گنجور » مولانا » دیوان شمس » غزلیات

مولانا » دیوان شمس » غزلیات »

غزل شمارهٔ ۷۳۸

مطربم سرمست شد انگشت بر رق می‌زند

پرده عشاق را از دل به رونق می‌زند

رخت بربندید ای یاران که سلطان دو کون

ایستاده بر فراز عرش سنجق می‌زند

اولیا و انبیا حیران شده در حضرتش

یحیی و داوود و یوسف خوش معلق می‌زند

عیسی و موسی که باشد چاوشان درگهش

جبرئیل اندر فسونش سحر مطلق می‌زند

جان ابراهیم مجنون گشت اندر شوق او

تیغ را بر حلق اسماعیل و اسحق می‌زند

احمدش گوید که واشوقا لقا اخواننا

در هوای عشق او صدیق صدق می‌زند

لیلی و مجنون به فاقه آه حسرت می‌خورند

خسرو و شیرین به عشرت جام راوق می‌زند

شمس تبریز ایستاده مست در دستش کمان

تیر زهرآلود را بر جان احمق می‌زند

رستم و حمزه فکنده تیغ و اسپر پیش او

او چو حیدر گردن هشام و اربق می‌زند

کیست آن کس کو چنین مردی کند اندر جهان

شمس تبریزی که ماه بدر را شق می‌زند

هر که نام شمس تبریزی شنید و سجده کرد

روح او مقبول حضرت شد اناالحق می‌زند

ای حسام الدین تو بنویس مدح آن سلطان عشق

گرچه منکر در هوای عشق او دق می‌زند

منکرست و روسیه ملعون و مردود ابد

از حسد همچون سگان از دور بق بق می‌زند

حاشیه‌ها

با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

وزن:	فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری:	غزل
منبع اولیه:	ویکی‌درج

خلاصه

هوش مصنوعی: این شعر به توصیف عظمت و سحر عشق اشاره دارد و به ویژه بر شخصیت شمس تبریزی تأکید می‌کند. شاعر از روحانیون و انبیا نام می‌برد که در برابر مقام شمس حیران شده‌اند و عشق او را ستایش می‌کنند. به طور کلی، شعر حالاتی از سرمستی و شوق را به تصویر می‌کشد و به تفاوت میان عاشق و منکر عشق می‌پردازد. در اینجا شمس به عنوان شخصیت برجسته و مقدس معرفی می‌شود که تاثیر عمیقی بر عاشقان داشته و باعث می‌شود تا دیگران به‌سوی او سجده کنند. شعر در نهایت به این نکته می‌رسد که عاشق حقیقت و عشق واقعی باید در برابر این مقام خضوع کند و از حسد و نفرت دوری گزینند.

برگردان به زبان ساده

# مطربم سرمست شد انگشت بر رق می‌زند

پرده عشاق را از دل به رونق می‌زند

هوش مصنوعی: من نوازنده‌ای هستم که تحت تأثیر شادابی قرار گرفته‌ام و با انگشت بر ساز می‌نوازم و غم و اندوه دل عاشقان را به شادی و زندگی تبدیل می‌کنم.

# رخت بربندید ای یاران که سلطان دو کون

ایستاده بر فراز عرش سنجق می‌زند

هوش مصنوعی: ای دوستان، آماده کنید سفر را، زیرا که فرمانروای جهان در اوج طاقت و قدرتش، در حال برپایی مقام و منصب خود است.

# اولیا و انبیا حیران شده در حضرتش

یحیی و داوود و یوسف خوش معلق می‌زند

هوش مصنوعی: پیامبران و اولیا در عظمت و جایگاه او شگفت‌زده شده‌اند. یحیی، داوود و یوسف نیز در حیرت و شگفتی از فضل و زیبایی او به سر می‌برند و به نوعی در دنیای معنوی خود می‌رقصند.

# عیسی و موسی که باشد چاوشان درگهش

جبرئیل اندر فسونش سحر مطلق می‌زند

هوش مصنوعی: عیسی و موسی که درگاه او را اعلام می‌کنند، جبرئیل با سحر مطلقش در دلش enchantment می‌کند.

