بخش ۷ - در بیان آنکه معانی چنانکه هست حق آنست که در زبان و عبارت نگنجد زیرا که سخن را سه مرتبه است یکی نثر و یکی نظم و یکی اندیشه که در اندرون روی می‌نماید آنچه در اندرون است عرصه‌اش عظیم با گشاد و واسع و بسیط است و چون در عبارت نثر می‌آید تنگ می‌گردد و چون در نظم می‌آید هم تنگ‌تر میشود و بالای این هر سه مرتبه عالم غیب است که فیض از آنجا در سینه می‌آید سعت و بسط آن بی‌حد و بی‌پایان است
در یم ِ نثر، نظم یک قطره است
در خور خامشی، سخن ذره است
در خموشی تویی یقین دریا
شبنمی، چون شوی به لب گویا
خمشی اصل و گفتگو فرع است
خمشی احمد و سخن شرع است
مصطفی چشمه است و شرعش آب
مصطفی آفتاب و شرعش تاب
شرع فرع است و مصطفی اصل است
مصطفی جد و شرع چون نسل است
همچنانی تو نیز چون جویی
مثل او بحر و چشمه و جویی
گاه در صلح و گاه در جنگی
گاه دمساز مطرب و چنگی
گاه گردی خراب و گه معمور
گه شوی مست و گه شوی مخمور
گه کنی خانه‌ها ز خشت و ز طین
گه شود شادمان ز تو غمگین
صورت از تست دائماً آباد
هم معانی ز تو خوش و دلشاد
تو چو بحری و فعل تو قطره
تو چو شمسی و قول تو ذره
همچنین است فعل و قول رسول
فهم کن این مشو ز فکر ملول
صدهزاران چو شرع از او برخاست
وی از ان نی فزون شد و نی کاست
پس چنین زو برند و کم نشود
زآب بحرش خورند و کم نشود
نی که بوجهل در بدی بود آن؟
که نظیرش ندید کس به جهان
زان بدی‌هاش هیچ کم می‌شد؟
بلکه هر لحظه در فزونی بد
بود مانند چشمه جوشنده
نزد جنسش چو ماه رخشنده
لیکن آن ظلمت است و آن نور است
این همه ماتم آن همه سور است
این کند کور و آن ببخشد چشم
آن دهد حلم و این کند پر خشم
آن دهد حور و جنت و کوثر
این برد بی‌گمان به قعر سقر
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن به بیان رابطه میان نثر و نظم، خاموشی و سخن و همچنین مقام مصطفی و شرع می‌پردازد. شاعر به تشبیه‌هایی می‌پردازد و می‌گوید که خاموشی اصلی و گفت‌وگو فرعی است. او مصطفی را به عنوان اصل معرفی می‌کند و شرع را به عنوان فرع. در ادامه، شاعر به ویژگی‌های انسان‌ها اشاره می‌کند که گاهی در صلح و گاهی در جنگ هستند و تغییرات متعدد در رفتار و روحیه‌ی آنها را بیان می‌کند.
شاعر بیان می‌کند که اثرات انسان از جمله شادی و غم، و همچنین نقش او در ایجاد خوشی و آبادانی، به مانند دریا و جویبار است. او در نهایت از دو سوی نور و ظلمت صحبت می‌کند و تأکید می‌ورزد که در مقابل خوبی‌هایی که از نور و حقیقت می‌آید، بدی‌ها همچنان در حال افزایش هستند و هیچ کس نظیر آن ظلمات را در دنیا ندیده است.
هوش مصنوعی: در میان نوشته‌ها، نظم مانند یک قطره در دل سکوت است و سخن مانند ذره‌ای کوچک.
هوش مصنوعی: وقتی در سکوتی، تو همچون قطره‌ای از دریا هستی، وقتی که به زبان می‌آیی، روشن و گویا خواهی شد.
