گنجور

 
صفی علیشاه

وَ ضَرَبَ اَللّٰهُ مَثَلاً قَرْیَةً کٰانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً یَأْتِیهٰا رِزْقُهٰا رَغَداً مِنْ کُلِّ مَکٰانٍ فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اَللّٰهِ فَأَذٰاقَهَا اَللّٰهُ لِبٰاسَ اَلْجُوعِ وَ اَلْخَوْفِ بِمٰا کٰانُوا یَصْنَعُونَ (۱۱۲) وَ لَقَدْ جٰاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ اَلْعَذٰابُ وَ هُمْ ظٰالِمُونَ (۱۱۳) فَکُلُوا مِمّٰا رَزَقَکُمُ اَللّٰهُ حَلاٰلاً طَیِّباً وَ اُشْکُرُوا نِعْمَتَ اَللّٰهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیّٰاهُ تَعْبُدُونَ (۱۱۴) إِنَّمٰا حَرَّمَ عَلَیْکُمُ اَلْمَیْتَةَ وَ اَلدَّمَ وَ لَحْمَ اَلْخِنْزِیرِ وَ مٰا أُهِلَّ لِغَیْرِ اَللّٰهِ بِهِ فَمَنِ اُضْطُرَّ غَیْرَ بٰاغٍ وَ لاٰ عٰادٍ فَإِنَّ اَللّٰهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۱۱۵) وَ لاٰ تَقُولُوا لِمٰا تَصِفُ أَلْسِنَتُکُمُ اَلْکَذِبَ هٰذٰا حَلاٰلٌ وَ هٰذٰا حَرٰامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَی اَللّٰهِ اَلْکَذِبَ إِنَّ اَلَّذِینَ یَفْتَرُونَ عَلَی اَللّٰهِ اَلْکَذِبَ لاٰ یُفْلِحُونَ (۱۱۶) مَتٰاعٌ قَلِیلٌ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۱۱۷) وَ عَلَی اَلَّذِینَ هٰادُوا حَرَّمْنٰا مٰا قَصَصْنٰا عَلَیْکَ مِنْ قَبْلُ وَ مٰا ظَلَمْنٰاهُمْ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۱۱۸) ثُمَّ إِنَّ رَبَّکَ لِلَّذِینَ عَمِلُوا اَلسُّوءَ‌ بِجَهٰالَةٍ ثُمَّ تٰابُوا مِنْ بَعْدِ ذٰلِکَ وَ أَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّکَ مِنْ بَعْدِهٰا لَغَفُورٌ رَحِیمٌ (۱۱۹)

و زد خدا مثل قریۀ را که بود ایمن آرامیده می‌آمد آنان را روزیشان فراوان از همه جا پس کفران ورزیدند بنعمت خدا پس چشانیدش خدا پوشش گرسنگی و ترس بآنچه بودند که می‌کردند (۱۱۲) و بحقیقت آمد ایشان را رسولی از ایشان پس تکذیب کردند او را پس گرفتشان عذاب و ایشان بودند ستمکاران (۱۱۳) پس بخورید از آنچه روزی دادتان خدا حلال پاکیزه و شکر کنید نعمت خدا را اگر هستید او را می‌پرستید (۱۱۴) جز این نیست حرام کرد بر شما مردار و خون و گوشت خوک و آنچه بانگ زده شد برای غیر خدا بآن پس آنکه مضطر شد که نه باغی باشد و نه عدی پس بدرستی که خدا آمرزنده مهربانست (۱۱۵) و مگویید برای وصف کردن زبانتان دروغ را این حلال است و این حرام تا ببندید بر خدا دروغ را بدرستی که آنان که می‌بندند بر خدا دروغ را رستگار نمی‌شوند (۱۱۶) مایۀ تعیش کمی است و از برای ایشانست عذابی پر درد (۱۱۷) و بر آنانی که یهود شدند حرام کردیم آنچه خواندیم بر تو از پیش و ستم نکردیم ایشان را و لیکن بودند که بخودهاشان ستم می‌کردند (۱۱۸) پس بدرستی که پروردگار تو است مر آنان که کردند بدی را بنادانی پس توبه کردند پس از آن بسامان آمدند بدرستی که پروردگار تو پس از آن آمرزندۀ مهربانست (۱۱۹)

زد خداوندت مثل وآنست این

مر دِهی که بوده معمور و متین

ایمن و آسوده از کلّ زیان

رزقشان آمد فراخ از هر مکان

پس به نعمت های حق کافر شدند

ز ایمنی بر فسق و کفران آمدند

پس چشانید از لباس خوف و جوع

حق مر ایشان را به هنگام وقوع

زآنچه کردند از ره نابخردی

فسق و عصیان، ناسپاسی و بدی

آ مد ایشان را هم از ایشان رسول

پس به تکذیبش شدند از ناقبول

پس فرا بگرفت ایشان را عذاب

چون ستم کردند بر خود بی حساب

پس خورید ای مؤمنان از آنچه حق

داده روزی بر شما از هر نسق

بس حلال و طیّب و پاک و نکو

شکر باید پس به نعمت های او

شکر منعم واجب آمد در عطا

میپرستید ار که او را خود شما

غیر از این نبود که می باشد حرام

خون و هم مردار و خنزیر آن تمام

مَآ أهِلَّ هم لِغَیرِ االله بِه

بر شما خود تا نماند مشتبه

فَمَنِ اضْطُرَّ غَیرَ بَاغٍ لَا وَ عَاد

یعنی الاّ مضطر از حد نی زیاد

پس حق آمرزنده است و مهربان

جرم اکل میته را بخشد از آن

در دوم سوره بیان شد در مقام

شرح و تفصیل اندر این باب از تمام

می مگویید آنچه وصف اندر کلام

میکنید این، کاین حلال است این حرام

کذب تا بندید بر پروردگار

وآنکه بندد نیست هرگز رستگار

آن متاعی اندک آمد از جهان

هستشان لیکن عذابی بس گران

بر کسانی که شدند ایشان یهود

شد حرام از ما همانا در حدود

آنچه قصّه بر تو کردیم آن ز پیش

رفت در اَنعام شرح آن به کیش

ما نکردیم ایچ بر ایشان ستم

لیک ظلم ایشان به خود کردند هم

پس خداوندت کسانی که گناه

کردهاند ایشان به جهل و اشتباه

ثُم تَابُواْ ذَلِکَ وَأصلَحِواْ

باشد اندر حال آمرزنده او