عاجز باشد که دست قوت یابد

برخیزد و دست عاجزان برتابد

بنده چو جاه آمد و سیم و زرش

سیلی خواهد به ضرورت سرش

آن نشنیدی که فلاطون چه گفت

مور همان به که نباشد پرش

در بیابان خشک و ریگ روان

تشنه را در دهان چه در چه صدف

مرد بی توشه کاوفتاد از پای

بر کمربند او چه زر چه خزف

گر همه زر جعفرى دارد

مرد بى توشه برنگیرد گام

در بیابان فقیر سوخته را

شلغم پخته به که نقرهٔ خام

مرغ بریان به چشم مردم سیر

کمتر از برگ تره بر خوان است

وآن که را دستگاه و قوت نیست

شلغم پخته مرغ بریان است

ز قدر و شوکت سلطان نگشت چیزی کم

از التفات به مهمانسرای دهقانی

کلاه گوشهٔ دهقان به آفتاب رسید

که سایه بر سرش انداخت چون تو سلطانی

گر آب چاه نصرانی نه پاک است

جهود مرده می شویی چه باک است

به لطافت چو بر نیاید کار

سر به بی حرمتی کشد ناچار

هر که بر خویشتن نبخشاید

گر نبخشد کسی بر او شاید

آن شنیدستی که در اقصای غور

بارسالاری بیفتاد از ستور

گفت چشم تنگ دنیادوست را

یا قناعت پر کند یا خاک گور

درویش به جز بوی طعامش نشنیدی

مرغ از پس نان خوردن او ریزه نچیدی

با طبع ملولت چه کند هر که نسازد؟

شرطه همه وقتی نبود لایق کشتی

دست تضرع چه سود بندۀ محتاج را

وقت دعا بر خدای وقت کرم در بغل

وه که گر مرده باز گردیدی

به میان قبیله و پیوند

ردّ میراث سخت‌تر بودی

وارثان را ز مرگ خویشاوند

بخور ای نیک‌سیرت سره مرد

کان نگون‌بخت گرد کرد و نخورد

از زر و سیم راحتی برسان

خویشتن هم تمتعی بر گیر

وآنگه این خانه کز تو خواهد ماند

خشتی از سیم و خشتی از زر گیر

شد غلامی که آب جوی آرد

جوی آب آمد و غلام ببرد!

دام هر بار ماهی آوردی

ماهی این بار رفت و دام ببرد

چو آید ز پی دشمن جان ستان

ببندد اجل پای اسب دوان

در آن دم که دشمن پیاپی رسید

کمان کیانی نشاید کشید

قد شابَهَ بِالوَری حِمارٌ

عِجلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ

به آدمی نتوان گفت ماند این حیوان

مگر دراعه و دستار و نقش بیرونش

بگرد در همه اسباب ملک و هستی او

که هیچ چیز نبینی حلال جز خونش

دست دراز از پی یک حبه سیم

به که ببرند به دانگی و نیم