هوش مصنوعی: خاموشی و سکوت در اصل اهمیت بیشتری دارد، در حالی که گفتگو و حرف زدن امری فرعی و ثانویه است. سکوت نبی اکرم (احمد) است و کلام او تابع و بر اساس اصول دین و شریعت است.
هوش مصنوعی: مصطفی مانند چشمه‌ای پُرآب است و قوانین او مانند آب زندگانی است. او مانند آفتابی درخشان است و دستوراتش مانند نوری تابان بر راه ماست.
هوش مصنوعی: در اینجا گفته میشود که قوانین و احکام شرعی تنها فرعی از دین هستند و اصل و بنیان دین، شخص پیامبر (مصطفی) است. به عبارتی، پیامبر مانند جد خانواده است و قوانین دین مانند نسل آن جد به شمار می‌آیند که وابسته و ناشی از او هستند.
هوش مصنوعی: تو هم مانند جویبار هستی، که در کنار دریا، چشمه و دیگر جوی‌ها وجود دارد.
هوش مصنوعی: گاهی در آرامش و صلح هستی و گاهی در حال نبرد، گاهی هم هم‌نوا با نوازنده‌ای و ساز و آواز را با او شریک می‌شوی.
هوش مصنوعی: گاهی در حالت خراب و بی‌هوا هستی، گاهی شاد و سرحال، گاهی مست و شادابی و گاهی در حال گسست و بی‌توجهی.
هوش مصنوعی: گاهی خانه‌های تو از خشت و گل ساخته میشود و گاهی به خاطر وجود تو، شاد و سرزنده میشود و گاهی هم غمگین می‌گردد.
هوش مصنوعی: چهره‌ات همیشه سرزنده و شاداب است و معانی تو باعث خوشحالی و شادی دل‌ها میشود.
هوش مصنوعی: تو مانند دریا هستی و کارهایت مانند قطره‌ای از آن دریاست. تو مانند خورشید هستی و گفته‌هایت مانند ذره‌ای از نور آن.
هوش مصنوعی: عمل و گفتار پیامبر نیز چنین است؛ این را درک کن و از اندیشه‌های خسته‌کننده دور شو.
هوش مصنوعی: صدها هزار نفر از او پیروی کردند و او نه تنها از این پیروان کم نشد، بلکه بیشتر هم شد.
هوش مصنوعی: بنابراین آنها از او می‌گیرند و چیزی از مایحتاج او کم نمی‌شود. مانند اینکه از دریا بهره‌برداری می‌کنند و چیزی از آب آن کاسته نمی‌شود.
هوش مصنوعی: نی که بدی‌ای مانند بوجهل در دنیا وجود نداشت، کیست؟ هیچ‌کس در جهان نظیر او را ندیده است.
هوش مصنوعی: از آن بدی‌ها هیچ چیزی کم نمی‌شد، بلکه هر لحظه بر شدت بدی‌هایش افزوده می‌شد.
هوش مصنوعی: او مانند چشمه‌ای پرآب و جوشان است که در کنار زیبایی‌اش مانند ماه می‌درخشد.
هوش مصنوعی: این دنیا پر از تاریکی‌ها و روشنایی‌هاست. در حالی که بسیاری از غم‌ها و اندوه‌ها وجود دارد، شادی‌ها و جشن‌ها نیز در کنار آن هستند.
هوش مصنوعی: این تصویر می‌گوید که برخی افراد می‌توانند سبب نابینایی و خشم دیگران شوند، در حالی که دیگران می‌توانند مهربانی و صبر را هدیه دهند. به عبارت دیگر، بعضی ویژگی‌ها می‌توانند آسیب‌زا باشند و برخی دیگر می‌توانند آرامش و درک را به افراد بدهند.
هوش مصنوعی: او به انسان بهشت و حوری و چشمه کوثر را عطا می‌کند، در حالی که این شخص بدون شک به قعر جهنم سقوط خواهد کرد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.