ز دانایی بنالد مرد دانا
که دانا را خرد بندی است بر پا
ز سیری کرده قی در هند، راجه
گرسنه خفته «روسو» در اروپا
فرو ماند به کرباسی کشاورز
مخنث گام بگذارد به دیبا
عزیز بیجهت در خز و توزی
یتیم بیپدر بر خار و خارا
اگر قسمت به سعی است و به کوشش
چنان کاندر قران فرمود مولا
چرا پیوسته قومی در تنعم
چرا همواره جمعی در تقلا
چرا یک قوم در زیبنده ملبس
چرا یک قوم در چرکینه چوخا
به یک دم روکفلر بیزحمت و رنج
ربوده قسمت یک عمر جولا
امیر ناتوان در کوشک خفته
به صف مرده سلحشور توانا
و گر قسمت به نیرنگ است و تدبیر
در آن سعی و تکاپو نیست پیدا
پس آن پیغمبران و آن حکیمان
پس آن دستورهای نغز و شیوا
ز انجیل آمده تا عهد تورات
ز قرآن آمده تا زند وستا
ز سقراط گزین تا عهد «لوتر»
ز زرتشت مهین تا پور سینا
همان آموزگاران خلایق
همان اخلاقفرمایان دنیا
همان خونها که خوردند آن بزرگان
نصیحتها که فرمودند بر ما
همه یاوه است و هیچاهیچ و معدوم؟
همه ژاژست و پیچاپیچ و بیجا؟
اگر نفس بشر با دد قرین است
چرا دد بر دو دست است و تو بر پا
چرا دد نگذرد از برکهٔ تنگ
تو پرّان بگذری از ژرف دریا
چرا گریی تو و او نیست گریان؟
چرا گویی تو و او نیست گویا
چرا آیی تو از مغرب به مشرق
نیاید آهو از صحرا به صحرا
چرا وحشت کند او در غریبی؟
تو در هر جا درآیی بیمحابا
دده دندان نیالاید به همجنس
تو ساغرها کشی از خون اعدا
و گر گفتارهای لیل و داروین
چنان باشد که تو گویی همانا
نه او در بند تفکیک است و ترکیب
نه او در فکر ایجاد است و انشا
دو سه درسی ز بر کرده طبیعی
که میراث آید از احیا به احیا
تو هر دم چیزها یابی به فکرت
که آن نایافته اجداد و آبا
پس این فکر تو میراث پدر نیست
کمال نفس تو است ای پور زیبا
کمال نفس ارمانی طبیعی است
درین ارمان تو ممتازی ز اشیا
گیاه و جانور مقهور دهرند
تویی مقهور فکر خویش تنها
کشد نفس تو زی فوقالطبیعه
کشد نفس هیون زی سطح غبرا
به تحسین نبات و جنس حیوان
تو همچون دهر، دانا و توانا
توانی خاربن را کرد بیخار
وز آن بیخار بار آورد خرما
برآری از گل شش برگ، صد برگ
پدید آری ز پشت زاغ، ورقا
به ترکیب از جمادات طبیعت
گرو بردی و گشتی فرد یکتا
برآری از خزف بلور روشن
بسازی با شبه لولوی لالا
تویی بعد از طبیعت فرد ممتاز
به مصنوع طبیعت حکمفرما
بسا دارو که تو پیدا نمودی
که گیتی هیچ گه ننمود پیدا
بسا قانون که تو ابداع کردی
که آن را در طبیعت نیست مبدا
پس این نفس تو نفس گاو و خر نیست
که او در رتبه پست است و تو والا
قوانین طبیعی ره نیابد
در اصل آکل و مأکول، اینجا
وگر یابد ز اغفال من و تو است
من و تو اکمهیم و خصم بینا
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به بررسی موضوعاتی چون نابرابریهای اجتماعی و تضاد میان تواناییهای انسانی و سرنوشتهای از پیش تعیین شده میپردازد. شاعر به نقد وضعیتی میپردازد که در آن برخی افراد بدون زحمت و تلاش، به ثروت و نعمت میرسند، در حالی که دیگران با تلاش و کوشش به فقر و محرومیت دچار میشوند. او به حقایق فلسفی و دینی اشاره میکند که در طول تاریخ از پیغمبران و حکیمان به ما رسیده، ولی در عمل به نظر میرسد تأثیری بر تغییر این نابرابری ندارد.
