ای که بر قصر کوشک سازی تو
پیه بر دنبه میگدازی تو
گر چه این قصرها طربناکست
چون به گردون نمیرسد خاکست
نردبانی چنان بساز، ای گرد
که تواند بر آسمانت برد
در رواق سپهر میباشی
چکنی نقش خانه از کاشی؟
هر کرا خانه‌ای تمام بود
دو بسازد، به عقل خام بود
خانه‌ای بس بود گروهی را
چه کشی بر سپهر کوهی را؟
روی در گفتهٔ خدای آور
حق «لا تسرفوا» بجای آور
خیمهٔ عاریت برین سر راه
بزن و دست ظلم کن کوتاه
قصر سازی و جمع مال کنی
گردن خویش پر و بال کنی
اندرین راه پر مصیبت و درد
قصر و جمعی چنین نشاید کرد
زین درست و درم به رغبت و میل
پل و بندی بساز در ره سیل
کاخ و کاشانه‌ای که خواهی هشت
پیش اهل خرد چه خوب و چه زشت؟
خیز و برکار کن رباطی چند
راه دزدان نابکار ببند
تا تو رخت و سرای را دانی
به خدای ار خدای را دانی
ناید این هر دو کار باهم راست
هر که این را فزود آن را کاست
ترک این حرص خانه گیر بده
فاردی، پای در زیاده منه
گر چه کاشیست خانه یا چینی
دل بگیرد چو بیش بنشینی
مال چون باز میبرند از پس
صد کجا میبری؟ ز صد یک بس
چکنی خانه‌ها ز خشت حرام؟
زانکه ویران شود بهشت حرام
گر حرامست خانه، کوچک به
تا حلالت کند رعیت ده
چیست این خانه با شکستن عهد؟
نیش زنبور و خانهٔ پر شهد
نتوانی ز خانهٔ بسیار
که به زنبور در رسانی کار
خانه‌ای را که روبه ویرانیست
کردنش موجب پشیمانیست
حق نداد از طهارت کعبه
به سلیمان عمارت کعبه
بهر مرغی که کشته بود به دست
یافت این نیستی بدان همه هست
مسجدی کز حرام برسازی
عاقبت خر درو کند بازی
بس بود بهر کبریا قصری
خاصه در دولت چنین عصری
آنکه او مسجد مدینه بساخت
میتوانست قصرها پرداخت
لیکن اندیشهای لقمانی
داد از آن نخوتش پشیمانی
به چنان خانه‌ای قناعت کرد
پشت بر آز و رخ به طاعت کرد
نام را بهتر از سخن مشناس
سخنی کش بلند باشد اساس
چکنی تکیه بر عمارت دار؟
این عمارت ببین و آن بگذار
اصل این سیم و زر ز زیبق خاست
زان چو زیبق بجنبد از چپ و راست
زر ز خاکست و بر زبر نرود
نهلد تا به خاک در نرود
بدهی، در بهشت کاخ شود
ندهی، دوزخت فراخ شود
هر چه در وجه آش و نان تو نیست
بفشان و بده که آن تو نیست
نخوری، دیگری بخواهد برد
تو خودش کن به کام و دندان خرد
چه نهی مال بهر فرزندان؟
که به ایشان نمیرسد چندان
پسر ار مقبلست باکش نیست
ورنه زان مال بهره خاکش نیست
کانچه از شحنه ماند و قاضی
نشود به زن بیش از آن راضی
این ابوالقاسمان که پیش رهند
چه به طفلان نارسیده دهند؟
ور از آنها فزون شود چندی
نکند با یتیم پیوندی
مال را میل آتشین چکنی؟
غصه را یار و همنشین چکنی؟
این سخنها نه از رعونت خاست
سخنی روشنست و راهی راست
در دلم نیست از کسی خاری
با کسم نیز نیست آزاری
راست زهریست شکرین انجام
کژ نباتی که تلخ دارد کام
تلخی از پند چون توان رفتن؟
راست شیرین کجا توان گفتن؟
مغز این گر جدا کنند از پوست
فاش گردد که دشمنم یا دوست
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: شاعر در این متن به نقد دنیاگرایی و تجمل‌پرستی می‌پردازد. او از ساخت قصرها و جمع‌آوری مال و ثروت انتقاد می‌کند و بر این باور است که این کارها نمی‌تواند خوشبختی واقعی به ارمغان آورد. او می‌گوید که باید به جای ساختن کاخ‌های مجلل، به فکر ساختن پل و راه‌هایی برای کمک به دیگران و بهبود زندگی خود باشیم.
شاعر تأکید می‌کند که ثروت و مکنت دنیوی باعث خوشبختی نمی‌شود و باید از حرص و طمع در جمع‌آوری مال پرهیز کرد. او به اهمیت قناعت و پاکی در زندگی اشاره می‌کند و بر این باور است که در نهایت، آنچه ارزش دارد، عمل صالح و نیکی به خلق خداست. همچنین از عواقب ساختن مکان‌های نامشروع و حرام نیز هشدار می‌دهد، چرا که این کارها به ویرانی و پشیمانی منجر می‌شود.
