کسی که گوید چرا اندر عالم دو رسول نبود چنان باشد که گوید چرا در آسمان دو آفتاب چشمه نبود ، و گر آنکس اندیشه کند بداند که گر این مهر درخشان نیستی میان دو قطب جنوبی و شمالی یک جای از زمین همه بسوختی از گرما و دیگر جا از سرما همه سنگ گشتی ، و چون یک مهر است و همی گردد از شمال به جنوب و از جنوب به شمال جایی از زمین به وقتی نبات همی بیرون آرد و جایی همی آساید مر بیرون آوردن نبات را به وقتی دیگر . و اندرین حکمتی عظیم است . پس اگر گوئیم دو پیغمبر یاد و امام بودی ، هر دو موافق بودندی اندر دعوت و شریعت یا مخالف بودندی ایشان را با یکدیگر جنگ افتادی و ناچاره یکی از ایشان مبطل بودی . و چون درست شد که یکی ازیشان مبطل بودی درست شد که پیامبر ز ایشان خود یکی بیش نبودی هم چنین که امروز است ، پس اگر موافق یکدیگر بودندی اندر دعوت بی هیچ خلاف پس خود هم چنین بودی که امروز است که همه مسلمانان مر کافران را به محمد مصطفی علیه السلام می خوانند بی هیچ خلافی و کسی به پیامبری هیچ دعوی نمی کند چون با او موافق اند . – و این بیانی سخت روشن است . و نیز از طریق آفرینش گوئیم که قوتهای همه ستارگان و حرکتهای ایشان از حرکتهای که از نگاه داشت عالم حاصل شود جملخ باید شدن تا یک تن از حرکات و قوتها بدان جای رسد که خلق را سیاست تواند کردن ، و گر آن قوتها از کسی به حاصل نشود که خلق را سیاست تواند کردن ، و گر آن قوتها ازکسی به اصل نشود که خلق را سیاست کند بدو قسمت شود و نگاه بآن اندر هر دو نا تمام ، همچنانک همی دانیم که قوتهای همه طبایع و افلاک و انجم جمله شده است تا اثر زایشهای عالم آمده است و گر جز این که پدید آمده است عالم خواهد که چیزی پدید آرد آن وقت کزین قوتها جدا کند ازین زایشها نقصان شود ، و آن زایش که نو پدید آید تمام نیاید . – پس یکی تمام به حکمت نزدیکتر از آن باشد که دو باشد هر دو ناقص . پس گوئیم که پدید آوردن یک شریعت تمام حکمتی عظیم بود از صانع حکیم تا همه خلق روی بدان آوردند ، بر مثال همه اندام مردم که سالاری یک دل همی تمام نگاه داشته باشد ، و اگر اندرین مردم دو دل بودی هر دو ناقص بودی ، بدان دلیل که این قوت که بدین دل پیوسته است بدو دل پیوستی و چنین که یکی تمام است بدو قسمت شدی ناچاره هر دو ناقص بودی ، و به ناقص بودن دل شکست اندر جسد راه یافتی ، از بهر این بود که خدای تعالی گفت ، قوله : ما جعل الله لرجل من قلبین فی جوفه . گفت : خدای نکرد مردی را دو دل از اندرون او ، هم چنین روا نباشد که اندر زمانه دو صاحب شریعت باشد ، یا اندر یک زمانه دو امام باشد ، که شریعت بدان مهمل و با خلل بود . هم چنین که امروز چندین اختلاف هلاک کننده اندر دین افتاده است بسبب رفتن مردمان از پس امامان تا حق به هوای خویش .
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: نویسنده در این متن استدلال میکند که وجود یک پیامبر و امام در هر زمان برای حفظ یکپارچگی و صحت شریعت ضروری است. او بیان میکند که اگر دو پیامبر یا امام وجود داشته باشند، یکی از آنها ناچار باید حق را باطل کند و این باعث نزاع و تضاد میشود. به عنوان مثال، همانطور که در آسمان تنها یک خورشید وجود دارد که نور و حرارت را به زمین میآورد، در دین نیز باید تنها یک پیامبر باشد تا مردم را به سوی حقیقت رهبری کند.
نویسنده به حکمتهای خلقت و نظم طبیعی نیز اشاره میکند، و اینگونه نتیجه میگیرد که وجود دو شریعت تنها موجب نقصان و کجی در دین خواهد شد. او همچنین به آیهای از قرآن اشاره میکند که خداوند فرموده است «نمیسازد خداوند برای مردی دو دل در درونش» تا نشان دهد که وجود دو امام یا دو شریعت در یک زمان نیز غیرممکن است. در نهایت، او هشدار میدهد که اختلافات در دین به سبب پیروی از افراد مختلف یا حب به خواستههای خود موجب هلاکت میشود.
هوش مصنوعی: کسی که بگوید چرا در دنیا تنها یک پیامبر وجود دارد، مانند این است که بگوید چرا در آسمان فقط یک خورشید وجود دارد. اگر کمی فکر کند، میبیند اگر این خورشید وجود نداشت، زمین یا به خاطر گرما میسوخت یا به خاطر سرما تبدیل به سنگ میشد. وجود یک خورشید باعث میشود که قسمتی از زمین برای زندگی گیاهان مناسب باشد و در زمانی دیگر، بخشی دیگر از زمین پر از نعمت و حیات گردد. در این موضوع یک حکمت بزرگ نهفته است. اگر بگوییم دو پیامبر باید در دنیا باشند، هر دو باید در دعوت و روش خود موافق باشند یا در غیر اینصورت، بین آنها مشکل و تضاد پیش میآید و در این صورت یکی از آنها نادرست خواهد بود. با توجه به این موضوع، مشخص میشود که یکی از آنها باید برحق باشد و این همان چیزی است که امروز مشاهده میکنیم؛ همه مسلمانان به پیامبری حضرت محمد (ص) عقیده دارند و کسی دیگر دعوی پیامبری نمیکند. این مسأله کاملاً روشن است. همچنین از نظر خلقت باید گفت که تمام نیروی ستارگان و حرکات آنها زیر نظر یک نظم کلی باید باشد تا حیات و امکانات برای انسانها فراهم شود. اگر این نیروها از منبعی جداگانه باشند، نظام طبیعی مختل خواهد شد و هیچ یک از نیروها به تنهایی نمیتواند حیات را تأمین کند. بنابر این، وجود یک شریعت کامل بر اساس حکمت الهی بر همه واجب است تا تمامی انسانها به آن چنگ بزنند. مانند اینکه اگر سیستمی دارای یک هدف باشد و دو هدف وجود نداشته باشد، در این صورت کارها به درستی پیش میرود و اگر دو هدف وجود داشته باشد، نقصی در نظام ایجاد خواهد شد. به همین دلیل خداوند فرموده است که بر انسانها دو دل درون یک بدن قرار نداده است. در نتیجه، داشتن دو صاحب شریعت در یک زمان امکانپذیر نیست و این امر باعث اختلال در دین خواهد شد. اشکالات و اختلافات دین امروز نیز به خاطر دوری مردم از پیشوایان واقعی و پیروی از خواستههای خودشان به وجود آمده است.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است