شاعر در نهایت به این نتیجه میرسد که انسان دارای تواناییهای بالایی است و فراتر از قوانین طبیعی میتواند خلاقیت و ابتکار نشان دهد. او به نوعی به برتری انسان به عنوان مخلوقی که میتواند از طبیعت فراتر برود و قوانین جدیدی را وضع کند، اشاره میکند و در مقابل، به محدودیتهای موجود در جهان طبیعی و حیوانی اشاره مینماید. با این بیان، شاعر به خواننده یادآوری میکند که نباید از سرنوشت خود ناامید شود و باید به تواناییهای خود باور داشته باشد.
هوش مصنوعی: مرد عاقل از دانش خود به ستوه میآید، زیرا دانا از عقل خود برای زندگیاش محدودیتهایی به وجود آورده است.
هوش مصنوعی: در هند، راجهای که از پرخوری به خواب رفته است، در حالی که در اروپا، روسو، به خاطر گرسنگی در حال تفکر و بیداری است.
هوش مصنوعی: کشاورز نازکدل و ضعیف در دنیای سخت و بیرحم قرار میگیرد، در حالی که دیگران با ناز و نعمت در حال زندگی هستند.
هوش مصنوعی: عزیز و گرامی بدون دلیل در لباسهایی زیبا به سر میبرد، در حالی که یک یتیم بیپدر در دشواری زندگی میکند.
هوش مصنوعی: اگر مقدر ما به تلاش و کوشش است، پس همانطور که در قرآن خداوند فرموده است عمل کنیم.
هوش مصنوعی: چرا عدهای همیشه در خوشی و نعمت هستند، در حالی که عدهای دیگر دائماً در تلاش و زحمت به سر میبرند؟
هوش مصنوعی: چرا بعضی افراد زیبا و با لباس های شیک و جذاب پوشیده اند، در حالی که برخی دیگر لباس های کهنه و کثیف به تن دارند؟
هوش مصنوعی: در یک لحظه، شخصی به راحتی و بدون زحمت، بخشی از خوشبختی یک عمر را به دست آورده است.
هوش مصنوعی: امیر ناتوان در قصر خوابیده و در صف جنگجویان قوی، صف مردهای وجود دارد.
هوش مصنوعی: اگر سرنوشت به حیله و دسیسه باشد، در آن تلاش و کوشش بیفایده است.
هوش مصنوعی: این بیت به بیان اهمیت و ارزش پیامبران و حکیمان میپردازد، به همراه آثار و آموزههای زیبا و روشنی که ارائه دادهاند. این افراد با دانش و بینش خود راهنماییهای مؤثری به بشر ارائه کردهاند.
هوش مصنوعی: از انجیل تا زمان عهد تورات آمده است و از قرآن نیز تا زمان زرتشت و زند آمده است.
هوش مصنوعی: از سقراط تا زمان لوتر برگزیدنی است و از زرتشت تا پور سینا، هر کدام نمایانگر آموزهها واندیشههای عمیق و تاثیرگذار هستند.
هوش مصنوعی: آموزگاران مردم همان کسانی هستند که اصول و راه و رسم زندگی را به دنیا میآموزند.
هوش مصنوعی: همان افرادی که در گذشته سختیها و ناملایمات بسیاری را تحمل کردند و خون دل خوردند، اکنون نصیحتها و پندهایی که به ما دادهاند را ما نیز باید جدی بگیریم و در زندگی خود به کار ببندیم.
هوش مصنوعی: همه چیز بیمعنا و زائیده خیالات است؟ آیا همهچیز دروغ و بیاساس و بیجا است؟
هوش مصنوعی: اگر روح انسان همراه با حیوانات است، پس چرا حیوانات بر دو پای خود ایستادهاند و تو بر پاهای خود نمیایستی؟
هوش مصنوعی: چرا موجودات وحشی (دِد) از برکهٔ کوچک تو عبور نکنند، وقتی تو به راحتی از عمق دریا میگذری؟
هوش مصنوعی: چرا تو گریه میکنی در حالی که او گریه نمیکند؟ چرا تو صحبت میکنی در حالی که او چیزی نمیگوید؟
هوش مصنوعی: چرا تو از سمت مغرب به سمت مشرق میروی، در حالی که آهو نمیتواند از یک دشت به دشت دیگر برود؟
هوش مصنوعی: چرا او باید در دوری و تنهایی ترسی به دل راه دهد؟ تو هر جا که بروی با آسودگی و بیپروا وارد میشوی.
