خلیلی الهدی انجی و اصلح
ولکن من هداه الله افلح
نصیحت نیکبختان گوش گیرند
حکیمان پند درویشان پذیرند
گش اثهن دار اغت خاطر نرنزت
که ثخنی عاقلی ده بار اثنزت
من استضعفت لاتغلظ علیه
من استأسرت لاتکسر یدیه
چه نیکو گفت در پای شتر مور
که ای فربه مکن بر لاغران زور
که منعم بیمبر کول اثخ درویش
کو انش می بنی دنبل مزش نیش
دع استنقاص من طال احترامه
فقوسالدهر لم تبرح سهامه
جراحت بند باش ار میتوانی
تو را نیز ار بیندازد چه دانی
ببات این دهر دون را تیر اری پشت
نه هم شی تیر انه کمان بو کش ای کشت
تأدب تستقم لاطف تقدم
تواضع ترتفع لاتعل تندم
که دوران فلک بسیار بودست
که بخشودست و دیگر در ربودست
نه کت تفسیر وفق خواند اتشی ابهشت
بسم دی کسوری ماند پیده ببدشت
لیعف المهتدی عن سؤ من ضل
ولا یستهزکم من قائم زل
منم کافتادگان را بد نگفتم
که ترسیدم که روزی خود بیفتم
کمسسکی اوست اش حق تو بهریت
مخن شزدم نواخند انکه بگریت
متی زرت الفتی غبا اجلک
فلا تکثر حبیبک لا یملک
ز بسیار آمدن عزت بکاهد
چو کم بینند خاطر بیش خواهد
عزیزی کت هناش هر دم مدو پش
که دیدر زر ملال آرد بش از بش
تبصر فی فقیر یشتهی الزاد
ولا تحسد غنیا قدره زاد
وگر گویند آن جاه و محل بین
تو پای روستایی در وحل بین
و چه ترش روی شنه کت برغ خوان نی
تزان مسکی خبر هن کش خه نان نی
تلقفت الشوا و البقل بعده
سل الجوعان کیف الخبز وحده
بپرس آن را که جسم از ناقه خونست
که قدر نعمت او داند که چونست
غرش نان هاجه از حلوا نپرست
نن تی گلشکر هن غت بگرست
افق یا من تلهی حول منقل
عن الحطاب فی واد عقنقل
فقیر از بهر نان بر در دعاخوان
تو میتندی که مرغم نیست بر خوان
چه داند ای کش سه پخ خوردست و تقتست
که مسکینی و سرما گسنه خفتست
تحب المال لو احببت قدمت
و ان خلفت محبوسا تندمت
منه گر عقل داری در تن و هوش
اگر مردی ده و بخش و خور و پوش
نوا که بیفته از هنجار و رسته
پشیمان بی که نم خو م توشه نسته
صرفت العمر فی تحصیل مالک
تفکر یا معنی فی مالک
کسی از زرع دنیا خوشه برداشت
که چندی خورد و چندی توشه برداشت
که مپسندت که مو خو از غصه بکشم
که گردم کرد نخرم یا نبخشم
بهاء الوجه مع خبث النفوس
کمصباح علی قبرالمجوسی
به گور گبر ماند زاهد زور
درون مردار و بیرون مشک و کافور
کعارف باد بکاند از جمه نو
اگور جدمنت کش در به از تو
متی عاشرت محلوقی العوارض
اذا قالوا لک اکفر لاتعارض
مرو با ژندهپوشان شام و شبگیر
چو رفتی در بغل نه دست تدبیر
چنان تزدم دوت کت خون خه اوکند
که پاکش خورد دیک تی چه او کند
وجد یا صاح و اکفف من ملامه
لعل القوم فیهم ذو کرامه
مگو در نفس درویشان هنر نیست
که گرد مردیست هم زیشان به در نیست
کاحسان بکنه واهروی اصولی
شنه میان زز بخت صاحب قبولی
نعما قال خیاط بموصل
بمأجور له قدر ففصل
سخن سهل است بر طرف زبان گفت
نگه کن کاین سخن هر جا توان گفت؟
غراز مو میشنه واهر کس مگوی راز
کجمی میبری خهتر ورانداز
خفی السر لاتودع خلیلک
حذارا منه ان ینسی جمیلک
مگو با دوست میگویم چه باکست
که گر دشمن شود بیم هلاکست
تو از دشمن بترسی غافل از دوست
که غت دشمن ببوت ات ببلسد پوست
یقول الراجز ابنی لا تلاعب
اذا لم تحتمل بطش الملاعب
چه خوش گفت آن پسر با یار طناز
تو در نی بستهای آتش مینداز
کری مم دی که ایرو واجونی گفت
مزم تش کت قلاشی نتوتن اشنفت
ان استحسنت هذا القول بعدی
قل اللهم نور قبر سعدی
چه باشد گر ز رحمت پارسایی
کند در کار درویشی دعایی
کخیرت بوازی ثخنی کت اشنفت
بگی رحمت و سعدی باکش ای گفت
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن شامل نکات حکیمانه و نصیحتهایی است که به اهمیت تواضع، بخشش، و مهربانی اشاره دارد. سخن از سرزنش و قضاوت نادرست درباره دیگران به ویژه در مورد فقرا و درویشان است. متن بر این تاکید دارد که انسان باید در مورد ثروت و قدرت خود مغرور نشود، زیرا روزگار همیشه در حال تغییر است و ممکن است وضعیت هر کسی ناگهان دگرگون شود. همچنین به اهمیت یادگیری از خردمندان و حکیمان و پرهیز از سرکشی و خودبزرگبینی اشاره دارد. در اینجا، شاعر از مردم میخواهد که نسبت به فقرا و نیازمندان رحم داشته باشند و در رفتارشان با آنها محتاط باشند. در نهایت، متن یادآور این است که هیچکس از مصیبت و رنج مصون نیست و همه باید در زندگی خود انصاف و مهربانی را مد نظر داشته باشند.
