بیشی مطلب زهیچ کس بیش مباش

چون مرهم و موم باش و چون ریش مباش

خواهی که به تو زهیچ کس بد نرسد

بدخواه و بدآموز و بداندیش مباش

کاریت که از بهر خدا فرمایند

نیکی کن تا جمله تو را فرمایند

در خیر مشاورت مکن با دیوان

دیوان هرگز خیر کجا فرمایند

تا چند بری به بدگمانی گفتن

بد باشی اگر نیک ندانی گفتن

من گرچه بدم تا نبود در تو بدی

نه بد شنوی نه بد توانی گفتن

گر باخبری زدل دل آزار مباش

پیوسته به طبع خود گرفتار مباش

از آتش مجلس ارنباشی چون گل

با یار به دست صحبتش خار مباش

در دیدهٔ دیده دیدهٔ دیده بپوش

تا زهر تو قند گردد و نیش تو نوش

یک بودهٔ دیده و بنهاده دو گوش

بینایی مکن دیده و گویای خموش (؟)

بامدعیان چو آب و آتش مامیز

چون باد زخاک تا توانی برخیز

خواهی که چو خاک آب رویت نبرند

چون باد سبک مباش و چون آتش تیز

گر بر سر دریا نه سبک تر زخسی

دانم زچه در پی هوا و هوسی

خود را زهمه بیشترک می بینی

هر دم چو رسن تاب از آن باز پسی

هر زخم که بر سینهٔ غمناک آید

از تیغ زبانِ نفس ناپاک آید

آب سخن است آنک بدو دل شویند

دل پاک بود اگر سخن پاک آید

ای دل باید که تو جفاکش باشی

خاک پی خلق را تو مفرش باشی

در وقت خوشی هم کسی خوش باشد

باید که به وقت ناخوشی خوش باشی

هر کاو به جمال سروری مشتاق است

سرمایهٔ او مکارم الاخلاق است

استحقاقی است سروری را بر او

مردم داری دلیل استحقاق است

در خوی خوش است عیش خوش کز جان است

ور عیشی هست غیر ازین سرد آن است

با بدخویی تو را جهان تنگ آید

خو خوش کن و چشم سوزنی میدان است

خوی خوش تو بهار و باغ تو بس است

علم و عملت چشم و چراغ تو بس است

ور زانک نعوذ بالله این وصف تو نیست

محرومی ازین صفات داغ تو بس است

تا ظن نبری که شاهدی روی خوش است

یا راحت جان عاشقان بوی خوش است

گر می خواهی عیش خوش اندر دو جهان

خوشخویی کن که عیش خوشخوی خوش است

گر قرب خدا می طلبی خوش خو باش

وندر حق جمله خلق نیکو گو باش

خواهی که چو صبح صادق القول شوی

خورشید صفت با همه کس یک رو باش

نفس تو و خوی بد اگر برگردد

مقصود دو عالمت میسّر گردد

هرگه که تو آفتاب گردی به صفت

از نور تو سنگ لعل و گوهر گردد

در مهرهٔ عشق باختن با دگران

چون شیر و شکر گداختن با دگران

بدخویی چیست؟ جمله خود را بودن

خوش خویی چیست؟ ساختن با دگران

ای دوست اگر بهشت را داری دوست

یک نکته بیاموز که آن سخت نکوست

خلق خوش تو تو را رساند به بهشت

تنگی و فراخی بهشت تو ازوست

می باید ساختن گرت برگ صفاست

با نیک و بد و خرد و بزرگ و کژ و راست

با آتش و آب و باد باید بودن

وندر حرکت چو گرد برباید خاست

او را خواهی دل به غمش یکتو کن

از بد ببُر و هر چه کنی نیکو کن

خواهی که طریق نیکخویان ورزی

با خوی بد رفیق بدخو خو کن

هر چند که هست خار همپایهٔ گل

شاید که بود همیشه همسایهٔ گل

یک سال برای آن بود دایهٔ گل

کآسوده بود دو روز در سایهٔ گل