چو بر زد باربد زین سان نوایی

نکیسا کرد از آن خوشتر ادایی

شکفته چون گل نوروز و نو رنگ

به نوروز این غزل در ساخت با چنگ

زهی چشمم به دیدار تو روشن

[...]

چو رود باربد این پرده پرداخت

نکیسا زود چنگ خویش بنواخت

در آن پرده که خوانندش حصاری

چنین بکری بر آورد از عماری

دلم خاک تو گشت ای سرو چالاک

[...]

نکیسا چون زد این افسانه بر ساز

ستای باربد برداشت آواز

نوا را پرده عشاق آراست

در افکند این غزل را در ره راست

مرا در کویت ای شمع نکوئی

[...]

نکیسا در ترنم جادوی ساخت

پس آنگه این غزل در راهوی ساخت

بساز ای یار با یاران دلسوز

که دی رفت و نخواهد ماند امروز

گره بگشای با ما بستگی چند

[...]

نکیسا چون ز شاه آتش برانگیخت

ستای باربد آبی بر او ریخت

به استادی نوایی کرد بر کار

کز او چنگ نکیسا شد نگونسار

ز ترکیب ملک برد آن خلل را

[...]

حکایت بر گرفته شاه و شاپور

جهان دیدند یکسر نور در نور

پری پیکر برون آمد ز خرگاه

چنان کز زیر ابر آید برون ماه

چو عیار‌ان سرمست از سر مهر

[...]

به پیروزی چو بر پیروزه‌گون تخت

عروس صبح را پیروز شد بخت

جهان رست از مرقّع پاره کردن

عروس عالم از زر یاره کردن

شه از بهر عروس آرایشی ساخت

[...]

سعادت چون گلی پرورد خواهد

به بار آید پس آنگه مرد خواهد

نخست اقبال بردوزد کلاهی

پس آنگاهی نهد بر فرق شاهی

ز دریا دُر برآرد مرد غواص

[...]

به نزهت بود روزی با دل‌افروز

سخن در داد و دانش می‌شد آن روز

زمین بوسید شیرین کای خداوند

ز رامش سوی دانش کوش یک چند

بسی کوشیده‌ای در کامرانی

[...]

چو خسرو دید کان یار گرامی

ز دانش خواهد او را نیکنامی

بزرگ امید را نزدیک خود خواند

به امید بزرگش پیش بنشاند

که‌ای تو بزرگ امید مردان

[...]

خبر ده کاولین جنبش چه چیز است

که این دانش بر دانا عزیز است

جوابش داد ما ده راندگانیم

وز اول پرده بیرون ماندگانیم

ز واپس ماندگان ناید درست این

[...]

دگرباره به پرسیدش جهاندار

که دارم زین قیاس اندیشه بسیار

نخستم در دل آید کاین فلک چیست

درونش جانور بیرون او کیست

جوابش داد مرد نکته‌پرداز

[...]

دگر ره گفت کاجرام کواکب

ندانم بر چه مرکوبند راکب

شنیدستم که هر کوکب جهانیست

جداگانه زمین و آسمانیست

جوابش داد کاین ما هم شنیدیم

[...]

دگر ره گفت ما اینجا چرائیم

کجا خواهیم رفتن وز کجائیم

جوابش داد و گفت از پرده این راز

نگردد کشف هم با پرده میساز

که ره دورست ازین منزل که مائیم

[...]

دگر ره گفت کای دریای دُربار

چو دُر صافی و چون دریا عجب‌کار

عجب دارم ز یارانی که خفتند

که خواب دیده را با کس نگفتند

همه گفتند چون ما در زمین آی

[...]

دگر باره شهِ بیداربختش

سؤالی زیرکانه کرد سختش

که گر جان را جهان چون کالبد خوَرد

چرا با ما کند در خواب ناوَرد؟

و گر جان ماند و از قالب جدا شد

[...]

دگر ره گفت اگر جان هست حاصل

نه نقش کالبدها هست باطل؟

چو می‌بینم به‌خواب این نقش‌ها چیست‌؟

نگهدارندهٔ این نقش‌ها کیست؟

جوابش داد کز چندین شهادت

[...]

دگر ره گفت «بعد از زندگانی

به یاد آرم حدیث این جهانی»

جوابش داد پیرِ دانش‌آموز

که «ای روشن‌چراغِ عالم‌افروز

تو آن نوری که پیش از صحبت ِ خاک

[...]

دگر ره گفت کز دور فلک‌خیز

زمین را با هوا شرحی برانگیز

جوابش داد به کز پند پُرسی

زمینی و هوایی چند پرسی؟

هوا بادیست کز بادی بلرزد

[...]

دگر باره بگفتش کای خردمند

طبیبانه در آموزم یکی پند

جوابش داد کای باریک‌بینش

جهان جان و جان آفرینش

طبیبی در یکی نکته نهفته است

[...]