و اما عجب به عقل و زیرکی خود: پس این علامت بی عقلی و بلادت است، زیرا که عاقل پیرامون عجب نمی گردد بلکه عقل خود را حقیر می شمارد و اگر در مکانی تدبیر صوابی از او ظاهر شد یا به امر پنهانی برخورد آن را از جانب خدا می داند و بر آن شکر می کند.
و بدترین اقسام عجب، عجب به رأی و تدبیری است که از او ظاهر شود و در نزد ارباب عقل و هوش، خطا باشد ولی در نظر صاحبش از راه «جهل مرکب»، صواب و درست نماید و گمراهی و ضلالت جمیع اهل بدعت و ضلال، و طوایفی که مذاهب فاسده و آراء باطله را اختیار کرده اند به این سبب است و اصرار و پایداری ایشان بر این رأی و مذهب به جهت عجبی است که به آن دارند و به این جهت به مذهب خود افتخار می نمایند و بدین جهت امم بسیار و طوایف بی شمار هلاک شدند، چون آراء مختلفه پیدا کردند، و هر یک به رأی خود معجب بودند و «کل حزب بما لدیهم فرحون» و پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم خبر داده است که «این نوع عجب غالب خواهد شد بر اهل آخرالزمان از این امت» و علاج این، از علاج سایر انواع، صعب تر است، زیرا که صاحب آن از خطای خود غافل، و به غلط خود جاهل است، و الا هرگز آن را اختیار نمی کرد و کسی که خود را مریض نمی داند چگونه در صدد معالجه خود برمی آید؟ و چون عجب به رأی خود دارد، گوش به حرف دیگران نیز نمی کند، بلکه ایشان را محل تهمت می داند.
و علاج فی الجمله این مرض، آن است که آدمی ذهن خود را متهم شمارد، و تا مادامی که آدمی حجتی قاطع از عقل یا شرع در دست نداشته باشد به رأی خود مطمئن و مغرور نگردد و شناخت ادله قطعیه از شرع و عقل، و مواضع سهو و خطای در براهین و قضایا موقوف است بر عقل کامل و قریحه مستقیمه با سعی تمام، و مزاولت قرآن و حدیث، و مصابحت اهل علم و با این همه، باز آدمی از غلط و خطا ایمن نیست، و صواب آن است که آدمی افکار فاسده و مذاهب باطله را تتبع ننمایند، و در آنها خوض نکند، و قدم از قدم خانواده وحی و رسالت برندارد.
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: متن بیانگر این است که عجب و خودبینی از نشانههای بیعقلی و حماقت است. عقلمندان به جای افتخار به تدبیر خود، آن را حقیر میشمارند و نعمتهای خدا را شکر میکنند. عجب نسبت به نظرات و تدابیر شخصی، به گمراهی و انحراف منجر میشود؛ زیرا فرد به نادرستی خود آگاه نیست و بر باورهای غلطش اصرار میورزد. این نوع عجب در آخرالزمان شایعتر خواهد بود و درمان آن دشوارتر است، زیرا افراد خود را بیمار نمیدانند. برای رهایی از این مرض، فرد باید به نظرات دیگران توجه کند و تا زمانی که دلیل قاطع ندارد، به نظرات خود مغرور نشود. شناخت صحیح نیازمند عقل کامل و تلاش مستمر است و هر چه بیشتر از افکار فاسد و مذاهب باطل دوری کند، بهتر است.
هوش مصنوعی: عجب و خودبینی نشانه نادانی و ناتوانی انسان است. فرد عاقل هرگز در دام خودستایی نمیافتد و به جای این که خود را بزرگ بداند، عقل و توانایی خود را کوچک میشمارد. اگر هم در موقعیتی تدبیر خوبی از او سر بزند یا با مسألهای پردهنشین مواجه شود، آن را از جانب خدا میداند و به خاطر آن شکرگزاری میکند.
هوش مصنوعی: بدترین نوع خودپسندی، این است که فردی به نظریه و تدبیر خود اطمینان داشته باشد در حالی که از نظر افراد با عقل و درک، اشتباه است. به گونهای که او از روی نادانی نمیداند که نظرش نادرست است و آن را صحیح میبیند. این خودپسندی باعث گمراهی و ضلالت بسیاری از بدعتگذاران و کسانی که عقاید نادرست انتخاب کردهاند، شده و آنها بر نظرات خود پافشاری میکنند چرا که به آن اعتقاد دارند و به این ترتیب، به عقاید خود افتخار میکنند. به همین دلیل، گروهها و ملل زیادی گرفتار هلاکت شدند، زیرا دیدگاههای مختلفی دارند و هر یک به نظر خود میبالند. پیامبر اکرم (ص) نیز پیشبینی کردهاند که این نوع خودپسندی بر پیروان این امت در آخرالزمان غالب خواهد شد. درمان این نوع خودپسندی دشوارتر از دیگر انواع آن است، زیرا فرد خود را در اشتباه نمیداند و به خطای خود آگاه نیست؛ در غیر این صورت هرگز آن را انتخاب نمیکرد. فردی که به بیماری خود پی نمیبرد، چگونه میتواند در پی治 آن باشد؟ و در حالی که به نظر خود قانع است، به گفتههای دیگران گوش نمیدهد و آنها را مورد تهمت قرار میدهد.
هوش مصنوعی: به طور خلاصه، برای درمان این مشکل، انسان باید به ذهن خود شک کند و تا زمانی که دلیل قاطع و روشن از عقل یا شرع نداشته باشد، نباید به نظر خود اطمینان کند و مغرور شود. تشخیص دلایل محکم از شرع و عقل نیازمند عقل کامل و تفکر درست است و باید با تلاش و مطالعه عمیق در قرآن و حدیث و همچنین مشاوره با اهل علم صورت گیرد. با این حال، حتی در این شرایط هم انسان نمیتواند کاملاً از اشتباهات مصون بماند. بنابراین بهتر است افراد از پیروی افکار نادرست و مذاهب باطل پرهیز کنند و از مسیر وحی و رسالت دور نشوند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.