هوش مصنوعی: خلیل هدایت در کارهای خوب تلاش کرد، اما کسی که خداوند او را هدایت کند، کامیاب است.
هوش مصنوعی: افراد خوشبخت به نصیحتها توجه میکنند و حکیمان از نصایح افراد کمدرآمد استقبال میکنند.
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که وقتی که فکری یا نظری در ذهنتان وجود دارد، بهتر است به آن توجه کنید و اغتشاشهای ذهنی را کنار بگذارید. در واقع، اگر چیزی را به وضوح نمیفهمید، نگران نباشید و دوباره به آن فکر کنید، زیرا ممکن است درک بهتری پیدا کنید.
هوش مصنوعی: اگر کسی را تحت فشار قرار دادهای، او را بیشتر به زحمت نینداز؛ و چنانچه او را به اسارت درآوردهای، دستهایش را نشکن.
هوش مصنوعی: چه خوب گفت مور در کنار شتر که ای شتر چاق، به لاغران زور نزن.
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر به نوعی از فقر و سادگی اشاره دارد و این که فردی با امکانات کم (درویش) میتواند خوشبخت و راضی باشد، در حالی که برخی دیگر با داشتن ثروت و موهبتهای فراوان (منعم) نیز ممکن است احساس نارضایتی کنند. نیش و نوش به معنای تلخی و شیرینی زندگی است و اشاره به این دارد که واقعیات زندگی میتوانند با هم در تضاد باشند. در نهایت، این شعر به ما یادآوری میکند که خوشبختی تنها به دارایی بستگی ندارد بلکه به درک و احساس ما از زندگی و شرایطمان نیز مرتبط است.
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به این نکته اشاره میکند که کسی که به خاطر عزت و احترامش از دیگران درخواست کمکی میکند، در واقع نشاندهندهی قدرت و مقام اوست. در عین حال، زمان و روزگار هیچ گاه از تیرهای بخت او دور نخواهد شد. به عبارت دیگر، آنچه بر او میگذرد، نشانهای از برتری و احترام اوست و هرگز از تاثیر روزگار بر او کاسته نخواهد شد.
هوش مصنوعی: اگر میتوانی از آسیب دیدن محافظت کنی، این کار را انجام بده، زیرا هرگز نمیدانی چه اتفاقی برای تو خواهد افتاد.
هوش مصنوعی: در این دنیا که برخی از انسانها در نظر پایینتری قرار دارند، به مانند تیر کمان، بر افرادی که به سختی تلاش کردهاند و زحمت کشیدهاند، تأثیر منفی میگذارد. این افرادی که خیال میکنند میتوانند به سادگی کسی را شکست دهند، اشتباه میکنند و در واقع خود را به زحمت میاندازند.
هوش مصنوعی: اگر آداب را رعایت کنی، به درستی و آرامش میرسی. اگر تواضع کنی، مقام تو بالا میرود. اگر برتری جویی، پشیمان خواهی شد.
هوش مصنوعی: زمانی که در گردش افلاک و سرنوشت گذشته است، برخی از دورهها با بخشش همراه بودهاند و برخی دیگر لحظات غمانگیز و دلسردکنندهای را به انسان هدیه دادهاند.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که سخن گفتن و تفسیر کردن از رازهای عمیق و پنهانی، مانند برقراری ارتباط با آتش بهشتی است که در نهایت به درک و شناخت عمیقتری منجر میشود. در واقع، بیان عمیق و تأمل در معانی زندگی، نوعی از درک و فهم والا را به همراه دارد که میتواند فرد را به سمت حقیقت رهنمون کند.
