زرگری سازد همی باد خزان اندر رزان
زان همی زرین شود برگ‌رزان اندر خزان
زردی و سرخیم از عشق است کز تیمار او
زردی و سرخی پذیرد چهره و اشک روان
چون کند باد خزانی زعفرانی بر درخت
رنگ غم پیدا شود بر روی باغ و بوستان
چون هوا پنهان شود در زیر عباسی ردا
زان ردا پیدا شود برکوه اَ‌خضَر طَیلسان
ز آسمان گویی فرود آید حواصِل بر زمین
در زمین گویی رود سنجاب سوی آسمان
چون شود آب شَمَر مانندهٔ سیمین سپر
شاخ هر گلبن شود مانندهٔ زرین کمان
گر همی از زعفران شادی فزاید طبع را
بوستان و باغ چون غمگین شوند از زعفران
عندلیب آید برون از گلستان و لاله‌زار
زاغ‌گیرد مسکن اندر لاله‌زار وگلستان
گر به باغ اندر نباشد ارغوان و شنبلید
برگ زر باشد چنین و آب رز باشد چنان
باغ من هست آن نگارینی که اندر عشق اوست
رنگ من چون شنبلید و اشک من چون ارغوان
ماه رخساری که دارد مشک بر ماه تمام
سرو بالایی که دارد ماه بر سرو روان
تا من و او در جهان پیدا نگشتیم ای عجب
عسق را و حسن را پیدا نباسد داستان
زلف او مشک است و کافورست روشن عارضش
بینی آن کافور کاو از مشک دارد سایبان
سینهٔ او پرنیان است و دلش چون آهن است
بینی آن آهن که دارد معدن اندر پرنیان
لعل من پنهان شود چون دُرّ او آید پدید
درّ من پیدا شود چون لعل او گردد نهان
زیر لعلش دُرّ خوشاب است و باشد گاه‌گاه
چشم من بی‌لعل و درش لعل‌بار و دُرفشان
حلقه‌های زلف مشکینش که بگشایم ز هم
بندد از شادی دلم در پیش عشق او میان
گر میان بندد دلم در عشق عشق او رواست
من به مدح سیّد اَبرار بگشایم زبان
آن خداوندی که هست از کُنیت و نامش بهم
مَحمِدَت را با سعادت اِتّصال و اِقتران
ملک سلطان بی‌شکی افزون بود هر ساعتی
تاکه او باشد شرف بر ملک سلطان جهان
سوی عالی حضرت او از سعادتهای چرخ
نگسلد تا روز محشر کاروان ازکاروان
پیش او پشت جوانمردان دوتا گردد همی
زانکه هست از منتش بر پشتشان بارگران
سیم و زر از دست او ایمن نباشد ای شگفت
وانکه بیند دست او یابد ز درویشی امان
امتحان و اِقتراح از همت او شرط نیست
همت او برگذشت از اِقتراح و امتحان
گر نبودی نحس کیوان بر سپهر هفتمین
همتش را بر سپهر هفتمین بودی مکان
مهر او را آب خوانم نعمت او را هوا
زانکه بی‌آب و هوا هرگز نیارامد روان
سیرت او در خردمندی بدان جایی رسید
کاندر آن سیرت همی عیب خردگردد عیان
جود او بازارگانی پیشه دارد سال و مه
شُکْر بستاند دهد نعمت زهی بازارگان
نعمت از عالم پدید آید بلی‌گوهر ز بحر
هر دو را بشناس و اصل گوهر و نعمت بدان
گر ز بخت است و خِرَد تلقین هر نیک‌اختری
هست‌کلک اندر کفش بخت و خِرَد را ترجمان
دین باری تازه باشد تا که هست او مؤتمن
ملک باقی ویژه باشد تا که هست او قهرمان
دهر را ماند کز او گه بیم باشد گه امید
چرخ را ماند کز اوگه سود باشدگه زیان
منفعت را واجب است و مصلحت را درخور است
نفس او اندر زمین و همت او در زمان
چون امینِ حضرت صاحبقران دارد به‌دست
مشتری را با عَطارد هست پنداری قِران
ای خداوندی که اندر دانش و تمییز و عقل
یادگار عالمی از مهتران باستان
هرکجا قدر تو باشد چون قَدَر باشد بلند
هر کجا حکم تو باشد چون قضا باشد روان
هر زمان در روزی مردم فزاید جود تو
لاجرم ایزد در اقبالت فزاید هر زمان
دادن روزی ضمان کردی تو از ایزد مگر
وز توکرد ایزد مگر اقبال و پیروزی ضمان
از صدف وز نافه باشد بیت‌های مدح تو
در ضمیر مَدح‌‌گوی و در دهان مَد‌ح‌‌خوان
آن یکی‌گویی‌که درّ پاک دارد در ضمیر
وین یکی گویی که مشک ناب دارد در دهان
سجده فرماید عَطارُد را فلک در پیش من
چون به مدحت سجده فرمایم قلم را در بَنان
