ای سنایی خواجهٔ جانی غلام تن مباش
خاک را گر دوست بودی پاک را دشمن مباش
گرد پاکی گر نکردی گرد خاکی هم مگرد
مرد یزدان گر نباشی جفت اهریمن مباش
خاصّ را گر اهل نبْوی عام را منکر مشو
جام را گر می نباشی دام را ارزن مباش
کار خام دشمنان را آب شو، آتش مباش
نقشِ نامِ دوستان را موم شو، آهن مباش
یار خندان لب نباشی سرو سندان دل مباش
مرد دندان‌مزد نبْوی دردِ دندان‌کن مباش
در میان نیکوانِ زهره‌طبعِ ماهروی
چون شکوفه‌روی بودی چون شکافه‌زن مباش
گر چو نرگس نیستی شوخ و چو لاله تیره‌دل
پس دو روی و ده زبان همچون گل و سوسن مباش
نیک بودی از برای گفتگویی بد مشو
مرد بودی از برای رنگ و بویی زن مباش
در لباس شیرمردان در صف کم کاستی
همچو نامردان گریبان‌خشک و تردامن مباش
در سرای تیره‌رویان همچو جان گویا مشو
در میان خیره‌رایان همچو تن الکن مباش
دلبری داری به از جان، اینْت غم، گو جان مباش
گرد رانی هست فربه، گو برو گردن مباش
گرد خرمن گشتی و خوی ستوری با تو بود
چون فرشته خو شدی مرد خر و خرمن مباش
همچو کژدم گر نداری چشمِ بی‌نیشی مرو
یا چو ماهی گر زبانت نیست بی‌جوشن مباش
ریسمان‌وار ار نخواهی پای چون سرسر چو پای
ده زبان چون سوسن و یک چشم چون سوزن مباش
در میان تیرگی از روشنایی چاره نیست
در جهان تیره‌ای بی‌بادهٔ روشن مباش
یوسفت محتاج شلواریست ای یعقوبِ چشم
با ضریری خو کن و در بندِ پیراهن مباش
از دو عالم یاد کردن بیگمان آبستنیست
گر همی دعوی کنی در مردی آبستن مباش
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این شعر، سنایی به فردی نصیحت می‌کند که از وابستگی به جسم و دنیای مادی بپرهیزد. او تأکید می‌کند اگر انسان هستی، باید ویژگی‌های نیکو و صفات انسانی را داشته باشی و از کارهای زشت دوری کنی. سنایی به پرهیز از تعلقات دنیوی و توجه به فضائل اخلاقی و روحانی اشاره دارد. او به فرد یادآوری می‌کند که اگر نیکی نمی‌کنی، لااقل به کارهای زشت راضی نباشی و همیشه در جستجوی پاکی و زیبایی درون خود باشی. در نهایت، سنایی نشان می‌دهد که انسان باید از ویژگی‌های منفی دور بماند و سعی کند در دنیای تاریک، روشنایی اخلاق و نیکی را حفظ کند.
هوش مصنوعی: ای سنایی، ای بزرگوار! اگر نسبت به خاک و دنیای مادی وابستگی‌ات را کم کنی، و به خودت و روح‌ات اهمیت بیشتری بدهی، در زندگی به اوج خواهی رسید. اگر واقعاً دوست داری به بالاترین مقام معنوی برسی، باید از تعلقات دنیوی دوری کنی و آماده‌سازی برای پیوستن به کمالات روحی را در نظر بگیری.
هوش مصنوعی: اگر پاکی و پاکی را در خود ایجاد نکردی، لااقل خود را به آلودگی نزن. مردی که از یزدان دور است، نباید همدست اهریمن باشد.
هوش مصنوعی: اگر فرد خاصی اهل معرفت و علم باشد، نباید نسبت به عموم مردم بی‌اعتنا و منکر باشی. اگر شراب وجود ندارد، نباید به دام‌های بی‌ارزش هم توجه نکرد.
هوش مصنوعی: دشمنان را ناتوان و بی‌اثر کن، مانند آب که نرم و زود تغییر شکل می‌گیرد. اما در برابر دوستانت، باید مقاوم و قوی باشی، مثل آهن که سخت و پابرجاست.
هوش مصنوعی: دوست نازنین، اگر لبخند بر چهره‌ات نیست، مانند درختی ایستاده در کشتزار دل کسی نباش. در زندگی، به مردانی که فقط به فکر منافع خود هستند، تبدیل نشو و به دردهای ناشی از ناتوانی و غم دندان‌کشی جلب توجه نکن.