هوش مصنوعی: کسی که راه درست را یافته، باید از سوال کردن از کسانی که گمراه شدهاند، خودداری کند و نباید به افرادی که در حال زوال هستند، بخندد.
هوش مصنوعی: من به کسانی که در سختیها و ناکامیها هستند، بد نگفتم، زیرا از این ترسیدم که نکند روزی خود من نیز به وضعیت آنها دچار شوم.
هوش مصنوعی: تو کسی را نمیشناسی که حق تو را نادیده بگیرد و بر تو ظلم کند، اما اگر چنین شود، در دلش غم و اندوهی خواهد بود که باید با آن زندگی کند.
هوش مصنوعی: زمانی که مرگ تو نزدیک شود، به دوستانت زیاد وابسته نشو، زیرا عشق و دوستی نمیتواند جلوی آن را بگیرد.
هوش مصنوعی: اگر فردی در اجتماع و بین مردم زیاد حاضر شود، ارزش و احترام او کمتر میشود؛ چون وقتی مردم او را زیاد نبینند، به او بیشتر رغبت پیدا میکنند.
هوش مصنوعی: عزیزم هر لحظه در مقابلم میدرخشد، ولی اگر کسی به تو حسادتی داشته باشد، آن نور زیبایت را تحتالشعاع قرار میدهد.
هوش مصنوعی: به زندگی فقیرانی که آرزو دارند چیزی بخورند نگاه کن و به ثروتمندانی که فقط به خاطر ثروتشان مورد حسادت قرار میگیرند، توجه نکن.
هوش مصنوعی: اگر بگویند که تو باید در جایگاه والایی قرار بگیری، بدان که در واقع تو همچنان باید به سادگی و بیآلایشی خود پایبند باشی.
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف حالتی اشاره دارد که در آن شخص با نگرانی یا ناراحتی به چیزی مینگرد و از آنچه میبیند ناامید یا غمگین میشود. در این حالت، احساس میشود که زندگی یا اطراف او به گونهای ناامیدکننده و تلخ است. در نهایت، این احساس باعث میشود که او در آرزوی یک خبر خوب یا تغییر مثبت باشد.
هوش مصنوعی: اگر تو سبزی و خوراکی را گرفت، بعد از آن از گرسنه بپرس که نان به تنهایی چطور میشود.
هوش مصنوعی: از کسی سؤال کن که جسمش از شیر ناقه تغذیه میکند، زیرا او بهتر میداند که ارزش نعمت چیست و چگونه باید آن را شناخت.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برای دستیابی به چیزهای خوشمزه و لذیذ، باید از مشکلات و سختیهای اولیه عبور کرد. به نوعی اشاره به این دارد که برای رسیدن به لذتها، همیشه باید به زحمت بیفتیم و نمیتوان بدون تلاش به اهداف خود رسید.
هوش مصنوعی: در افق دوری، من مشغول دوری از آتش و چوبسوزی هستم، در درهای که پیچیدگی خاصی دارد.
هوش مصنوعی: انسان نیازمند از روی ناچاری و برای به دست آوردن نان به نزد تو دعا میکند، اما حال آنکه من هیچ چیزی برای گذران زندگی ندارم و نمیتوانم به تو چیزی بدهم.
هوش مصنوعی: چه کسی میداند، ای کسی که در حال خوشگذرانی هستی و راضی به نظر میرسی، که آن مسکین و بیچارهای که در سرمای شب خوابیده، چه حال و روزی دارد و در چه شرایط سختی به سر میبرد.
هوش مصنوعی: اگر به پول علاقه داشته باشی، باید عشق را به آن ترجیح دهی و اگر عشق را رها کنی و تنها به دنبال مال باشی، در آینده حسرت خواهی خورد.
هوش مصنوعی: اگر عقل و درایت داری، در وجودت به کار ببر و اگر مردانگی میخواهی، باید به دیگران نیکویی کنی و از آنچه داری ببخشی و به دیگران کمک کنی.
هوش مصنوعی: وقتی نوا به هم میریزد و از حالت طبیعی خود خارج میشود، باعث ایجاد پشیمانی میشود، اما نمیتوان برای آنچه گذشته است، تاسف خورد و بر بهبود شرایط تأکید کرد.
هوش مصنوعی: عمر خود را صرف به دست آوردن چیزی کن که ارزش تفکر و تأمل داشته باشد.
هوش مصنوعی: کسی موفق به بهرهبرداری از نعمتهای دنیوی میشود که مدت زمانی از آن لذت ببرد و تا حدودی برای آینده خود ذخیره کند.
هوش مصنوعی: نمیخواهم به خاطر غصهای که از دوری تو دارم، موی خود را بزنم و خود را به رنج بیندازم. به خاطر تو نمیخواهم هم خود را فدای چیزی کنم و نه چیزی بخرم یا ببخشم.
