خداوندی است عالم را جهان آرای و گیتی بان

که عالم را همی دارد نگاری چون نگارستان

نگه دارنده خلقان؛ پدید آرنده گیتی

که رحمتهاش بی حد است و نعمتهاش بی پایان

جهانداری که می دارد ؛ به ترتیب و نسق عالم

[...]

ای از خدا عزوجل بر تو آفرین

تا آفریده چون تو دگر گیتی آفرین

آن را کن آفرین که جهان را بیافرید

تاباشد از ملائکه بر جانت آفرین

آن پادشا که حلقه درگاه ملک او

[...]

چو صاحب شریعت پس از کردگار

ثنا گوی بر صاحب ذوالفقار

سپهدار اسلام شیر خدای

امیر عرب سید بردبار

گزارنده در یاری شرع تیغ

[...]

کرده آنست که از کرده دوست

چون بود زشت حکایت نکنند

آه و صد آه که از مخدومان

نبود عفو و عنایت نکنند

مرد باید که باب مقصد خویش

می‌گشاید به عقل و می‌بندد 

رفتن بی مراد، نستاید

گفتن بر گزاف نپسندد

ابر باشد که یافه می گیرید

[...]

در سخن عندلیب باید بود

در فصاحت خطیب باید بود

به سخن های دلربای غریب

در زمانه غریب باید بود

به نصابی که از هنر باشد

[...]

به حل و عقد سخن هم به کدخدایی عقل

هر آنچه کلک تکلف بدو رسد بکنم

به عون ایزد و تأیید بخت و مایه فضل

هر آنچه دست تصرف بدو رسد بکنم

در شب چه روی در ره باریک‌تر از موی

چون روز همی بر در خود راه نبینی؟

چون بر در خود چشم تو بر کوه نیفتد

در چشم کسان چه بود اگر کاه ببینی؟

با مایه خود بساز و چون بی هنران

سرمایه به عاریت مخواه از دگران

با ماه هم منازل و با باد هم لگام

با ابر هم مشارب و با رعد هم زمام

گه روی سوی خلّخ و گه روی سوی مصر

گه خوابگه به یثرب گه آبخور به شام

هر روز بدیگر ره و هر شب بدگر جای

هر پی بدگر منزل و هر دم بدگر رای

فقلت لقلبی و الخطوب فنون

تسل فهذا الادلاج جنون

و خل المطایا لا تزایل سرحها

فان نهایات الحراک سکون

قد قامت القیامة یا ایها النیام

هبوا عن المنام و کفوا عن الحرام

ای زمره معارف و ای رفقه کرام

تا کی هوای باده و تا کی حدیث جام

فالرمح حین یختلس القرن فی اهتزاز

[...]

تا گردش زمانه وارون بدو چه کرد؟

گیتی چه باخت با وی و گردون بدو چه کرد؟

تا چرخ نامهذب مفتون ازو چه خواست؟

یا بخت ناممیز مجنون بدو چه کرد؟

دلا چو در حضرت نیست عیش خرم و خوش

عنان جهد بگیر و زمام مهد بکش

چو نفس را مددی نیست از کئوس مراد

چه در بلاد خراسان، چه در سواد حبش

چه خیر از ینکه درین رسته نقد عرضه کنی

[...]

ز جان و دیده ود ل خاکپای پیران باش

اگر بخواهی تا چون سپهر پیر شوی

بر آن یکی که بود زیر دست نیکو زی

اگرت باید تا بر هزار امیر شوی

مساز طنز بر آن کو اسیر پیری شد

[...]

مباش ممتحن زاد و بوم خود زخسی

اسیر خاک عطلت مشو ز کم هوسی

که در زمین غریبی و در سرای کسان

پدید گردد بر مرد ناکسی و کسی

که بیرفیق و حریفی نمانی از عالم

[...]

روز پیری اگر چه پر نور است

چون شب مظلم جوانی نیست

جز در اثواب خوابگاه شباب

راحت و عیش و شادمانی نیست

که بهای دو دم ز عهد شباب

[...]

مرد باید بفر علم بلند

مرد باید بعز عقل رفیع

نبود جز بعلم مرد شریف

نشود جز بجهل مردوضیع

چون تحلی بعلم دارد مرد

[...]

اسمع ندائی فحدائی ملیح

و منطقی جزل و لفظی فصیح

و استمع الشیب اذا ما دعی

بلفظة فیها نداء صریح

انذرک الشیب فخذنصحه

[...]