هوش مصنوعی: در میان زیبایانی که همچون زهره دلنواز و چون ماه می‌درخشند، تو باید همچون شکوفه‌ای باشید که درخشان و دلربا است، و نباید خود را در چالش‌های ستیز و جنگ بگذارید.
هوش مصنوعی: اگر شاداب و سرزنده مثل نرگس نیستی و مانند لاله، دلگیر و غمگین هستی، پس چرا باید مانند گل و سوسن که دو رو و زبان‌های مختلف دارند، رفتار کنی؟
هوش مصنوعی: خوبی و نیکوکاری برای داشتن گفت و گو مهم است، نه اینکه مانند مردان فقط به ظاهر و رنگ و رایحه توجه کنی. برای زنان هم نباید به چنین ظواهر سطحی اهمیت بدهی.
هوش مصنوعی: در میان قهرمانان و شجاعان قرار داری، پس هیچ نشان از ضعف و کمبود نده. مانند کسانی که در برابر چالش‌ها و سختی‌ها ترسیده‌اند، نباش. خود را قوی و محکم حفظ کن و از نشانه‌های بی‌حوصلگی دوری کن.
هوش مصنوعی: در محفل افراد بدبین و ناامید، مانند جان زنده و پرتحرک نباش و در جمع افرادی که سرخود و بی‌فکر هستند، مانند یک بدن بی‌تحرک و بی‌خاصیت نگرد.
هوش مصنوعی: عزیز دل تو از جان هم برایم مهم‌تر است، این غم که داری را فراموش کن، چون اگر جان هم نباشد، ناز تو را نمی‌خواهم. حتی اگر بخواهی بی‌محلی کنی، باز هم به تو اهمیت نمی‌دهم.
هوش مصنوعی: وقتی در میان خوبی‌ها و زیبایی‌ها قرار گرفتی و با شخصیتی نیکو همراه شدی، مراقب باش که به اشتباه در دام خیالات و آرزوهای کاذب نیفتی و خود را فراموش نکنی.
هوش مصنوعی: اگر مانند کژدم نمی‌توانی بی‌نیش زندگی کنی، از آنجا دور شو و نرو. یا اگر مانند ماهی نمی‌توانی بدون تلاش و جنب و جوش بمانی، در آن موقعیت نمان.
هوش مصنوعی: اگر نمی‌خواهی مانند ریسمان ضعیف باشی، پس مانند پای انسان استوار و محکم باش. همچنین زبانت باید مانند گل سوسن زیبا و خوش‌صدا باشد و تنها یک چشم نباید همانند سوزن تیز و بی‌رحم باشد.
هوش مصنوعی: در میان تاریکی، هیچ راهی برای رسیدن به روشنی وجود ندارد. در دنیای تاریک، بدون نوشیدنی روشن‌کننده، نباش.
هوش مصنوعی: یوسف به شلوار نیاز دارد، ای یعقوب! برای قبول کردن حقیقتی جدید آماده باش و به ظواهر و لباس‌ها وابسته نباش.
هوش مصنوعی: یادآوری از دو دنیا و درگیر شدن با آنها، نشانه‌ی باروری و آمادگی است. اگر ادعا می‌کنی که مردی، نباید درگیر این باروری‌ها باشی.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
همین شعر » بیت ۱
ای سنایی خواجهٔ جانی غلام تن مباش
خاک را گر دوست بودی پاک را دشمن مباش
این جواب آن که می گوید حکیم غزنوی
ای سنایی خواجه جانی غلام تن مباش
ای سنایی بگذر از جان در پناه تن مباش
چون فرشته یار داری جفت اهریمن مباش
همچو شانه بستهٔ هر تارهٔ مویی مشو
همچو آیینه درون تاری برون روشن مباش
هر زمان از قیل و قال هر کسی از جا مشو
[...]
از دو گیتی یاد کردن بیگمان آبستنیست
گر همی دعوی کنی در مردی، آبستن مباش
نیک بودی، از برای گفت و گویی بد مشو
مرد بودی، از برای رنگ و بویی زن مباش
روح قدسی، بیش ازین درتنگنای تن مباش
عیسی وقتی، گره در چشمه سوزن مباش
از لباس تن مجرد کن روان پاک را
یوسف سیمین تنی، درقید پیراهن مباش
سرمه کن از برق بینش پرده های خواب را
[...]
عاشقی، دیگر به فکر منزل و مسکن مباش
آشیان خود بسوزان، یا درین گلشن مباش
تا توانی مشق فریادی بکن ای عندلیب
من ز کار افتاده ام، باری تو همچون من مباش
آن قدر کز دستت آید، پیرهن را چاک کن
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.