# جان ابراهیم مجنون گشت اندر شوق او

تیغ را بر حلق اسماعیل و اسحق می‌زند

هوش مصنوعی: در اثر عشق و شور اشتیاق به معشوق، جان ابراهیم مثل عاشق مجنون شده و در این حالت، به خاطر عشقش، حتی حاضر است اسماعیل و اسحاق را قربانی کند.

# احمدش گوید که واشوقا لقا اخواننا

در هوای عشق او صدیق صدق می‌زند

هوش مصنوعی: احمد می‌گوید که در هوای عشق او، صدیق با صداقت و از روی محبت به ملاقات دوستانش می‌رود.

# لیلی و مجنون به فاقه آه حسرت می‌خورند

خسرو و شیرین به عشرت جام راوق می‌زند

هوش مصنوعی: لیلی و مجنون به خاطر عشق و جدایی حسرت می‌خورند و از وضعیت خود رنج می‌کشند، در حالی که خسرو و شیرین در خوشی و لذت زندگی می‌کنند و لحظات شاد را تجربه می‌کنند.

# شمس تبریز ایستاده مست در دستش کمان

تیر زهرآلود را بر جان احمق می‌زند

هوش مصنوعی: شمس تبریز با حالت مستی ایستاده و در دستش کمانی است که تیر زهرآلودی را به سمت افراد نادان نشانه رفته است.

# رستم و حمزه فکنده تیغ و اسپر پیش او

او چو حیدر گردن هشام و اربق می‌زند

هوش مصنوعی: رستم و حمزه در نبردی سخت شمشیر و سپر را به زمین گذاشته‌اند و اکنون چون شیر در جنگ با هشیار و قوی به نبرد می‌پردازند.

# کیست آن کس کو چنین مردی کند اندر جهان

شمس تبریزی که ماه بدر را شق می‌زند

هوش مصنوعی: چه کسی می‌تواند مانند شمس تبریزی چنین کار شگفت‌انگیزی کند که ماه کامل را دو نیم کند؟

# هر که نام شمس تبریزی شنید و سجده کرد

روح او مقبول حضرت شد اناالحق می‌زند

هوش مصنوعی: هر کسی که نام شمس تبریزی را بشنود و به خاطر آن سجده کند، روحش مورد پذیرش قرار می‌گیرد و حقیقت الهی را احساس می‌کند.

# ای حسام الدین تو بنویس مدح آن سلطان عشق

گرچه منکر در هوای عشق او دق می‌زند

هوش مصنوعی: ای حسام‌الدین، تو از عظمت و زیبایی آن سلطان عشق بنویس. حتی اگر کسانی منکر عشق او باشند و در آرزوی او دچار عذاب شوند، اهمیت نده و تو به ستایش او بپرداز.

# منکرست و روسیه ملعون و مردود ابد

از حسد همچون سگان از دور بق بق می‌زند

هوش مصنوعی: این متن به نوعی از دشمنی و حسادت اشاره دارد. در آن گفته شده که دشمنان با نداشتن شجاعت و از دور به ما حمله می‌کنند، همان‌طور که سگان بدون قدرت نزدیک شدن، فقط پارس می‌کنند. به طور کلی، این بیان از ضعف و ناتوانی مخالفان در مقابل ما و حسادت آن‌ها نسبت به ماست.

رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)

پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی

راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور

غزل شمارهٔ ۷۳۸ به خوانش عندلیب
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.

فعال یا غیرفعال‌سازی قفل متن روی خوانش من بخوانم

پیشنهاد مشق شعر

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه

معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است

تا به حال ۸ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

لبیک یا حسین (ع) در ‫۸ سال و ۸ ماه قبل، پنجشنبه ۹ اردیبهشت ۱۳۹۵، ساعت ۱۴:۳۱ نوشته:

