بخش ۴۷ - در صفت منجّم حاذق و منافق و تمثیل اصحاب دعوی به غیر معنی فی بطلان احکام النجوم و صفة هیئة‌الفلک و واضع هذاالعلم، قال النبّی علیه‌السّلام: النجوم حق و احکامها باطل، و قال علیه‌السّلام: من آمن بالنجوم فقد کفر، و قال علیه‌السّلام: تعلموا من‌النجوم ماتعرفون به ساعات اللیل والنهار، و قال امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالب علیه‌السّلام: تعلموا بالنجوم فانه علم من علوم‌النبوة و قال‌اللّٰه تعالی: والسماء ذات‌البروج، والشّمس والقمر بحسبان
باز اینها که مرد احکامند
همه در فال و زجر خودکامند
نفس از گردش نجوم زنند
سال و مه فال سعد و شوم زنند
همه جاسوس نجم افلاکند
همه با میل و تختهٔ خاکند
همه در راه حکم خود رایند
به سرِ من که ژاژ می‌خایند
زرق بوالعنبس است رهبرشان
کم ز خاکند خاک بر سرشان
نشنیدند نام بطلمیوس
پر فغان و میان تهی چون کوس
همه شاگرد زرق بوالعنبس
همه از زرق او زنند نفس
روز و شب در شمار هفت و چهار
خانهٔ جدّ و خانهٔ ادبار
صاحب لیل و صاحب نوبه
زین چنین علم توبه و به توبه
صاحب ساعت و دلیل نهار
طالع و کدخدا و جان بختار
صاحب وجه و نیز صاحب حدّ
که در احکامشان نباشد ردّ
سبب کدخدایی و هیلاج
که منجّم بدو بود محتاج
صاحب صورتست و ربّ‌الیوم
که برآنند حکیمان یک قوم
حکم و تأثیر و صاحب اوتاد
برتر از حدّ وجه و نقص و زیاد
گردش و رفتن و هبوط و صعود
که ز تأثیرشان شود موجود
انحطاط و حضیض و دور و شمار
اوج خورشید و ثابت و سیار
فلک‌المستقیم و جیب‌المیل
غایت ارتفاع و گردش لیل
گه رحاوی و گاه دولابی
گه حمایل چو تیغ اعرابی
بعد و بهت و تفاوت مابین
حاصل جیب و غایت‌الطولین
زیج یحیی و فاخر و مأمون
ارتفاع طوالع و چه و چون
وانکه بنهاد اوج را حرکات
ارتفاع و تفاوت ساعات
ظلّ مقیاس و نقطهٔ محسوس
که مقادیر زاویه است رؤس
طول و عرض و سطوح و نقطه و خط
که در احوال جمله نیست غلط
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن به نقد و بررسی علم نجوم و فال‌گیری می‌پردازد و اشاره می‌کند که افرادی که خود را عالم احکام می‌دانند، تنها در پی منافع خود هستند و از گردش ستاره‌ها برای ایجاد احکام و پیش‌بینی‌ها استفاده می‌کنند. شاعر به زرق و برق این علم اشاره می‌کند و می‌گوید که این افراد به سخنان باطل و نادرست می‌پردازند و علم واقعاً مفهومی ندارد. او همچنین به ضعف دانش آنان در مقایسه با دانشمندان بزرگ مانند بطلمیوس اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که علم نجوم و فال‌گیری، اغلب در خدمت منافع شخصی و ریاکاری قرار می‌گیرد. مجموعاً، متن به انتقاد از سطح پایین علم نجوم و سطوح بی‌اساس آن می‌پردازد.
هوش مصنوعی: این افراد که در پی اجرا و تبیین قوانین هستند، همگی در سرنوشت و مشکلات خودشان بی‌رحم و خودخواه‌اند.
هوش مصنوعی: زندگی انسان به تغییرات و دگرگونی‌های ستارگان و سیارات وابسته است. برخی از این دگرگونی‌ها خوش‌یمن و برخی دیگر بدیمن به حساب می‌آیند.
هوش مصنوعی: همه در اینجا به عنوان ستاره‌های آسمان دیده می‌شوند و هر کدام به نوعی با دلخواه خود در این دنیای مادی وجود دارند، و در واقع همه تحت تاثیر خاک و دنیای مادی هستند.
هوش مصنوعی: همه بر طبق خواست و نظر خود عمل می‌کنند، اما من در مورد خودم و مشکلاتم صحبت می‌کنم.
هوش مصنوعی: رهبر اینان از جنس فریب و نیرنگ است و آنها خودشان در حقیقت از خاک و فرومایگی‌اند، همانند کسی که بر سرش خاک نشسته باشد.
هوش مصنوعی: هیچ‌کس فریاد و ناله‌ی نام بطلمیوس را نشنید، چون صدا به‌جایی نمی‌رسید و خالی از محتوا بود.
هوش مصنوعی: همه شاگردان تحت تأثیر فریب و نیرنگ بوالعنبس قرار دارند و همین فریب‌ها باعث تنفس و زندگی آنها می‌شود.