هوش مصنوعی: هرگز دندان از برابری با تو خوشحال نمیشود؛ تو مانند ساغرهایی هستی که از خون دشمنان پر شدهاند.
هوش مصنوعی: اگر سخنان لیل و داروین به شکلی باشد که تو میگویی، واقعاً درست است.
هوش مصنوعی: او نه به تفکیک و جداسازی مشغول است و نه به ترکیب و وصل کردن، همچنین در اندیشهی خلق و تولید چیزی نیست.
هوش مصنوعی: به طور طبیعی، برخی آموزشها و تعالیم هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشوند و مانند ارثی که از اجداد به ما میرسد، ادامه پیدا میکنند.
هوش مصنوعی: هر لحظه به فکر خود چیزهایی را پیدا میکنی که اجداد و نیاکانت هرگز نتوانستهاند آنها را درک کنند یا بیابند.
هوش مصنوعی: این اندیشه مال پدرت نیست، بلکه نتیجهی رشد و کمال وجود توست، ای پسر زیبا.
هوش مصنوعی: کمال نفس یک هدف طبیعی است و در این هدف تو نسبت به دیگر چیزها ویژه و متفاوت هستی.
هوش مصنوعی: گیاهان و جانوران تحت سلطهی زمانه هستند، اما تو تنها به اندیشهی خود تسلیم شدهای.
هوش مصنوعی: نفس تو از عالم بالا قابل جذب است، اما بازدم حیوانات تنها از سطح خاک میآید.
هوش مصنوعی: به ستایش گیاهان و انواع حیوانات مانند زمان و جهان، آگاه و قدرتمند هستی.
هوش مصنوعی: میتوانی خارهای خاربن را از بین ببری و بیخار آن، خرما تولید کنی.
هوش مصنوعی: از میان گل ششبرگ، صد برگ دیگر به وجود میآید و از پشت پرندهای مثل زاغ، نیز پرتویی از زیبایی و رنگ به نمایش درمیآید.
هوش مصنوعی: تو از ترکیب عناصر بیجان طبیعت بهره بردی و به وجود فردی منحصر به فرد تبدیل شدی.
هوش مصنوعی: با استفاده از مواد ساده و ارزان، چیزی زیبا و شفاف بسازی که شگفتیآور و جالب توجه باشد.
هوش مصنوعی: تو پس از طبیعت، بینظیرترین موجود هستی که بر طبیعت ساخته شده، تسلط داری.
هوش مصنوعی: بسیاری از داروها و راهحلهایی که تو پیدا کردی، در واقع هیچ تأثیری در زندگی و دنیای واقعی نداشتند و نشانهای از خود بروز ندادند.
هوش مصنوعی: بسیاری از قوانینی که تو درست کردی، در طبیعت وجود ندارند و منبعی برای آنها نیست.
هوش مصنوعی: نفس تو به اندازهای ارزشمند و قابل احترام است که نمیتوان آن را با نفس حیواناتی چون گاو و خر مقایسه کرد، زیرا تو دارای مقام و منزلت بالاتری هستی.
هوش مصنوعی: قوانین طبیعی نمیتوانند به طور مستقیم بر روی چیزهایی که خورده میشوند و آنهایی که غذا میدهند، تاثیر بگذارند.
هوش مصنوعی: اگر او از بیاحتیاطی ما آگاه شود، ما کوریم و او بینا است.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
شبی دیرند و ظلمت را مهیا
چو نابینا درو دو چشم بینا
بامید قبولت بکر فکرم
چو بهر یوسف مصری زلیخا
بانواع نفایس خویشتن را
بسان نوعروسی کرده آسا
کسی کز خدمتت دوری کند هیچ
[...]
چو گشتند این چهار ارکان مهیا
ازان گرمی بر آمد سوی بالا
ترا توفیق خواهم در دعا تا
دهی هر کاردان را کاردانی
ایا صدری که از روی بزرگی
فلک را نیست با قدر تو بالا
خجل از قدر و رایت چرخ و انجم
غمی از دست و طبعت ابر و دریا
کله با همتت بنهاده کیوان
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.