در تنم تا هست جان و در دلم تا هست عقل
از ثنا و مدح تو خالی ندارم عقل و جان
از هوا هرکس هَوان بیند که از حدّ بگذرد
وز هوای خدمت تو من ندیدستم هَوان
در جوانی عقل پیران داد مدح تو مرا
لاجرم هستم پسندیده بر پیر و جوان
تا مُهَذّب باشد اندر مَدحِ تو گفتار من
کی زیان دارد مرا گفتار بهمان و فلان
مهرگان با تو همایون باد وزتآیید بخت
سال سرتاسر همه ایام تو چون مهرگان
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف زیبایی‌ها و عشق می‌پردازد. شاعر در آغاز، از تغییرات فصلی و تأثیر باد خزان بر درختان و طبیعت صحبت می‌کند و رنگ‌های زرد و سرخ را به نشانه عشق و غم توصیف می‌کند. اشعار به تضاد بین شادی و غم، از جمله فضای باغ و گلستان، اشاره دارد و به زیبایی‌های عشق و معشوق می‌پردازد. شاعر به وصف ویژگی‌های ظاهری معشوق و تأثیرات این زیبایی‌ها بر خود می‌پردازد، همچنین به مقام و عظمت پیامبر اسلام (محمد) اشاره می‌کند و او را منبع برکت و نعمت می‌شمارد. در نهایت، خلاصه‌ای از ویژگی‌های مثبت و قداست معشوق، قدرت و مقام او در جامعه انسانی را ارائه می‌دهد. این شعر نشان‌دهنده عمیق‌ترین احساسات انسانی است و ارتباطی زیبا بین عشق و زیبایی‌های ظاهری و باطنی برقرار می‌کند.
هوش مصنوعی: هنگام خزان، باد موجب می‌شود که برگ‌ها از درختان بیفتند و در این فرآیند، برگ‌های زرد و طلایی به وجود می‌آیند. به عبارت دیگر، این دگرگونی در فصل پاییز باعث زیبایی و درخشش خاصی در طبیعت می‌شود.
هوش مصنوعی: رنگ زرد و قرمز ما به خاطر عشق است، زیرا از درد و محبت او، چهره‌مان زرد و قرمز می‌شود و اشک‌هایمان به راه می‌افتد.
هوش مصنوعی: وقتی باد خزان به رنگ زعفرانی بر درختان بوزد، نشانه غم و اندوه در باغ و بوستان مشاهده می‌شود.
هوش مصنوعی: زمانی که هوا در زیر ردا و پوشش عباسی پنهان می‌شود، از آن پوشش می‌توان بر روی کوه‌های سبز و سرسبز طایلسان اثری مشاهده کرد.
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که از آسمان نعمت‌ها و برکت‌ها به زمین نازل می‌شود و در این دنیا، زندگی و نشاط به مانند جریانی است که سنجاب‌ها به سمت آسمان می‌روند. این تصویر بیانگر ارتباط و تبادل مداوم بین آسمان و زمین و زیبایی‌های زندگی است.
هوش مصنوعی: وقتی آب شمر به مثل سپری نقره‌ای می‌شود، هر شاخهٔ گلی مانند کمانی طلایی به نظر می‌رسد.
هوش مصنوعی: اگر عطر زعفران باعث شادی و نشاط روح کسی شود، باید در باغ و بوستان خود خوشحال و سرزنده باشد، اما اگر زعفران هم باعث غم و اندوه شود، آن وقت هیچ‌کدام از این مکان‌ها از شادی و خوشحالی خالی خواهند بود.
هوش مصنوعی: بلبل از باغ و گلستان بیرون می‌آید و در لاله‌زار سکنی می‌گزیند، در حالی که زاغ (کلاغ) نیز در همان لاله‌زار و گلستان جا می‌گیرد.
هوش مصنوعی: اگر در باغ گلی مانند ارغوان و شنبلید نباشد، پس وجود برگ زر و آب رز هم هیچ ارزشی ندارد.
هوش مصنوعی: باغ من همان کسی است که در عشق او رنگ و بوی من به شکل گل و برگ درآمده است؛ احساس من مانند شنبلید (گل وحشی) و اشک‌هایم همچون گل ارغوان دچار لطافت و زیبایی است.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف زیبایی و جذابیت یک دختر می‌پردازد. چهره‌اش مانند ماه درخشان است که با زیبایی‌اش همه را مجذوب می‌کند. قد بلند و تناسب اندامش که به درخت سرو تشبیه شده، نشان‌دهنده‌ی زیبایی و وقار اوست. در کل، شاعر به زیبایی و شکوه این دختر اشاره دارد و آن را با عناصر طبیعی و زیبا مقایسه می‌کند.
