گنجور

 
یغمای جندقی

اگر خورد رستم قوی پنجه گرگ

به یال یلی ملک ایران و ترک

تو با کاکلی چارتار و پریش

ز سنگ سیه رسته گوئی حشیش

خوری مال اوقاف بی ترس و بیم

زهی مشرب صاف و طبع سلیم

تو کز ملک و مال خدا نگذری

عجب گر به مخلوق رحم آوری

اگر خواهی اثبات این شید و زرق

زمن بشنو ای شیخک ژنده دلق

همان قلعچک کت در او منزل است

همان صرح خوش کت نکو محفل است

همان مزرع نیو مینو بساط

کز آن حاصلت نیست جز انبساط

خود انصاف ده مال اوقاف نیست

اگر نیست گوئی زانصاف نیست

کسی جز تو در زیر این سبز سقف

نیالوده سر پنجه از مال وقف

به یزدان در این عرصه آب و گل

ندیدم چو تو شوخ بیرحم دل

نه در قید خالق نه در بند خلق

نهان کرده زنارها زیر دلق

زمالیه بت ها برانگیخته

زهر خرقه صد رقعه آویخته

مگو هوشیاری که مستی است این

مگو کیش حق بت پرستی است این

نکو سیرتانی که دین پروراند

بشر صورتان کز ملک برترند

ندانی درین نشاه چون زیستند

زمن بشنو آنان اگر نیستند

بیاد رخ دوست فارغ ز غیر

نه مولای مسجد نه رهبان دیر

نه قید تعلق نه پابست خویش

نه شیدای مذهب نه مفتون کیش

به سودای یار از جهان بی خبر

به خاک گریبان فرو برده سر

اگر سنگ بارندشان ور نثار

نیاید ز کس مرحبا زینهار

بدو نیک چون جمله در دست اوست

دریغ است نالیدن از دست دوست

زخود مست شو دردی و صاف چیست

می عشق خور مال اوقاف چیست

زدی لاف ای یار فرخنده کیش

که هستم همی رستم عهد خویش

به باطل سخن زین نمط گفته ای

غلط گر نگویم غلط گفته ای

بلی صاحب زور و سرپنجه ای

به پیکار مردم ولی رنجه ای

تو را نفس کافر چو افراسیاب

کزو گشت ایران ایمان خراب

نشسته بر اورنگ توران تن

فرو کوفته نوبت ما و من

ز ترکان چالش رده بر رده

غرض را به پیرامنش صف زده

سیاووش عقل ترا ریخت خون

به چه بیژن دین از او سرنگون

به جان تو دشمن چو بر سبزه دی

به خون تو لب تشنه چون من به می

کنون یا دم دیگرت خون خورد

به ذوقی که مست آب گلگون خورد

از آن پیشتر کین قوی پنجه دیو

ز روشن روانت بر آرد غریو

چو مردان نطاق امل سست کن

به زنجیر همت کمر چست کن

ز آه شب و ناله صبحدم

چو شاهان بر آرای طبل و علم

سپاهی فراهم کن از آه و سوز

چو خیل پراکندگان مهر توز

زخوان ادب زاد توفیق جوی

به پای طلب راه تحقیق پوی

زخوان ادب زاد توفیق جوی

به پای طلب راه تحقیق پوی

مدد جو ز کاوس بخت ازل

بنه پای بر رخش جهد وعمل

به تدبیر دانش در چاره زن

شبیخون بر این ترک خونخواره زن

زخونش دم تیغ را غازه کن

وز این نام گیتی پر آوازه کن

ترا جد فرخنده شیر خداست

برازنده افسر هل اتی است

بنالید اگر حصن خیبر گرفت

چنین جنگ را جنگ اکبر گرفت

توهم گر به گوهر از آن دوده ای

به کیش نیاکان بر آموده ای

به دست آر نیکو نهادی چنین

کمر چست کن در جهادی چنین

مباش ایمن از ریو و نیرنگ او

که مشکل توان رستن از چنگ او

ز دستان این زال کس جان نبرد

تو خود کی بری کی که دستان نبرد

وگرنه به نزدیک دانش پسند

پسندیده کی باشد ای هوشمند

که بیهوده تاراج مردم کنی

متاع کسان نام خود گم کنی

به روز جزا گاه رد و قبول

ندانم چه گوئی جواب رسول

به غارت بری مال بیچاره خلق

که شیرین و رنگین کنی حلق و دلق

کسی زآب این دجله لب تر نکرد

که عمری ز غم خاک بر سر نکرد

و بال است پیرایه ملک و مال

قناعت بود دولت بی زوال

اگر مرد راهی قناعت گزین

چو یغما به کنج قناعت نشین

ز نیک و بد عالم آزاد باش

زهرچ آید از جمله غم شاد باش

که افزایش قسمت از زور نیست

ترا عزل تقدیر مقدور نیست

اگر خاک فیروز که زر شود

دماوند که لعل و گوهر شود

همه ریگ صحرای ایوان کیف

شود گوهر و لعل بی کم و کیف

جو و گندم و ماش و شلتوک خوار

سراسر شود گوهر شاهوار

کتاب و قلمدان ما بندگان

به قیمت شود مخزن شایگان

همه زرع و محصول آن ملک وقف

شود خرمن لعل تا سبز سقف

به رفعت تو بر بگذری از سپهر

فتد در دم تو سنت گوی مهر

مجره شود مطبخ خوان تو

طباق فلک ظرف ایوان تو

از آن رزق مقسوم کلک قدم

نگردد یکی لقمه افزون و کم

بخور آنچه دادند با صد سپاس

چه می جوئی از خلق یزدان شناس

ز آه درون الیمان بترس

ز خوناب چشم یتیمان بترس

به حال فرومایگان رحمت آر

بیندیش از خشم پروردگار

نه آخر از امروز پس محشری است

به پاداش هر نیک و بد داوری است

کنونت که تند است رعنا ستور

مشو غافل از حال بیچاره مور

 
نسک‌بان: جستجو در متن سی‌هزار کتاب فارسی
sunny dark_mode