حاشیه‌ها
معنی بیت ۲:
من از جدایی او ، صد نشان در چشم دارم. آیا این اشکهای چشمان من ، علامت این هجران نیست ؟
(مصراع دوم سوالی می باشد.)ملیحه رجایی در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱۱:۳۵ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۴۲۶
بیت ۵:
کشفته –> کآشفتهملیحه رجایی در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۹:۴۸ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۴۰۸
از سخنان پراکندۀ شمس تبریزی
————————————–
من شیخ را مؤاخذه میکنم نه مرید را وانگه ، نه هر شیخ را ، شیخ کامل را .
…
من از برای مردم نیامده ام . مرا با عوام کاری نیست ، آنانکه به حقّ رهبران مردمند ، انگشت بر رگ ایشان می نهم .
————
نقل بمضمون از مناقب العارفین اثر احمد افلاکی .شمس الحق در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۹:۳۷ دربارهٔ رباعی شمارهٔ ۱۴۰۷
راه تو به هر روش که پویند خوش است
وصل تو به هر جهت که جویند خوش است
روی تو به هر دیده که بینند نکوست
نام تو به هر زبان که گویند خوش استمنصور . ش در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۹:۰۸ دربارهٔ رباعی شمارهٔ ۹۱
تصحیح املایی :
راه تو بهر روش که پویند خوش است
وصل تو بهر جهت که جویند خوش است
روی تو به هر دیده که بینند نکوست
نام تو به هر زبان که گویند خوش استمنصور . ش در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۹:۰۵ دربارهٔ رباعی شمارهٔ ۹۱
استمداد از مثنوی شناسان
حقیر خود هرگز هیچ یک از تفاسیر و شروح مثنوی را مورد استفاده قرار نداده ام و معتقدم هرکس باید برآنچه که خود از این کتاب مستطاب برداشت میکند تکیه زند . بعبارت دیگر هر کسی از ظن خود یار آن شود و تحت تأثیر شروح و تفاسیر دیگران قرار نگیرد . با این همه می دانستم تفسیری عظیم از بدیع الزمان فروزانفر موجود است که گویا در ۱۲ مجلد تألیف شده است ، لیکن اخیراً از یک دوست لهستانی که دست به ترجمۀ مثنوی زده است و گاه ازحقیر پرسش هایی میکند و ضمناً از شرح مثنوی بقلم کریم زمانی هم بهره می برد و در پاسخ بتده که چرا از تفسیر فروزانفر سود نمی جوئی گفت که تفسیر بدیع الزمان فروزانفر تنها شامل قسمتی از دفتر اول مثنویست و عمر آن مرحوم کفاف پرداختن به بیش از آنرا نداده و آنچه بنام تفسیر فروزانفر در دست است همین قدر است و بس . به این جهت برآن شدم که از همه مثنوی شناسان و پژوهندگان مثنوی و دیگر مطلعین درخواست کنم اگر در این زمینه اطلاعاتی دارند از ارائۀ آن در همین صفحه دریغ نفرمایند .شمس الحق در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۷:۲۵ دربارهٔ بخش ۱ - سر آغاز
یا رب ألحقنی بالصالحین . شمس الحق تبریزی یک ابرمرد بوده است و در برابر ابرمردان جز سرسپردن خیره سری است و خودبینی . خداوندا ما را به نیکان برسان .