هوش مصنوعی: روز و شب در شمار هفت و چهار، به معنای تکرار و گذر روزها و شب‌ها در نظام مقدس و مقدر زندگی است. جد و ادبار به نوعی اشاره به سرنوشت و حوادث زندگی دارد که در آن، شادی و ناامیدی همچنان وجود دارند. در واقع، این اشاره به چرخهٔ زمان و مراحل مختلف زندگی انسان است که با اختیارات و تقدیرش در هم آمیخته است.
هوش مصنوعی: صاحب شب و صاحب روز، از این علم توبه و حقیقت توبه آگاهند.
هوش مصنوعی: این بیت به اهمیت و نقش برخی افراد و عوامل در زندگی اشاره دارد. بیان می‌کند که هر کسی در زندگی خود دارای کسانی است که به نوعی به او کمک می‌کنند و او را در مسیرش هدایت می‌کنند. به عبارت دیگر، برخی افراد می‌توانند به عنوان راهنما یا حمایت‌کننده در مسیرهای مختلف زندگی عمل کنند.
هوش مصنوعی: کسی که ویژگی‌های خاصی دارد و همچنین دارای مرز و حدی است که در قوانین او ایرادی وجود ندارد.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که فردی که به مقام و موقعیتی دست یافته، به واسطه‌ی شخص دیگری که به نوعی علم و دانش خاصی دارد، به این مقام رسیده است و این رابطه‌ی وابستگی را نشان می‌دهد. در واقع، او به حمایت و دانش آن فرد محتاج بوده است.
هوش مصنوعی: او مالک صورت و پروردگار روز است که حکیمان یک ملت بر آن باور دارند.
هوش مصنوعی: حکم و تأثیر کسانی که در مقام اوتاد هستند، فراتر از هر گونه نقصان و افزونی است؛ آنها برتری دارند و هیچ حد و مرزی نمی‌توان برای قدرت و نفوذشان قائل شد.
هوش مصنوعی: حرکت و تغییرات زندگی، همراه با صعود و سقوط‌ها، باعث ایجاد و شکل‌گیری موجودات و اتفاقات می‌شود.
هوش مصنوعی: این عبارت به وضوح به فراز و نشیب‌های زندگی اشاره دارد. از مراحل سقوط و افت شروع می‌کند و به اوج و بلندی‌های زندگی می‌رسد. همچنین به تغییراتی که در زندگی و زمان وجود دارد، اشاره می‌کند، به نوعی از ثابت بودن و نوسان اشاره می‌کند. در نهایت، این متن نشان‌دهنده چرخه‌های طبیعی و انسانی است که در آن، چه در حیات فردی و چه در زندگی اجتماعی، اتفاق می‌افتد.
هوش مصنوعی: جهان درست و صاف است و دلتنگی و انحراف، حد نهایی بلندی و چرخش شب است.
هوش مصنوعی: هر لحظه ممکن است آزاد و رها باشی یا گرفتار و در تنگنا، گاهی هم مانند شمشیر سلاحی در دست بادیه‌نشینان، در حال جنگ یا آماده برای دفاع.
هوش مصنوعی: این عبارت به نوعی به تفاوت‌ها و تفاهم‌های موجود میان مفاهیم مختلف اشاره دارد. در واقع، به تضادها و نسبت‌های موجود در ویژگی‌ها و گستره‌های مختلف اشاره می‌کند، به گونه‌ای که تمایزات و دستاوردهای متنوعی که از ترکیب و تفکر بر روی آنها حاصل می‌شود را نمایش می‌دهد.
هوش مصنوعی: در این بیت، به بررسی و توجه به تنوع و ویژگی‌های برجسته‌ی ستاره‌ها و حاکمان اشاره شده است. جمله به لحاظ نجومی و سؤال از چگونگی وضعیت و اوضاع ستاره‌ها و تأثیرات آنها بر زندگی انسان‌ها را در بر می‌گیرد. به طور کلی، این متن به تحلیل ارتفاع و موقعیت ستاره‌ها و نیز مقامات و شخصیت‌های مهم می‌پردازد.
هوش مصنوعی: آنکه مبدأ بلندی‌ها را قرار داده، بر اساس تغییر حرکت‌ها و تفاوت زمان‌هاست.
هوش مصنوعی: در سایهٔ معیار و نقطهٔ قابل مشاهده، مقدارهای زاویه‌ای مشخص می‌شوند.
هوش مصنوعی: این عبارت اشاره به این دارد که همه‌ی آنچه در دنیای هندسه و ریاضیات مانند طول، عرض، سطح، نقطه و خط وجود دارد، در واقعیت و حالات مختلف به صورت نادرست و ناقص نمی‌تواند نشان‌دهنده‌ی تمامی ابعاد و جزئیات واقعیات باشد. به عبارتی، این مفاهیم تنها بخشی از کل واقعیت را به تصویر می‌کشند و نمی‌توانند به تنهایی تمامی جوانب زندگی و دنیا را به درستی بیان کنند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بی‌مثل و شبه و بی‌همتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.