از یک صوفی گمراه انتظاری جز این نیست که شمس تبریزی صوفی مسلک را از تمام انبیا و اوصیا بالاتر می داند!!!
مردی به امام صادق(ع) عرض کرد : در این زمان قومی پیدا شده اند که به آنها صوفی می گویند. درباره آنها چه می فرمایید؟
امام (ع) در پاسخ فرمود :
آنها ( صوفیان ) دشمنان ما هستند ، پس هرکس به آنها میل پیدا کند از آنان است و با آنها محشور خواهد شد به زودی کسانی پیدا می شوند که ادعای محبت ما را می کنند و به ایشان نیز تمایل نشان می دهند ، خود را به ایشان تشبیه نموده و لقب آنان را بر خود می گذارند و گفتارشان را تأویل می کنند . بدان که هرکس به ایشان تمایل نشان دهد ؛ از ما نیست و ما از او بیزاریم و هرکس آنها را رد کند مانند کسی است که در حضور پیامبر (ص) با کفار جهاد کرده است.»
(سفینة البحار چاپ فراهانی ج2 ص57 و در چاپ اسوه قم ج5 ص 197)
(منهاج البراعه علامه خوئی ج6 ص304) .
(کشکول علامه بحرانی ج3 ص229)

reply flag link

ادب دوست در ‫۸ سال و ۸ ماه قبل، پنجشنبه ۹ اردیبهشت ۱۳۹۵، ساعت ۲۱:۲۰ نوشته:

شاه بیت این غزل( بیت الغزل) که تکلیف جمله انبیا و بزرگان از جمله رستم دستان را روشن کرده است باید این بیت باشد:

شمس تبریز ایستاده مست ، در دستش کمان
تیر زهر آلود را بر جان احمق میزند.
( شمس به تیراندازی معروف و مشهور نبوده است و در حال مستی گمان نمی رود بتواند به هدف مورد نظر بلخی بزند ، شاعر می بایست نگران خویش بوده باشد)

ابراهیم در ‫۸ سال و ۵ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۲ مرداد ۱۳۹۵، ساعت ۱۱:۰۲ نوشته:

واقعا جای تاسف داره که هنوز منظور شاعر را کسی متوجه نشده
هر که نام شمس تبریز را شنید و سجده کرد
و شمس تبریز ماه بدر را دو نیم کرد.
منظور خداست
نه شخص

بهار در ‫۱۰ ماه قبل، یکشنبه ۶ اسفند ۱۴۰۲، ساعت ۰۷:۵۳ پاسخ داده:

بخدا که ما چند ساله می گیم منظورِ حضرت مولانا از شمس فقط خداوند هست و این در خیلی از غزلیاتش مشهوده ولی نمیفهمم چرا بقیه متوجه نمیشن ...ممنون از درک شما👌🏻

علی در ‫۷ سال و ۳ ماه قبل، پنجشنبه ۶ مهر ۱۳۹۶، ساعت ۱۳:۵۴ نوشته:

این غزل یکی از بهترین اشعار مولوی است. منظور مولوی اتفاقا دقیقا خود شمس الدین تبریزی است و نه خداوند یا هر منظور دیگر. مولوی کسی نیست که بخواهد سخنش را در لفافه های گمراه کننده بپیچد. برعکس به وضوح حرفش را می‌زند. اگر کسی گمان می‌کند منظور مولوی از "شمس" فلان و بهمان است و منظورش "شمس الدین تبریزی" نیست، مولوی را نمی‌شناسد.

همایون در ‫۶ سال و ۱۱ ماه قبل، پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶، ساعت ۰۰:۰۴ نوشته:

