گر عرض دهد سپهر اعلی

فضل فضلا و فضل افضل

از هر ملکی به جای تسبیح

آواز آید که افضل افضل

ای آنکه خلاصهٔ چهار ارکانی

بشنو سخنی ز عالم روحانی

دیوی و ددی و ملکی انسانی

در تست هر آنچه غالب آیی آنی

بر هرکه حسد بری امیرِتو شود

وز هر که فرو خوری اسیرِ تو شود

تا بتوانی تو دستگیری می‌کن

کان دستِ گرفته دستگیرِ تو شود

چرخ با این اختران نغز و خوش زیباستی

صورتی در زیر دارد هرچه بر بالاستی

صورت زیرین اگر با نردبان معرفت

بر رود بالا همان با اصل خود یکتاستی

این سخن را درنیابد هیچ فهم ظاهری

[...]

ندانم کز کجا آمد شد خلق است می‌دانم

که هردم از سرای این جهان این رفت و آن آمد

آشنایی خلق درد سر است

منقطع باش تا ندانندت

به در کس مرو ز بهرِ طمع

تا ز در همچو سگ نرانندت

گر شوی گوشه گیر چون ابرو

[...]

اگر دو گاو به دست آوری و مزرعه‌ای

یکی امیر و یکی را وزیر نام کنی

بدان قدر چو کفاف معاش تو نشود

روی و نان جوی از یهود وام کنی

هزار بار از آن بِه که از پی خدمت

[...]

دو قرص نان اگر از گندم است وگر از جو

دو تای جامه اگر کهنه است وگر از نو

چهار گوشهٔ دیوار خود به خاطرِ جمع

که کس نگوید از این جای خیز و آنجا رو

هزار مرتبه بهتر به نزد ابن یمین

[...]

زدم از کتم عدم خیمه به صحرایِ وجود

از جمادی به نباتی سفری کردم و رفت

بعد از آنم کشش نفس به حیوانی برد

چون رسیدم به وی از وی گذری کردم و رفت

بعد از آن در صدفِ سینهٔ انسان به صفا

[...]

آن را که چار بالش عزت میسر است

گو پنج نوبه زن که شهِ هفت کشور است

بر شطِّ حادثات برون آید از لباس

کاول برهنگی است که شرط شناور است

چهار چیز که اصل فراغتست و منال

نیرزد آن به چهار دگر در آخر حال

گنه به شرم ملامت، عمل به خجلتِ عزل

بقا به تلخیِ مرگ و طمع به ذُلِّ سؤال

سوزیست مرا در دل اما نه چنان سوزی

سوزی که وجود من بر باد دهد روزی

از غایت حسن تو وز غیرت چشمِ خود

پیدات نمی‌یابم پنهانت نمی‌بینم

گرچه ز تو می‌گویم در گفت نمی‌آیی

ورچه به تو می‌بینم چون جانت نمی‌بینم

شادم به غم تو گرچه شادی

در مذهب عاشقان حرام است

آدمی و بهایم از خاک است

شرف آدمی به ادراک است

این دلقِ مرقع که مرا سرِ جنون است

پیرایهٔ عشق است نزیبد همه کس را

منصور وقت خود منم بهر هلاکم دار کو

بانگ هوالحق می‌زنم دیار کو دیار کو

ای آنکه تویی محرم راز همه کس

شرمندهٔ ناز تو نیاز همه کس

چون دشمن و دوست مظهر ذات تواند

از بهرِ تو می‌کشیم نازِ همه کس

تو ز پیدایی خود پنهانی

می‌نبینند ترا بی بصران

نقص اگر دید ابوجهل نبود آن ز نبی

عکس خود بود که در آینهٔ احمد دید

کاملان بهر محیط‌اند و سگان جهالند

کی شود بحر محیط از دهن کلب پلید