نهایتاً، شاعر به این نتیجه می‌رسد که هرچه می‌سازیم و جمع می‌کنیم، باید به نیت درست و بدون نیت سوء باشد تا در دنیا و آخرت با عواقب مثبت آن مواجه شویم.
هوش مصنوعی: ای کسی که برای ساختن قصر و کاخ تلاش می‌کنی، در عین حال در کار خود، چیزهای بی‌ارزش و بیهوده را به کار می‌گیری.
هوش مصنوعی: هر چند این کاخ‌ها و قصرها زیبا و شاداب به نظر می‌رسند، اما زمانی که به آسمان نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که خاک و خاکی که بر روی این قصرها نشسته، به آنها نمیرسد و در واقع آنها از زمین و خاک جدا هستند.
هوش مصنوعی: دست به ساخت نردبانی بزن، ای محبوب، که بتواند تو را به اوج آسمان‌ها ببرد.
هوش مصنوعی: در آسمان جهان حضور داری و آیا می‌توانی تصویری زیبا از خانه‌ای که با کاشی‌های رنگی تزئین شده است، بزند؟
هوش مصنوعی: هر کسی که خانه‌ای کامل داشته باشد، باید دو تا بسازد؛ این نشان دهنده عدم درک صحیح او است.
هوش مصنوعی: خانه‌ای برای گروهی از مردم کافی است، چرا که چه فایده‌ای دارد که بر فراز آسمان مانند کوه، بزرگ و بلند باشی؟
هوش مصنوعی: در این بیت به مفهوم صرفه‌جویی و نشان دادن پرهیز از اسراف اشاره شده است. خداوند می‌فرماید که نباید در مصرف چیزها زیاده‌روی کرد و از حد خود فراتر رفت. بنابراین، باید به اندازه و نیاز خود استفاده کنیم و از مصرف بی‌رویه پرهیز کنیم.
هوش مصنوعی: در مسیر زندگی، موقتا زندگی ساده‌ای را ایجاد کن و به ظلم و ستم پایان بده.
هوش مصنوعی: با ساختن قصر و جمع‌آوری ثروت، خود را بزرگ و سربلند می‌کنی.
هوش مصنوعی: در این مسیر پر از مشکلات و درد، بر افراشتن قصر و جمع کردن چنین مردمانی مناسب نیست.
هوش مصنوعی: از این درست و پول، با اشتیاق و خواست، پلی بساز تا در مسیر طغیانی ببری.
هوش مصنوعی: هر کاخ و خانه‌ای که بخواهی، پیش اهل دانش و عقل ارزش و اعتبار دارد، چه آن مکان خوب باشد و چه بد.
هوش مصنوعی: بلند شو و مشغول به کار شو، چندین گذرگاه را برای دزدان شیطان صفت ببند.
هوش مصنوعی: اگر تو به معرفت و علم خداوند آگاهی داشته باشی، به همان اندازه هم باید به ذات و ویژگی‌های خود و محیطت آگاه باشی.
هوش مصنوعی: این دو کار با هم سازگار نیستند؛ اگر کسی به یک طرف افزوده کند، از طرف دیگر کاسته خواهد شد.
هوش مصنوعی: ترک کن این حرص و ولع را، تو را خانه آباد می‌کند، پا به زیاده‌خواهی نگذار.
هوش مصنوعی: هر چند که خانه از کاشی یا چینی ساخته شده است، اما اگر مدت زیادی در آن بمانید، دل شما می‌گیرد.
هوش مصنوعی: مال را وقتی که از تو میبرند، از کجا می‌توانی آن را پس بگیری؟ حتی اگر صد بار تلاش کنی، یک دهم آن هم ممکن نیست.
هوش مصنوعی: آیا می‌خواهی خانه‌ها را با آجرهایی که از راه نادرست به دست آمده بسازی؟ چون این کار باعث ویرانی بهشت می‌شود.
هوش مصنوعی: اگر خانه‌ای نجس یا ناپاک باشد، بهتر است کوچک باشد تا بتواند رعیت را به حرامی وادار نکند.
هوش مصنوعی: این خانه که با شکستن عهد مواجه است، مثل نیشی از زنبور می‌ماند که در عین حال پر از عسل است. یعنی شیرینی و لذت در کنار درد و آسیب وجود دارد.
هوش مصنوعی: اگر نتوانی از خانه‌های زیاد عبور کنی، مثل زنبور که برای رسیدن به مقصد خود باید از موانع بگذرد، نمی‌توانی به هدف خود برسی.
هوش مصنوعی: باید بدانیم که اگر یک خانه در حال خراب شدن باشد، تلاش برای تعمیر آن ممکن است باعث پشیمانی شود.
