منبسط بودیم و یک جوهر همه

بی سر و بی پا بدیم آن سر همه

یک گهر بودیم همچون آفتاب

بی گره بودیم و صافی همچو آب

چون به صورت آمد آن نور سره

[...]

در خرقه چو آتش زدی ای سالک عارف

جهدی کن و سرحلقه ی رندان جهان باش

هاتفی از گوشه ی میخانه دوش

گفت ببخشند گنه، می بنوش

عفو الهی بکند کار خویش

[...]

دلا دیده‌ی دوربین برگشای

در این دیر دیرینه‌ی دیرپای

بدین غور دَور شبان‌روزی‌اش

به خورشید و مه عالم افروزی‌اش

نگویم قدیم است از آغاز کار

[...]

شیخ نادان برد ز نادانی

ظن که شد این کمال انسانی

که کند خانقاه و صومعه جای

واکشد پا ز باغ و راغ و سرای

ابهلی چند گرد او گردند

[...]

مشو دلگرم اگر بخشد سپهرت

که تیزی سنان دارد سر هر موی سنجابش

عاشق جان خویش را بادیه سهمگین بود

من به هلاک راضی‌ام لاجرم از خود ایمنم

خاک دل آن روز که می‌بیختند

[...]

شبی تاریک چون دریای پر قیر

به دریا در فکنده چشمه ی شیر

زجنبیدن فلک بیکار گشته

ستاره در رهش سیار گشته

سوادش تیره چون سودای خامان

[...]

به کم خوردن از عادت خواب و خورد

توان خویشتن را ملک خوی کرد

نخست آدمی سیرتی پیشه کن

پس آن گه ملک خوئی اندیشه کن

به اندازه خور زاد گر مردمی

[...]

مرا حاجئی شانه ی عاج داد

که رحمت بر اخلاق حجاج باد

شنیدم که باری سگم خوانده بود

که از من به نوعی دلش رانده بود

بینداختم شانه کاین استخوان

[...]

اگر مرد عشقی کم خویش گیر

و گرنه ره عافیت پیش گیر

مترس از محبت که خاکت کند

که باقی شوی گر هلاکت کند

ترا با حق آن آشنائی دهد

[...]

ای که بر خوان خدا نان میخوری

وین همه فرمان شیطان می بری

دیوت از ره برد لاحولیت نیست

وز مسلمانی بجز قولیت نیست

رهروان رفتند و تو درمانده ای

[...]

راه دور است ای پسر هشیار باش

خواب با گور افکن و بیدار باش

کار آسان نیست بر درگاه او

خاک می باید شدن در راه او

نیست این وادی چنین سهل ای سلیم

[...]

ترا عشق همچون خودی زآب و گل

رباید همی صبر و آرام دل

به بیداریش فتنه بر خط و خال

به خواب اندرش پایبند خیال

به صدق چنان سر نهی بر قدم

[...]

نظامی که استاد این فن وی است

در این بزمگه شمع روشن وی است

ز ویرانه ی گنجه شد گنج سنج

رسانید گنج هنر را به پنج

چو خسرو به آن پنج هم پنجه شد

[...]

ای بیخبر از درد دل و داغ نهانی

ما قصه ی خود با تو بگفتیم و تو دانی

دل مینگرد روی تو، جان میرود از دست

داریم از این روی بسی دل نگرانی

ای شمع که ما را به سخن شیفته کردی

[...]

گر در پی قول و فعل سنجیده شوی

در دیده خلق مردم دیده شوی

با خلق چنان مزی که گر فعل ترا

هم با تو عمل کنند، رنجیده شوی

زین بزم برون رفت و چه خوش رفت حسابی

[...]

خوشا وقت شوریدگان غمش

اگر زخم بینند و گرمرهمش

گدایانی از پادشاهی نفور

بامیدش اندر گدائی صبور

دما دم شراب الم درکشند

[...]

آدمیزاده طرفه معجونی است

کز فرشته سرشته و ز حیوان

گر کند میل این بود کم از این

ور کند میل آن شود به از آن

ای گرانمایه ترین گوهر پاک

[...]

بداند زحق مردم نیک و بد

مکن ای جوانمرد صاحب خرد

که بد مرد را خصم خود میکنی

وگر نیکمرد است، بد میکنی

یکی گربه در خانه زال بود

[...]

رئیس دهی با پسر در رهی

گذشتند بر قلب شاهنشهی

پسر چاوشان دید و تیغ و تبر

قباهای اطلس، کمرهای زر

یلانی کماندار و شمشیر زن

[...]

به مردم درآویز اگر مردمی

که با آدمی خو گر است آدمی

اگر کان و گنجی چونائی بدست

بسی گنج زاینگونه در خاک هست

چو دوران ملکی بپایان رسد

[...]