ببین ای از ازل گشته موید

دو چشمم خواجه شمس الدین محمد

به دانش در جهان بگزیده من

به بینش نور هر دو دیده من

ز بخت خود، دل خرسند دارم

که در عالم چو تو فرزند دارم

خدایا تا بود دور و زمانت

خدا دارد به نیکی در امانت

دم از دم روز و شب به خواهدت بود

که تا هستی تو، هستم از تو خشنود

درین سی سال تا هستی به مردی

ز خدمت هیچ تقصیری نکردی

چو تا غایت نکردی هیچ تقصیر

نخواهی کرد تا خواهی شدن پیر

مبادت چشم زخم از چرخ ریمن

که هست امید من اینکه پس از من،

به نیکویی بمانی جاودانه

شوی در شعر، مشهور زمانه

که در دوران، به از اقران خویشی

چه اقران، بلکه از صد ساله بیشی

نشاط انگیز و غم کاه و دل افروز

درین دوران بحمدالله که امروز

ندارد کس چو من فرزانه فرزند

گران قدر و سبک روح و خردمند

یقینم ای مرا چون عمر در خور

که از پندم نخواهی تافتن سر

نخست آنکه از خودی خود جدا باش

به هر حالی که باشی با خدا باش

چنان از ما قبولی کن تحاشی

که مقبول خدا و خلق باشی

مکن آزار موری تا توانی

که این آمد مراد زندگانی

چو جباران به نخوت سر میفراز

تواضع را شعار خویشتن ساز

چو آتش سرمکش، چون آب شو پاک

که آخر خاک می باید شدن خاک

رها کن هر چه نابایست باشد

مکن چیزی که ناشایست باشد

جوانی را مکن ضایع به غفلت

که ما کردیم و پر دیدیم از آن لت

اگر خواهی که ننشینی جگر خون

منه پا از طریق شرع بیرون

تحمل کن به هر چیز و مشو گیج

که نبود بی تحمل مرد را هیچ

تحمل کن ز اعلا و ز ادنا

که خوش گفت این سخن آن مرد دانا

به چشم کم مبین در هیچ ذره

که او را هم ز خورشید است بهره

مکش پا واپس، افتادی چو در پیش

مکش پا از گلیم خویش هم بیش

بود تفریط در هر حالتی شوم

مکن افراط کان هم هست مذموم

تو اول خویش را از غم بری کن

پس آنگه دیگری را غمخوری(کن)

مکن انفاق چون خود بی نوایی

که گر خود را نه ای کس را نشایی

چراغی کان ز بهر خانه باید

مثل باشد که مسجد را نشاید

مده از دست حزم و پیش بینی

وگر نه پر به روز غم نشینی

مکن در رنج بردن هیچ تقصیر

که هستم این نصیحت یاد از پیر

چو از رنج تو گنج آید پدیدار

ببر رنج ای جوان و گنج بردار

تو شو مشغول کار و باش حاضر

که هر کاریش مزدی هست آخر

متاب از رنج در کار و مجو هیچ

که ضایع نیست در درگاه او هیچ

چو نوشی، لقمه گرد سر مگردان

که راهی نیست از لب تا به دندان

اگر خواهی که در محنت نمیری

بکن روز جوانی فکر پیری

چو مشکلهای دوران غم فزاید

چنان زی کانت آسانتر برآید

به گیتی گر حضور ار عمر خواهی

مگرد از هیچ رو گرد مناهی

برای روز بد چیزی بنه زر

که باشد احتیاج از مرگ بدتر

چو حیوان درمیفت اندر علفزار

که دایم خوار باشد مرد پرخوار

ازین بهتر نباشد سرفرازی

که نفس خود زبون خویش سازی

مگو تا جهد داری با زنان راز

که زن رازت بگوید سر به سرباز

به احمق در سخن گفتن نکوشی

جواب احمقان باشد خموشی

اگر خواهی که باشی با سعادت

سعادت نیست غیر از ترک عادت

مکن هر چیز کان خیزد ز دستت

که بیراهی کند چون خاک، پستت

مکن گر داری ای جان پدر هوش

خدا را در همه کاری فراموش

ز صحبتهای بد بگریز چون تیر

کزان بدتر نباشد هیچ تقصیر

دمی غم جمله عالم نیرزد

همه عالم به یک دم غم نیرزد

چرا باید نهادن بر جهان دل

چو آخر بایدت کندن از آن دل

مکن بد تا توانی و مخور غم

فراغت جوی از کل دو عالم

مکن خود را به زندان جهان بند

جهان بگذار و بر ریش جهان خند

مکش سختی و می کن درجهان زیست

به هر نوعی که آسان بر توان زیست

مرو تا می توانی از پی دل

که جز ناکامی از وی نیست حاصل

مکن ویران سرای دهر آباد

که آن را جز خرابی نیست بنیاد

چو گنج و ملک را رو در تباهی ست

گدا بودن درین ره پادشاهی ست

نبینی یک سر مو آن زمان بد

که بینی هر بدی را بهتر از خود