در تنگنای صورت معنی چگونه گنجد؟

در کلبه گدایان سلطان چه کاردارد؟

صورت پرست غافل معنی چه داند آخر؟

گو:‌با جمال جانان پنهان چه کار دارد؟

کسی کاندر نمک زار اوفتد گم گردد اندروی

من این دریای پرشور از نمک کمتر نمی‌دانم

نیست را کعبه و کنشت یکی است

سایه را دوزخ و بهشت یکی است

اذا طلع الصباح بنجم راح

تساویفیه سکران وصاح

اینجا که منم نه بامداد است و نه شام

نی بیم نی امید، نه حال و نه مقام

گوید آن کس در این مقام فضول

که تجلی نداند او ز حلول

العین واحدة و الحکم مختلف

و ذاک سر لاهل العلمینکشف

آفتابی در هزاران‌ آبگینه تافته

پس برنگ هر یکی تابی عیان انداخته

جمله یک نور است لیکن رنگهای مختلف

اختلافی در میان این و آن انداخته

آینۀ صورت از سفر دور است

کان پذیر ای صورت از نور است

هرچه گیرد از او بدو گیرد

هرچه بخشد از او بدو بخشد

پرده‌های نور و ظلمت را ز عجز

در گمان و در یقین دانسته‌اند

حجاب روی تو هم روی تو است در همه حال

نهانی از همه عالم، ز بس که پیدائی

به هر که می‌نگرم صورت تو می‌بینم

از این بیان همه در چشم من تو می‌آئی

زر شک تا نشناسد کسی ترا هر دم

[...]

تو جهانی لیک چون آئی پدید؟

جمله جانی لیک چون گردی نهان؟

چون شوی پیدا که پنهانی مدام

چون نهان گردی که جاویدی عیان

هم عیانی هم نهان، هم هر دوئی

[...]

می‌نماید که هست، نیست جهان

جز خطی در میان نور و ظلم

گر بخوانی تو آن خط موهوم

بشناسی حدوث را ز قدم

خیال کژ مبر اینجا و بشناس

هر آن کو در خدا گم شد خدا نیست

گر جمله توئی همه جهان چیست؟

ور هیچ نیم من این فغان چیست؟

هم جمله توئی و هم همه تو

آن چیز که غیر تو است آن چیست؟

چون هست یقین که نیست جز تو

[...]

نمی‌رفتم بلا شد بوی زلفش

خراب اندر پی آن بویر فتم

روی صحرا چو همه پرتو روی تو گرفت

نتواند نفسی سایه بر آن صحرا شد

تا جنبش دست هست مادام

سایه متحرک است ناکام

چون سایه ز دست تافت مایه

پس نیست خود اندر اصل سایه

چیزی که وجود او بخود نیست

[...]

آن کس که هزار عالم از رنگ نگاشت

رنگ من و تو کجا خرد؟ ای ناداشت

این رنگ همه هوس بود یا پنداشت

او بی‌رنگ است، رنگ او باید داشت

آفتابی است حضرتش که دو کون

پیش او سایه بان همی یابم