امین کیخا در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۳:۵۶ دربارهٔ رباعی شمارهٔ ۱۴۰۷
کوچ به لری معنی کج می دهد زیرا دسکوچ یعنی دست لنگ همان چلاق . داستان به اینجا پایان نمی پذیرد که عوج عربی که مصدر اعوجاج را می دهد هم معنی کج و کوج می دهد . شمس الحق نیکرایم مرا هر روز در رخنامه ( Facebook) این نا استادان بر منش و خودبین می نکوهند و نچیز می شمارند و من باز هر روز پگاهان سخن نویی می نویسم تا فارسی در دلها بیشتر ریشه دواند و این شمایید که کهتر نوازی می کنید و با استادی تان باز به نا پخته نویسی های من ارج می نهید . درود بر شما
امین کیخا در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۳:۴۹ دربارهٔ التمثیل لقوم ینظرون بعین الاحوال «مُناظِرَة الوَلَدِ مَعَ الوالِد»
دکتر کیخای عزیز ما ! ای پزشک حاذق و حازم که حارث واژگان و حارس زبان نیکوی پارسی حقا که همه یکجا تویی [ چه کردم ! این را شعر نو هم نه که شعر از نوع سوم گویند !! ] من در عجبم که یک پزشک با اینهمه گرفتاری روزمره این میزان دانش عظیم در همه السنه مهم جهان و واژگان پارسی چگونه جمع آورده . تو مهتری و خود میدانی .
شمس الحق در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۲:۵۴ دربارهٔ التمثیل لقوم ینظرون بعین الاحوال «مُناظِرَة الوَلَدِ مَعَ الوالِد»
سلام برجناب کامران خان و درود برآقا هاشم!
مولوی در این رباعی بصراحت میگوید آتش به من اندر زن و آنم بستان ، پس فرمایش دوست عزیزما کامران که : هر چیزی … باید آتش زده شود چندان با گفتار مولوی سر سازش ندارد و پس ادامه این سخن که از اسماعیل و ابراهیم و قربانگاه یاد میشود نیز قیاس مع الفارق است و قرین به صحت نباشد و چنین است خیالات ایشان در خصوص مفهوم عینی شهادت و اینکه عارف یا شاهد من دون الله را نبیند !! که باید به قدرت ذهن ایشان آفرین گفت و اما جناب ترابی که اینهمه قاطعانه و بی تردید و با یقین از عشق الهی می فرمایند ، باید پرسید از کجا اینقدر اطمینان دارید که مولوی در این شعر از عشق الهی سخن میراند . البته یقین و اطمینان و قطعیت خصلتهای نیکوییست اما در آنچه که از آن آگاهی داریم و نه در اموری غیر واقعی و خیالی مثل عشق الهی . عشق الهی یعنی چه . این سخن آنقدر بتکرار گفته شده که گویی امری روزمره و حتمی و دست یافتنیست و مثل آب خوردن همگان بکار می برندش که تو گویی سهل تر از این کاری در همه جهان نباشد که عاشق خدا شد و حیرت آور تر که وصال خدا را تمنا کرد و او را دید و ملاقات کرد و با ایشان مذاکره کرد و .. آقایان مگر خدایتعالی نعوذ بالله دختر همسایه است .
حقیر همواره گفته ام که تفاسیری که بر اشعار مولوی میشود و معانی آنها غالباً فهمشان از اصل شعر سخت تر و غیر قابل فهم تر است . بیایید با هم این دو بیت شعر ساده او را بخوانیم و حقیقت گفتار او را دریابیم که چه آسانست و نیاز به تفسیر و استفاده از کلمات مغلق و سنگین پیچیده ندارد :
ای دوست قبولم کن و جانم بستان + مستم کن و از هر دو جهانم بستان
چه کس میگوید که خطاب مولوی و قصدش از ” ای دوست” کسی جز شمس تبریزی است که همواره او را از خود می رانده است و [قبول کردن او را مولوی به هر دو جهان ترجیح میدهد و دوستی با او مستش میکند و حاضر است جانش را در ازای آن بدهد] . می بینید معنی شعر چه آسانست دوستان ! . عشق الهی و شاهد عارف و من دون الله و ابراهیم و اسماعیل و مفهوم عینی شهادت کدامست ای عزیز!
ای یوسف خوش نام ما ….
ای یار ما دلدار ما ….
در هوایت بی قرارم روز وشب …
آب زنید راه را ….
بی همگان بسر شود ….
شمس و قمرم آمد ….
صنما جفا رها کن …
وقت آن شد که زخورشید …
اندک اندک جمع مستان ….
گفتی که در چه کاری …
آمده ام که سر نهم …
گفت که با بال و پری…
پرده بردار ای حیات …
بشنیده ام که عزم سفر میکنی نکن …
……….