مستی در عرفان به معنی‌ در هم آمیختن همه صفات نیک آدمی است و حالتی که به انسان دست می‌‌دهد که صدق و فقر و عشق و هستی‌ و خیال را یکجا در خود تجربه و احساس می‌‌کند و سرمستی نشانه اوج این حالت است و مطرب آن بخش خود آگاهی‌ در انسان است که در چنین حالی‌ بیدار و آماده کار می‌‌شود تا از هستی‌ نوایی تازه بر آرد و یگانگی آن را و بی‌ پایانی آن را به سراید، گوش نا محرم و نا آشنا نمی تواند دوام بیاورد و اینجا کم می‌‌آورد و احساس حماقت به او دست می‌‌دهد و ناگزیر حماقت خود را آشکار می‌‌سازد، جلال دین در یک جلد از کتاب ماهنامه خود یا همان مثنوی معروف نیز از ادبیاتی بهره می‌‌جوید تا حماقت‌ها را آشکار سازد و شنونده نا محرم را از ادامه آن باز می‌‌دارد
اینجا نه سخن ردّ بزرگان است بلکه اثبات بزرگی است اینکه شمس با این عظمت پیدا می‌‌شود که مورد تحسین عالم و آدم قرار می‌‌گیرد خود باعث امیدواری و سعادت انسان است و خوش حالی‌ همه پیغامبران است که در راه خود موفق بوده اند تا انسان را به عظمت خود باز گردانند و رسالت خود را به انجام برسانند.
شمس خود قربانی حسادت‌های افرادی شد که نمی توانند بزرگی انسان را ببینند زیرا خود را عاجز و درمانده می‌‌بینند و بزرگی‌ را فقط مخصوص رستم و افراد دیگر می‌‌دانند که در تاریخ بوده اند و دیگر پیدا نمی شوند، این خود درسی‌ بزرگی‌ بود که شمس به جلال دین داد که بزرگی‌ را در خود بجو نه هیچ جای دیگر

امیر در ‫۵ سال و ۵ ماه قبل، شنبه ۲۹ تیر ۱۳۹۸، ساعت ۲۰:۵۴ نوشته:

صحبت های جناب همایون منطقی تر و نزدیکتر به حقیقت نشون میده!
چیزی که واضح و شکی توش نیست عظمت و بزرگی دینی و عرفانی مولانا و شمس هست. و افرادی که سعی در تخریب این شخصیت های بزرگ ادبی و عرفانی میزنند، در واقع "از حسد همچون سگان از دور بق بق میزنند".
برای درک بزرگی این عزیزان همین کافیه که اثرات جاودانشون رو با چشم دل مطالعه کنیم. و اگه جایی منظور و مفهوم اصلی قسمتی از مطالب رو نمیفهمیم سعی در تخریب نکنیم!! و اینم فراموش نکنیم که شاید قسمتی از مطالب ذکر شده در آثار این عزیزان تحریف شده باشه که دور از منطق و عقل هم نیست.. تنها قرآن هست که اطمینان از عدم تحریفش داریم. نه هیچ چیز دیگه.
کافیه کمی از مقالات شمس رو بخونید تا متوجه درجه فهم و ایمان و شخصیت بی نظیرش رو درک کنید.. (البته متن کتاب کمی سنگینه)
و تازه این کتاب نوشته ی صحبت های شمس توسط شاگردهاش بوده.
نهایتا صحبتم رو با این جمله ی زیبای شمس کوتاه میکنم:
معرفت در دل است، شهادت بر زبان است و خدمت بر اندام.
از دل، شناخت و شفقت بر خلق..
از زبان، ذکر و خوش زبانی بر خلق..
و از اندام پرستش و یاری دادن بر خلق..
اگر از دوزخ رستن خواهی خدمت کن،
اگر بهشت خواهی طاعت کن،
اگر شفاعت خواهی نیت کن،
و اگر مولا خواهی رو بدو آر که همان ساعت بیابی!

حمید فاتح نیا در ‫۳ سال قبل، یکشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۰، ساعت ۰۷:۲۸ نوشته:

مولوی یک انسان بوده ،با تمام خوبی ها و بدی ها و امکان خطا و اشتباه !به باور من این بیت را نیز باید در کنار طامه بافی های صوفیانه او که فراوان در دیوان شمس مشاهده می شود ،تفسیر کرد و البته که منظور شاعر خدا نیست و به قرینه های غیر قابل انکار شخص شمس تبریزی می باشد.

اشتباه اصلی را کسانی مرتکب شده و می شوند که مولوی را بیشتر از آنچه هست بزرگ می کنند و اشتباه بزرگتر از آن کسانی هست که بی آن که خود به مطالعه همراه با فکر زندگی شمس و مولوی بپردازند ،اسیر اغراق هایی می شوند که دیگران در مورد این دو نفر کرده اند .