هوش مصنوعی: تا زمانی که من و او در این دنیا وجود نداشتیم، چه شگفت‌انگیز است که عشق و زیبایی هم اثری نداشتند و داستانی برای آنها وجود نداشت.
هوش مصنوعی: موهای او همچون مشک خوشبو و عرق صورتش درخشان و روشن است؛ می‌توانی ببینی که چطور آن عرق مانند کافور، سایه‌ای از مشک را بر روی خود دارد.
هوش مصنوعی: او سینه‌ای نرم و لطیف دارد، مانند پرنیان، اما دلش محکم و استوار است، مثل آهن. تو می‌توانی در دل او، که مانند آهن مستحکم است، نقاط قوت و ارزش‌های او را در زیر این لطافت پرنیان ببینی.
هوش مصنوعی: اگر انگشتری به رنگ سرخ که نشان لعل است پنهان شود، گویی درّی (طلای سفید) به وضوح نمایان می‌شود. همچنین وقتی درّ من آشکار شود، یعنی من از برابر چشم‌ها پنهان می‌شوم و به سمت راز و رمز می‌روم.
هوش مصنوعی: زیر لب‌های او عطر و زیبایی وجود دارد و گاهی چشم من از آن لب‌ها خالی می‌ماند، اما در آنجا هنوز زیبایی و درخشش وجود دارد.
هوش مصنوعی: زمانی که گیسوان مشکی‌اش را باز کنم، دل من از شادی در عشق او به هم می‌پیوندد.
هوش مصنوعی: اگر دل من در عشق او گرفتار شود، این عشق کاملاً صحیح و شایسته است. من با زبانم از فضایل و خوبی‌های آن سرور بزرگ سخن خواهم گفت.
هوش مصنوعی: آن خداوندی که وجود دارد، با نام و ویژگی‌هایش، او را می‌ستاییم، و در این راستا به خوشبختی و ارتباط با او دست می‌یابیم.
هوش مصنوعی: پادشاهی حتماً برتری و قدرتش بیشتر می‌شود هر لحظه که ویژگی‌های برجسته‌اش موجب شود که بر دیگر پادشاهان دنیا پیشی بگیرد.
هوش مصنوعی: این بیت می‌گوید که تا روز قیامت، افراد خوب و خوشبختی که به سوی خدا و مقام عالی او حرکت می‌کنند، هیچگاه از دوستی و ارتباط با او جدا نخواهند شد. به عبارت دیگر، اتصال به حقیقت و سعادت الهی، همواره ادامه دارد و از بین نمی‌رود.
هوش مصنوعی: در حضور او، جوانمردان به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ زیرا بر اثر لطف و کرامت او، بر دوششان بار سنگینی قرار می‌گیرد.
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که هیچ کس نمی‌تواند از ثروت و دارایی‌هایش در برابر او در امان باشد، این موضوع عجیبی است. اما کسی که به قدرت او توجه کند، از زندگی فقیرانه خود در امان خواهد بود.
هوش مصنوعی: امتحان و پیشنهاد به تلاش و اراده او وابسته نیست. اراده او بالاتر از امتحان و پیشنهاد است.
هوش مصنوعی: اگر نحسی و بدی‌های کیوان (زحل) بر آسمان هفتم نبود، همت او می‌توانست بر آسمان هفتم قرار گیرد.
هوش مصنوعی: محبت او را مانند آب می‌دانم و نعمت‌هایش را مانند هوا. چرا که بدون آب و هوا هرگز روح آدمی آرامش نخواهد یافت.
هوش مصنوعی: رفتار و شخصیت او به مرحله‌ای از عقلانیت و خردمندی رسیده است که در آن، حتی عیب‌های عقل نیز به وضوح نمایان می‌شود.
هوش مصنوعی: بخشش و کرم او مثل یک تاجر است که در همه زمان‌ها، شکر و سپاس را از ما می‌گیرد و به ما نعمت‌های فراوانی می‌دهد.
هوش مصنوعی: نعمت و ارزش‌های زندگی از عالم به وجود می‌آیند. بله، گوهر و ارزش واقعی مانند جواهرات از دل دریا بیرون می‌آید. پس درک کن که هر دو را بشناس و ریشه و اصل ارزش و نعمت را دریاب.
هوش مصنوعی: اگر چیزی به سبب شانس و عقل به انسان الهام شود، هر فردی که از سرنوشت خوبی برخوردار باشد، در واقع قلمی برای به تصویر کشیدن آن شانس و عقل در دستان اوست.
هوش مصنوعی: دین همیشه باید تازه و نو باشد تا آنجا که او امانت‌دار ملک باقی باشد و مخصوص او که قهرمان است.