هزاران بیت از این دست در اثبات عشق شگفت انگیز مولوی به شمس تبریزی جای شک باقی نمی گذارد . آقایان! سعدی و حافظ و اغلب شعرای ما بجز فردوسی بزرگ در پایان هر غزل نام و امضای خود مهر کرده اند و او حتی یکبار اسم خود نمیاورد و نه تنها در آخر اغلب غزل هایش که اصلاً کل دیوانش را دیوان شمس تبریزی مینامد . چه کس این کرده است .
شمس الحق تبریزی از خلق چه پرهیزی + اکنون که در افکندی صد فتنه فتانه
شمس تبریزی که نور مطلق است + آفتابست و ز انوار حق است
واجب آید چونکه آمد نام او + شرح رمزی گفتن از انعام او
این نفس جان دامنم برتافته ست + بوی پیراهان یوسف یافته ست
…
دوستان حقیر ۶۰ واندی سال است که مولوی می خوانم . به همراه پستانک و شیر مادر مثنوی خوانده ام و ۳۰ سالست که مولوی تدریس میکنم و چندین نسل از استادان ادبیات و فلسفه دانشکده های جهان را آموزش و تعلیم داده ام و با دقایق و ظرایف افکار و آراء و عقاید مولوی همچون خطوط کف دستم آشنایم و میدانم چه میگویم . اینک بیت دوم رباعی :
با هرچه دلم قرار گیرد بی تو + آتش به من اندر زن و آنم بستان
[ آتش به من زن] و [دلم قرار گیرد] جناس لفظی رعنا و فاخریست چرا که آتش گرفتن با قرار یافتن ، تجانس ندارد .
بسادگی میگوید مرا به آتش بکش و هرآنچه را که بدون تو دلم با آن سامان و قرار می گیرد از من بستان .
دوستان عزیز از حقیر که موی خود در میان اشعار مولوی سپید [ فعلاً خاکستری !] کرده بپذیرید که مخاطب این رباعی شمس الحق تبریزست!شمس الحق در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۲:۳۰ دربارهٔ رباعی شمارهٔ ۱۴۰۷
skew deviation of eyes!
امین کیخا در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱:۴۹ دربارهٔ التمثیل لقوم ینظرون بعین الاحوال «مُناظِرَة الوَلَدِ مَعَ الوالِد»
به لری چین و کجی پارچه را هم لوچ می گویند همانکه به انگلیسی ear dog می گویند یعنی کج شدن و لوچ شدن در پارچه و پوست هم رخ می دهد .شمس الحق بزرگوار کهترک شما هستم .
امین کیخا در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱:۴۸ دربارهٔ التمثیل لقوم ینظرون بعین الاحوال «مُناظِرَة الوَلَدِ مَعَ الوالِد»
شمس الحق تهرانی چرا حرف توی دهن من می گزاری ؟ لوچ همان احول است من که پذیرفته بودم . تنها گفتم لوچ و لول و لوله و کژ و کلاژ و کاج همه یک معنی دارند و یعنی کج
امین کیخا در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱:۴۵ دربارهٔ التمثیل لقوم ینظرون بعین الاحوال «مُناظِرَة الوَلَدِ مَعَ الوالِد»
درود
در بیت ششم به صورت زیر است:
صورت حسن تو زد عکس تجلی بر دل
نقش خود دید در آیینه بر او مفتون شد
همونطور که مشاهده می کنید در مصرع دوم بیت وزن کم دارد که با توجه به منبع دیوان سلمان تصحیح استاد وفایی این جای خالی با فعل “دید” پر می شود.