هوش مصنوعی: سلیمان به خاطر لطافت و پاکیزگی کعبه حق ساخت آن را نداشت.
هوش مصنوعی: برای هر پرنده‌ای که به دست انسان کشته شده، این نیستی به دلیل همین وجود و هستی اوست.
هوش مصنوعی: اگر در مکانی با نیت نادرست و نابجا بنایی بسازید، در نهایت نتیجه‌اش به بیهودگی و آسیب ختم خواهد شد.
هوش مصنوعی: کافی است که برای عظمت، کاخی مخصوص در این دوران بسازیم.
هوش مصنوعی: آن کسی که توانست مسجدی با عظمت در مدینه بسازد، میتوانست قصرهای زیبایی نیز بسازد.
هوش مصنوعی: اما تفکرهای حکیمانه لقمان، به خاطر تکبرش، به او پشیمانی آورد.
هوش مصنوعی: او به خانه‌ای ساده و کوچک راضی شد و از آرزوهای بزرگ دست برداشت و به انجام وظایف خود پرداخت.
هوش مصنوعی: بهتر است نام را بیشتر از کلام بشناسی، زیرا گاهی یک جمله می‌تواند پایه‌ای بسیار مهم و بلند باشد.
هوش مصنوعی: آیا می‌خواهی بر این بنا تکیه کنی؟ این سازه را ببین و آن را رها کن.
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به اینکه اصل طلا و نقره از زیبق (یک نوع فلز) به وجود آمده است. وقتی که زیبق به چپ و راست حرکت می‌کند، این تغییرات در اصل طلا و نقره نیز تأثیرگذار است. به عبارتی، هر تغییری در پایه و اساس، بر روی نتایج نهایی اثر می‌گذارد.
هوش مصنوعی: زیبایی و ارزش یک چیز از ریشه‌اش نشأت می‌گیرد و اگر چیزی به درستی رشد نکند، هرگز به جایی والا نخواهد رسید. تا زمانی که بنیان و اساس مستحکم نباشد، نمی‌توان به موفقیت دست یافت.
هوش مصنوعی: اگر کمک مالی کنی و عطا داشته باشی، در بهشت برای تو کاخی ساخته می‌شود؛ اما اگر از دادن و بخشش خودداری کنی، عذاب و سختی در دنیای دیگر برایت فراهم خواهد شد.
هوش مصنوعی: هر چیزی که به نفع تو نیست و در مورد غذا و نان تو تأثیری ندارد، کنار بگذار و به دیگران بده؛ زیرا آن چیز برای تو نیست.
هوش مصنوعی: اگر تو نخواهی چیزی بخوری، ممکن است دیگری بخواهد و آن را به میل و خواسته خود بگیرد.
هوش مصنوعی: چه فایده‌ای دارد که ثروت خود را برای فرزندان ذخیره کنی؟ زیرا به آنها نمیرسد که چقدر از آن را داشته باشند.
هوش مصنوعی: چنانچه فرزند را موقعیت و جلوه‌ای باشد، برایش اهمیتی ندارد؛ وگرنه از آن ثروت، نصیبش چیزی جز خاک نخواهد بود.
هوش مصنوعی: هر چه از شحنه باقی‌مانده و به قاضی نرسیده، به زن بیشتر از آن راضی است.
هوش مصنوعی: این ابوالقاسمان که در مسیر قرار دارند، چه چیزهایی می‌توانند به کودکان نرسیده بدهند؟
هوش مصنوعی: اگر کسی از آنها بیشتر باشد، با یتیم پیوندی نمی‌بندد.
هوش مصنوعی: آیا تو حاضر هستی برای پول و ثروت به آتش بیاویزی؟ و آیا غم و اندوه را با دوستان و همراهان نابود می‌کنی؟
هوش مصنوعی: این گفته‌ها ناشی از تکبر نیست، بلکه سخنی واضح و درست است.
هوش مصنوعی: در درونم هیچ کینه‌ای از کسی ندارم و هیچ‌گاه به کسی هم آسیبی نمی‌رسانم.
هوش مصنوعی: شیرینی ظاهری برخی چیزها ممکن است انسان را فریب دهد و در واقع، نتیجه‌ای که به دنبال دارد، تلخ و ناخوشایند باشد. در واقع، برخی نباتات که ممکن است در ابتدا خوشمزه به نظر برسند، در پایان تلخی را به همراه دارند.
هوش مصنوعی: چطور می‌توان تلخی این نصیحت را فراموش کرد؟ و در کجا می‌توان از شیرینی حقیقت صحبت کرد؟
هوش مصنوعی: اگر مغز را از پوست جدا کنیم، به وضوح مشخص می‌شود که آیا کسی دشمن است یا دوست.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بی‌مثل و شبه و بی‌همتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی آهنگهایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 شما حاشیه بگذارید ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.