هوش مصنوعی: دنیا مانند حالتی است که گاهی ترس از آن داریم و گاهی امیدواریم. گردش زمان نیز مانند این است که گاهی برای ما سود دارد و گاهی زیان.
هوش مصنوعی: سود و منفعت برای انسان امری ضروری است و نیازهای او در زندگی و زمان، باید با دقت و تدبیر تأمین شود.
هوش مصنوعی: زمانی که امینِ صاحبقران به دست مشتری با عطارد همراه است، انگار قِرانی رخ داده است.
هوش مصنوعی: ای خداوندی که در علم و دانایی و تفکر، نشانه‌ای از بزرگان گذشته‌ای.
هوش مصنوعی: هر جایی که ارزش و مقام تو مورد توجه قرار گیرد، آنجا به شکوه و بزرگی می‌رسد. هر جا که اراده و دستور تو به رسمیت شناخته شود، آنجا نیز به شکلی شفاف و واضح پیش خواهد رفت.
هوش مصنوعی: هر زمانی که به مردم بیشتری کمک کنی و دستگیر دیگران باشی، خداوند نیز به برکت و موفقیت‌های تو می‌افزاید.
هوش مصنوعی: تو از خداوند روزی را ضمانت کردی، اما آیا خودت باعث شدی که خداوند اقبال و پیروزی را هم به تو بدهد؟
هوش مصنوعی: بیت می‌گوید که اشعار ستایش تو مانند جواهراتی از صدف و عطرهایی خوشبو هستند که در دل ستایش‌گران و در دهان ستایش‌گران وجود دارد. به نوعی، این آثار به زیبایی و عطر دلنشین آنها اشاره دارد و نشان می‌دهد که مدح و ستایش تو در وجود دیگران زندگی می‌کند.
هوش مصنوعی: شخصی را می‌بینید که گوهر گرانبهایی در دل دارد و دیگری را که بویی خوش و دلپذیر از مشک در دهانش به مشام می‌رسد.
هوش مصنوعی: در اینجا می‌گویند که آسمان (فلک) به خاطر ستایش و مدح من، به من ادب و احترام می‌گذارد و خود را به سجده می‌اندازد. همچنین وقتی من قلم را در دست می‌گیرم و شعر می‌نویسم، این کار هم به نوعی نشان‌دهنده‌ی علو مقام و خضوع آسمان در برابر من است.
هوش مصنوعی: تا زمانی که در وجودم زندگی و شعور وجود دارد، از ستایش و تمجید تو خالی نخواهم بود. جانم و عقل من همیشه در پی تو خواهند بود.
هوش مصنوعی: هرکس که بخواهد از مرز و حدود خود فراتر رود، دلیلی دارد که چنین تصوری می‌کند. اما من هیچگاه چنین باوری در خدمت کردن به تو نداشتم.
هوش مصنوعی: در جوانی، عقل و دانش بزرگان را به من عطا کرد و به خاطر ستودن تو، حالا مورد قبول و پسند هر دو گروه، پیر و جوان هستم.
هوش مصنوعی: اگر سخنانم در تمجید تو تأدیبی باشد، برای من ضرری ندارد که بگویم آنچه را که دیگران می‌گویند.
هوش مصنوعی: روز مهرگان برای تو پر از خوشبختی باشد و بختت در تمام سال مانند روز مهرگان، روشن و دل‌چسب باشد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
خواسته تاراج گشته، سر نهاده بر زیان
لشکرت همواره یافه، چون رمهٔ رفته شبان
چیست آن آبی چو آتش و آهنی چون پرنیان
بیروان تن پیکری پاکیزه چون بی‌تنْ روان
گر بجنبانیش آب است، ار بلرزانی درخش
ور بیندازیش تیر است، ار بدو یازی کمان
از خرد آگاه نه در مغز باشد چون خرد
[...]
بس که جستم تا بیابم من از آن دلبر نشان
تا گمان اندر یقین گم شد یقین اندر گمان
تا که می‌جستم ندیدم تا بدیدم گم شدم
گم شده گم کرده را هرگز کجا یابد نشان
در خیال من نیامد در یقینم هم نبود
[...]
سرو دیدستم که باشد رسته اندر بوستان
بوستان هرگز ندیدیم رسته بر سرو روان
بوستانی ساختی تو برسر سرو سهی
پر گل و پر لاله و پر نرگس و پر ارغوان
ای بهار خوبرویان چند حیلت کرده ای
[...]
خسروا جائی بهمت ساختی، جائی بلند
پر ز خوان خواهی کنونش کرد و خواهی پر سخوان
تیر تو مفتاح شد در کار فتح قلعه ها
تیر تو مومول شد در دیده های دیده بان
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.