من اساسا با هر گونه قدیس سازی مخالفم و مولوی را نیز انسانی عادی می دانم که اتفاقا دارای اشکالات نظری و خصوصا عملی فراوانی است ،کسی نمی تواند سکوت مولانا در قبال کشته شدن دختر ۱۵ ساله اش به دست شمس ۶۷ ساله ،صرفا به خاطر شکاک بودن شمس و طرفه از آن بدتر افتادن به دنبال شمس ،شهر به شهر و کو به کو جهت بازگرداندن مجدد شمس ،پس از واقعه کشتن فاطمه خاتون را نشان بزرگی و عارف بودن این دو نفر بداند !!!در این خصوص سخن فراوان است و مجال کم و فقط در یک کلام نباید اسیر هیچ نام بزرگی شد .

همایون در ‫۵ ماه قبل، دوشنبه ۸ مرداد ۱۴۰۳، ساعت ۲۳:۲۰ نوشته:

خدا بزرگ است اما آنها که خود را مدافع خدا میدانند کوچک اند ولی فکر می‌کنند بزرگند و بخود اجازه می‌دهند که به آسانی سخنانی بر زبان بیاورند که عیب و هنرشان را هویدا میسازد

خدا جهان بیکران است زمان بی مرز است و هرگز نیازی به مدافع و پشتیبان ندارد و حتی خنده‌ دار هم میشود که کسی در برابر عارفان بیمانندی چون شمس و جلال‌دین نقش خداشناسی را بازی کند

یکی از بزرگی های خدا همین پیدا شدن عارفان بلند پایه چون بایزید و خرفانی و بوسعید و حلاج و عین‌قضات و سهروردی و عطار و سنایی و شمس و جلال‌دین است که شادی و ذوق پیام‌آوران زمینی اند

کردگار زمین را به انسان سپرده است تا پادشاهی کند و پهلوانی و آفریدگاری و رادمانی

کاسه های داغ‌ تر از آش که به زیر چادر دین جای گرفته‌اند و هرکدام دین خود را برتر میدانند چون میخواهند جایی در بهشت داشته باشند نمیتوانند سخن جانانه و صادقانه عارفی چون شمس را پی ببرند، بهتراست به حکایت زندگی جلال‌دین نگاه دیگری بیاندازند تا درهای بهشت برآنان گشوده شود

جلال‌دین خود از دین‌شناسان عالیرتبه بود و مدتی با شمس به گفتگو نشست تا دین حقیقی را شناخت و آن لباس ژنده دینی گذشته را از تن درآورد و گفت مرده بدم زنده شدم

راه دین راه بی پایان است راه خدا اینچنین است اگر آن دین حقیقی باشد نه برای روزی و برای نعمت های بهشت و عافیت‌طلبی، هرچند از همگان چنین توقعی نمیرود لیکن همگان بهتر است حد خود را بدانند و تشت خود را از بام نیاندازند

برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.

	غیرفعال و فعال کردن دوبارهٔ حالت چسبانی نوار ابزار به بالای صفحات
	راهنمای نوار ابزار
	پیشخان کاربر
	اشعار و ابیات نشان‌شدهٔ کاربر
	اعلان‌های کاربر
	ادامهٔ مطالعه (تاریخچه)
	خروج از حساب کاربری گنجور
	لغزش به پایین صفحه
	لغزش به بالای صفحه
	لغزش به بخش اطلاعات شعر
	فعال یا غیرفعال کردن لغزش خودکار به خط مرتبط با محل فعلی خوانش
	فعال یا غیرفعال کردن شماره‌گذاری خطوط
	کپی نشانی شعر جاری در گنجور
	کپی متن شعر جاری در گنجور
	همرسانی متن شعر جاری در گنجور
	نشان کردن شعر جاری
	ویرایش شعر جاری
	ویرایش خلاصه یا برگردان نثر سادهٔ ابیات شعر جاری
	شعر یا بخش قبلی
	شعر یا بخش بعدی

ورود به گنجور

غزل شمارهٔ ۷۳۸