بدرودحسن ابراهیم زاده و زهرا یعقوبی در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۰:۱۸ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۱۷۱
سلام بر شما دوست عزیز جناب ق.س
حقیر را نیز چنان قصدی در میانه نبود و لطفاً این مبحث نازل را ختم کنیم و به دیگر بپردازیم که یکی از دوستان دانشمند و لغت شناس عالیقدر ما جناب دکتر کیخا در پاسخ پرسش حقیر که احول را لوچ هم گفته اند چندان موافقتی نداشت و اما حقیر این بر مبنای این دو بیت ابوسعید ابوالخیر بگفتم که :
خویشتن را بزرگ پنداری + راست گفتند یک دو بیند لوچ
زود بینی شکسته پیشانی + تو که بازی کنی پسر با قوچ
حال از حضرتعالی که روشن است فرزانه ای فاضل و فرهیخته ای فاخرید ، بعنوان معلمی پیر می خواهم که در این امر اندیشه و پژوهش فرمایید و واقع امر دریابید ، چرا که این واژه در لغتنامه علامه دهخدا هم بصورت کوچ ثبت شده است و نه لوچ . از اینکه حقیر را میخوانید سپاسگزارم و ادامۀ گفتگو با شما افتخاریست که نصیب این پیرمرد خواهید فرمود .شمس الحق در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۲۳:۵۰ دربارهٔ التمثیل لقوم ینظرون بعین الاحوال «مُناظِرَة الوَلَدِ مَعَ الوالِد»
با سلام خدمت شمس الحق عزیز
بنده از لطف‌تان بی نهایت ممنونم… لیکن تصور می کنم میان غلط املایی من و غلط املایی سایت هم از لحاظ ارزش و جایگاه و هم از لحاظ معنایی تفاوت زیادی است… احول و احوال کلی با هم توفیر دارند… ضمن آن که اشکال وزنی هم از این باب به وجود خواهد آمد… معنا را هم برای خاطر این گفتم که منظور خودم را بهتر بیان کنم… وگرنه بر کسی پوشیده نیست که شما و بقیه ی دوستان این جمع اهل. فضلید…
ضمن آن که حاشیه ی من هم صرفا بر اساس درخواست خود سایت محترم نگاشته شد… و گرنه قصد اظهار فضل یا جسارت نبوده در میان…ق.س در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۲۰:۳۰ دربارهٔ التمثیل لقوم ینظرون بعین الاحوال «مُناظِرَة الوَلَدِ مَعَ الوالِد»
من فکر می کنم این رباعی مفهوم عینی شهادت است یعنی جایی که عارف یا شاهد من دون الله رو نمی بینه.
با هر چیزی که دل قرار گیرد بی دوست باید آتش زده شود حتی اگر فرزند عزیزی چون اسماعیل باشد که ابراهیم به قربانگاه بردکامران رشتیانی در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱۸:۰۹ دربارهٔ رباعی شمارهٔ ۱۴۰۷
با تشکر از شمس الحق عزیز
با سپاس از ادب شما
۱ : اینکه این جانب و دیگران از واژه های به نظر من و ……….. استفاده میکنند فقط برای تصحیح اشتباهات نا خواسته است نه اینکه آنها بهتر از سعدی مولانا و …… میدانند۲ : دوست من در بیت بالاتر آمده است
ماه ار چه که لاغر شد استاره نخواهد شد
حال با این مورد آیا
آن نفس که شد عاشق اماره نخواهد شدباید باشه
آن نفس که عاشق شد اماره نخواهد شد
یا نه۳ : اینکه من اطلاعات کافی در زمینه ریشه لغات به صورت تخصصی ندارم ولی باید توجه داشت اشتباهات بی نهایت بزرگ در تاریخ به صورت واقعیت ثبت شده اند اما دلیل بر درستی آنها نیستند
علی هادیخان در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱۷:۵۴ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۶۱۰
خیر دوست عزیز - منظور این است که هیچ جواب قطعی برای علت درک راز خلقت وجود ندارد یا یافت نشده است و یا اینکه هیچکسی نمیداند. . .
مهرداد در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱۷:۴۷ دربارهٔ رباعی ۳
دکتر فکر نکنم ایشان امبر باشد . امیر است با یک نقطۀ مفقوده . خودم هم بتردید آمدم . امیر جان تو امبری یا امیری .
شمس الحق در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱۱:۲۰ دربارهٔ غزل شمارهٔ ۳۸۶