هوش مصنوعی: زیبایی چهره همراه با پلیدی درون، مانند نوری است که بر روی قبر یک مجوسی میتابد.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که زاهد، که شخصی است ریاضتکشیده و به دنیا بیاعتناست، در ظاهر ممکن است مانند کسی باشد که در گوری از شرارتها و خطاها قرار دارد، ولی در باطن پر از خواستهها و لذتهای دنیوی است. گویی در بیرون خود را پاک و معصوم جلوه میدهد، در حالی که در درونش چیزهای ناخوشایند و گمراهکنندهای وجود دارد.
هوش مصنوعی: عارفی با معرفت و آگاه، از جمعیت دوری میکند تا در این دنیا به آرامش و فلاح دست یابد؛ او برای یافتن حقیقت و نزدیک شدن به ذات الهی، به جایگاه امن و مورد نظر خود میرسد.
هوش مصنوعی: زمانی که تو در جمعی قرار میگیری که به تو میگویند کافر شو، نیازی به واکنش نشان دادن و مخالفت با آنها نیست.
هوش مصنوعی: به هنگام شب و روز، با افرادی که در لباسهای کهنه و نامناسب هستند، نرو؛ چرا که وقتی به آنجا بروی، دیگر نمیتوانی به تدبیر و تدبیر خود تکیه کنی.
هوش مصنوعی: من به طور عمیق و بیپروایانه زخم میزنم، بهطوری که اگر کسی تلاش کند که آن را درمان کند، نمیتواند آن را بهطور کامل پاک کند.
هوش مصنوعی: ای دوست، با شادمانی و خوشحالی زندگی کن و از سرزنش دیگران پرهیز کن، چرا که ممکن است در میان آنها فردی بزرگوار و شایسته وجود داشته باشد.
هوش مصنوعی: نگو که در وجود درویشان هنری نیست، زیرا در حقیقت، هنر آنها از مردان بزرگ نیز بیشتر است.
هوش مصنوعی: خداوند بر تو احسان کند و مشکلات را از سر راهت بردارد، تا بخت تو در قبول شدن خوب باشد.
هوش مصنوعی: خیاطی در موصل، مبلغ معینی برای کارش دریافت کرد و به خوبی لباسها را برش زد و دوخت.
هوش مصنوعی: سخن گفتن کار دشواری نیست، اما باید دقت کرد که این کلمات را هر جایی نمیتوان بیان کرد.
هوش مصنوعی: به نظر میرسد که قصد داری راز و رازی را فاش نکنی و آنگاه که کسی از تو سؤال میکند، با احتیاط و بدون افشای حقیقت، پاسخ دهی. همچنین به این نکته اشاره میکنی که ممکن است دیگران تو را قضاوت کنند یا درک درستی از وضعيت تو نداشته باشند. بنابراین، بهتر است هرکس به حس و حال خود بپردازد و رازهایش را به دیگران نگوید.
هوش مصنوعی: رازهای خود را به کسی که به او گرفتار هستی، نگو؛ زیرا ممکن است او فراموش کند که چه چیزهایی از تو زیباست.
هوش مصنوعی: نگو که من با دوست این حرف را میزنم، چه اهمیت دارد؟ زیرا اگر او تبدیل به دشمن شود، خطر نابودی وجود دارد.
هوش مصنوعی: اگر از دشمن بترسی و غافل از دوستی باشی، ممکن است دشمن به تو آسیب بزند و به تو ضربه بزند.
هوش مصنوعی: شاعر به فرزندش توصیه میکند که اگر قدرت تحمل چالشها و سختیها را ندارد، نباید به بازیهای خطرناک بپردازد.
هوش مصنوعی: آن پسر به زیبایی با یار زیرک گفت که تو در درون نی خود آتش و هیجان میافکنی.
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی بیانگر احساس ناامیدی و حسرت است. گوینده از زبان خود میگوید که دوستش به او رسیده، اما در دلش حسرتی از اینکه نمیتواند به او نزدیکتر شود یا از او بهرهمند گردد، احساس میکند. این حس جدایی و ناتوانی در برقراری ارتباط عمیق، احساساتی چون اندوه و غم را در او برمیانگیزد.
هوش مصنوعی: اگر این سخن را پسندیدی، بگو: «خداوند، قبر سعدی را نورانی کن.»
هوش مصنوعی: شاید اگر یک پارسا از رحمت خود در کارهای درویشان دعا کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که اگر کسی به خوبی و مهر و محبت رفتار کند، در نهایت به رحمت و موفقیت خواهد رسید. در واقع، با نیکی کردن و داشتن دل مهربان، انسانها به سعادت و خوشبختی نزدیک میشوند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۹ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.