل، دوشنبه ۲۶ دی ۱۴۰۱، ساعت ۱۴:۲۶ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » رباعیات » رباعی شمارهٔ ۴۹۱:
باتوجه‌به تقدم زمانی خواجه عبدالله انصاری، دشوار بتوان این رباعی را متعلق به مولانا دانست.
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱ سال و ۳ ماه قبل، سه‌شنبه ۶ دی ۱۴۰۱، ساعت ۱۰:۱۶ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر دوم » بخش ۱۰۰ - کشیدن موش مهار شتر را و معجب شدن موش در خود:
این حکایت را شمس هم در مقالات آورده: «موشی مهار اشتری به دندان گرفت و روان شد...» (مقالات شمس، تصحیح محمدعلی موحد، ص۱۳۴).
آنچه توجهم را جلب کرد واژهٔ «کودبان» در بیت زیر است:
رحم آمد مر شتر را گفت هین
برجه و بر کودبان من نشین
در مقالات، این واژه با ذال ضبط شده است: «کوذبان».
در لغت‌نامهٔ دهخدا تنها با دال آمده و چنین معنایی برایش ذکر شده: «قسمی از جهاز شتر، چوب جهاز شتر.»
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱ سال و ۵ ماه قبل، شنبه ۳۰ مهر ۱۴۰۱، ساعت ۱۷:۲۴ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۵۹ - داستان بلبل با باز:
به نظر می‌رسد مصراع سوم را باید چنین خواند: «از همه مرغان، توِ خاموش‌ساز»، یعنی در میان این‌همه پرنده، تویی که سازت خاموش است و نوای خوشی نداری...
نیز چنان‌که پیداست، در بیت چهارم، «دستگه سنجری» به بارگاه سلطان سنجر اشاره دارد. مرحوم دهخدا در لغت‌نامه می‌فرماید: «دستگه سنجری: دستگاه پر شکوه و جلال سنجر» و همین بیت را شاهد می‌آورد.
سیدمحمدحسین میرفخرائی در ۱ سال و ۸ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ مرداد ۱۴۰۱، ساعت ۱۹:۵۶ دربارهٔ شیخ بهایی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۹:
پنج بیت از این شعر در مجالس سبعهٔ مولانا هم آمده است. لذا باید در انتساب آن به شیخ بهایی تردید کرد.