بخش ۳۱ - در بیان آنکه هر صفت که بر دل غالب می‌گردد و دل به حسب جامعیت که دارد عین آن می‌نماید. چنانچه حضرت مرتضی سلام اللّه علیه از دلهای ناقصان خبر دارد که: فکلهم اذا فکرت فیهم کلاب ام حمار ام ذباب و اشارت بر آنکه اصل انسان دل است و در صورت نشأه انسانی نظر گاه حق غیر دل نیست که ان اللّه لا ینظر الی صورکم و لا الی اعمالکم و لکن ینظر الی قلوبکم و نیاتکم و ان فی جسد ابن آدم لمضغة اذا صلحت صلح سایر الجسد و اذا فسدت فسد سایر الجسد، الاوهی قلب. زیرا که به اتفاق همه، انساینت انسان و کمال او به دل است.
مرتضی آن منبع صدق و صفا
آن وصی و جانشین مصطفی
گفت هر گه من تفکر می کنم
خلق عالم را تصور می کنم
آن یکی خوکست در بیغیرتی
وان دگر خود همچو سگ شد شهوتی
آن یکی گرگ است در درندگی
وان دگر پیوسته در خر بندگی
آن یکی در کبر چون شیر و پلنگ
وان دگر چون خر به قید پالهنگ
دل بهر وصفی که گردد متصف
تو همانی گر جوانی ور خرف
اصل انسان در حقیقت خود دلست
باقی اعضا همه فرعش شدست
داد پیغمبر از این معنی خبر
گفت حق را نیست بر صورت نظر
هم نظر نبود به اعمال شما
شد دل انسان نظرگاه خدا
هست منظور خدا نیات تو
آن دل پر نفی و پر اثبات تو
گر دلت نیک است شد افعال نیک
دل چو بد شد فعل بد گردد ولیک
شد صلاح دل صلاح این بدن
نیست کس را اندرین معنی سخن
دل چو فاسد گشت انسان فاسدست
گر حریف باده و گر عابدست
گر به صورت متقی و زاهدست
بد بود زیرا دلش با شاهدست
ظاهراً معمور ودر باطن خراب
او ب صورت آبی ودر معنی سراب
اهل دل از دل سعادت یافتند
خنگ دولت سوی بالا تاختند
نقش غیر از لوح دل شستند پاک
جامۀ هستی خود کردند چاک
از وصال دوست شاد و خرم اند
واصل جانان و با جان همد م اند
هر کرا دل نیست او بی بهره است
در جهان ا ز بینوایی شهره است
رو ب ه اسفل دارد او چون گاو و خر
نیستش کاری بغیر از خواب وخور
حق همی گوید که ایشان فی المثل
همچو گاوند و چو خر بل هم اضل
بی نصیب از هر کمالند آن گروه
غافل از ارباب حالند آن گروه
اهل دل شو اهل دل شو اهل دل
ورنه همچون خر فرومانی به گل
هر کرا دل نیست گوهر جانش مباد
هر که بی سر گشت سامانش مباد
هر کرا باشد دل چون آینه
حق همی بیند درون آینه
در چنین دل می توان دیدن عیان
آنچه پنهانست از خلق جهان
از غبار غیر دل را صاف کن
تا جمال یار بینی بی سخن
بر در دل باش دایم پاسبان
غیر او مگذار در دل یک زمان
مقصد و مقصود خلقت این دلست
هر چه می جویی از این دل حاصلست
هر چه عارف داند از دل خوانده است
از کتاب و در س دست افشانده است
این سخن ز استفت قلبک جو نشان
تا بدانی علم عارف را بیان
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این شعر، مرتضی (علی) به اهمیت دل و باطن انسان اشاره می‌کند. او می‌گوید که در تفکرش به حالات مختلف انسان‌ها می‌پردازد و انسان‌ها را به انواعی تقسیم می‌کند: برخی حیوان‌صفت و در بند شهوت هستند و برخی دیگر در عظمت و فضیلت. او تأکید می‌کند که اصل انسان در دل اوست و اعمال او نتیجه نیت و حال دلش است.
شاعر بیان می‌کند که دل هر فرد، تصویرگر نیت اوست و اگر دل نیکو باشد، اعمال نیز نیکو خواهند بود؛ در غیر این صورت، اگر دل فاسد باشد، انسان به فساد کشیده می‌شود. او بر این باور است که اهل دل کسانی هستند که از حال خود بهره‌مندند و می‌توانند به جمال حقیقی دست یابند.
عموم مردم که دل ندارند، در حقیقت از زندگی بهره‌ای ندارند و چون حیوانات در خواب و خوراک غرق هستند. در نهایت، او دعوت می‌کند که مردم دل را پاس بدارند و فقط به حق توجه کنند، زیرا همه کمالات و دستاوردها از دل سرچشمه می‌گیرد.
هوش مصنوعی: مرتضی منبع راستگویی و صداقت است و او وصی و جانشین پیامبر مصطفی می‌باشد.
هوش مصنوعی: هر بار که به فکر می‌روم، موجودات و پدیده‌های جهان را در ذهنم مجسم می‌کنم.
هوش مصنوعی: در اینجا دو نوع شخصیت مقایسه شده‌اند. یکی به بیغیرتی و بی‌احساسی شبیه شده که مانند خوک است و دیگری به حیوانی شکسته و شهوت‌ران که شبیه به سگ است. این تصویر به نوعی نشان‌دهنده‌ی فقدان اراده و اخلاق در انسان‌هاست.
هوش مصنوعی: یکی از آنها مانند گرگی است که در خوی درندگی و درندگی رفتار می‌کند، و دیگری همیشه به گونه‌ای است که زیر بار سختی و بندگی قرار دارد.
هوش مصنوعی: یکی از آنها با اعتماد به نفس و قوت مانند شیر و پلنگ است، اما دیگری به مانند الاغ در بند و محدودیت قرار دارد.
هوش مصنوعی: دل هر چه توصیف کند، در نهایت تو همان هستی. حتی اگر جوان باشی یا پیر.
هوش مصنوعی: انسان در واقعیت وجودش، در دلش نهفته است و سایر اعضای بدن فقط جنبه‌های فرعی و وابسته به آن دارند.
هوش مصنوعی: پیام‌آور خدا از این موضوع باخبر شد که حقیقت، نمی‌تواند تنها به شکل و ظواهر محدود شود.
هوش مصنوعی: اگر دل انسان به اعمال شما توجهی نکند، باید بدانید که نظر خداوند به آن اعمال خواهد بود.
هوش مصنوعی: خداوند می‌داند که هدف تو چیست و در دل تو چه چیزهایی وجود دارد؛ هم چیزهای منفی و هم مثبت.
هوش مصنوعی: اگر دل تو خوب و نیک باشد، کارهای خوبی هم از تو سر می‌زند، اما اگر دل تو بد باشد، کارهای بد انجام خواهی داد.
هوش مصنوعی: اصلاح دل به معنای بهبود درون و روح انسان است، اما این به تنهایی کافی نیست و نمی‌تواند به بهبود جسم و بدن او کمکی کند. هیچ‌کس نمی‌تواند به طور کامل به این موضوع توجه کند و نکته‌ای درباره آن به زبان بیاورد.
هوش مصنوعی: وقتی دل انسان فاسد می‌شود، خودِ او نیز فاسد می‌شود، حالا چه سراغ خوشگذرانی و نوشیدن برود و چه در مسیر عبادت باشد.
هوش مصنوعی: اگر کسی ظاهری مثل متقین و زاهدان داشته باشد ولی دلش به سمت عشق و زیبایی‌ها گرایش داشته باشد، این ظاهر خوب او بی‌ارزش است.
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد او در ظاهر زندگی پررونق و شادی دارد، اما در واقعیت دچار مشکلات و نابسامانی‌های عمیقی است. نمای ظاهری او مانند آبی زیبا به نظر می‌رسد، ولی در پس این ظاهر، تنها یک سراب بیشتر نیست.
هوش مصنوعی: مردان با دلهای نیک و پاک، خوشبختی را از دل و اندیشه خود به دست آوردند، اما افراد نادان و بی‌خبر به سوی جاه و مقام دنیوی در حرکت هستند.
هوش مصنوعی: اکنون دیگر هیچ چیزی به جز دل را نمی‌توان در نظر گرفت. آنان پاکی وجود خود را از دست داده و به این ترتیب، لباس حقیقت خود را پاره کردند.
هوش مصنوعی: کسانی که به معشوق می‌رسند، خوشحال و سرشار از شادی هستند و با جان خود احساس نزدیکی و ارتباط عمیق می‌کنند.
هوش مصنوعی: هر کسی که دل نداشته باشد، در دنیا از نعمت‌ها و خوشی‌ها بی‌نصیب است و به خاطر نداشتن دل، معروف به بی‌چیزی و بی‌حالی است.
هوش مصنوعی: او مانند گاو و خر به زمین دوخته شده است و فقط به خواب و خوردن مشغول است و هیچ کار دیگری ندارد.
هوش مصنوعی: حق می‌گوید که این افراد مانند گاو و الاغ هستند، بلکه از آنها هم بدترند.
هوش مصنوعی: آن گروهی که از حقیقت و حالات معنوی غافلند، از هر نوع کمال و فضیلت بهره‌مند نمی‌شوند.
هوش مصنوعی: به جمع افرادی بپیوند که دارای روح و احساس عمیق هستند و به ارزش‌های معنوی توجه دارند؛ در غیر این صورت، مانند یک الاغ در گل گرفتار خواهی شد و از توانایی‌های واقعی خود بی‌خبر خواهی ماند.
هوش مصنوعی: هر کسی که دل ندارد، نباید در دلش جواهر جان وجود داشته باشد. هر کسی که بی‌سر و سامان شود، نباید به حالش تأسف خورد.
هوش مصنوعی: هر کسی که دلش مانند آینه صاف و شفاف باشد، می‌تواند حقیقت را در درون آن ببیند.
هوش مصنوعی: در دل اینچنین، می‌توان به وضوح آنچه را که از چشم مردم پنهان است، مشاهده کرد.
هوش مصنوعی: دل خود را از آلودگی‌های دنیوی پاک کن تا بتوانی زیبایی یار را بدون نیاز به گفت‌وگو مشاهده کنی.
هوش مصنوعی: همواره در دل خود نگهبان باش و اجازه نده که جز او در دل تو جایی داشته باشد.
هوش مصنوعی: هدف و هدف اصلی آفرینش این دل است، هرچه که دلت می‌خواهد و به دنبالش هستی، در این دل پیدا می‌شود.
هوش مصنوعی: هر چیزی که عارف می‌داند، از دل و به صورت مستقیم دریافت کرده است و نه از کتاب، بلکه از تجربه و حس خود به دست آورده است.
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که برای درک حقایق و علم عارفان، باید به دل خود مراجعه کنی و نشانه‌ها و احساسات درونی‌ات را بررسی کنی. تنها با جستجوی درون می‌توانی به دانش عمیق و واقعی دست یابی.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.