گنجور

 
سلطان ولد
سلطان ولد » ولدنامه »

بخش ۱۵۱ - در بیان آن که هر نبی و ولی که به عالم آمد و می‌آید نفحه‌ایست از حق تعالی. هر که را از یک نفحه مقصود حاصل نشد و آن نفحه فوت گشت نومید نباید شدن و نفحه دیگر باید طلبیدن، که تا عالم باقی است وجود مبارک ایشان باقی خواهد بودن، چنان که پیغامبر فرمود که اِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی اَیّامِ دَهْرِکُم نَفَحاتٍ الا فَتَعْرِضوا لَها. و در تقریر آن که بعضی از اولیا را حق تعالی پنهان میدارد، اگرچه همه عالم را صدق و عشق و دین و یقین از او می‌افزاید و همه بدو قایم اند و احوالشان از او در ترقی است. لیکن او را به تعیین نمیدانند تا به ظاهر شکرش به جا آرند و خان و مان فدای او کنند الا او میداند و می‌بیند که همه از او زنده‌اند و بر کار اند. همچنان که درختان و نباتات نشو و نما از بهار دارند و از بهار بی‌خبر اند، خلق عالم نیز از او میبرند و نمیدانند اما او میداند. همچون غلامان سه ساله و دو ساله و یک ساله که خواجهٔ خود را ندانند، الا خواجه میداند که غلامان اویند

نشنیدی چه گفت پیغمبر

آنکه بد بر شهان دین سرور

هست حق را بهر زمان نفحات

تا رسد دمبدم بخلق صلات

نفحات خدای را از جان

بپذیرید با صفا همگان

تا شود ظلمت همه روشن

تا شود خار زارتان گلشن

نفحه ‌ ای آمد و شما غافل

هر کرا خواست کرد او کامل

رفت آن نفحه باز شد پنهان

همه ماندید بیدل و بیجان

نفحۀ نو رسید بار دگر

تا ببخشد صفا و علم و نظر

جهد کن تا ازین نمانی ت و

ورنه زین سود در زیانی تو

تا که این نفحه نیز اگر برود

دان که هرگز مراد تو نشود

نفحه را سخت مغتنم میدار

تا که گردی ز یار برخوردار

ما بفضل خدا ازین نفحه

تحفه داریم و منکران نوحه

تحفه داریم از آن در اقراریم

شده پاک از غبار انکاریم

نفحه در نفحه جان نو بخشند

بیجهان صد جهان نو بخشند

کار ماراست بعد از این بجهان

چون شدیم از جهان خاک جهان

پشت برخویش و بر جهان کردیم

روی سوی جهان جان کردیم

بی حجابی جمال دل دیدیم

رازها را ز دوست بشنیدیم

می باقی ز دست حق خوردیم

زنده زوئیم چون ز خود مردیم

دایماً باقئیم از آن ساقی

می حق روح را کند باقی

می و نقل است و شمع و شاهد و جان

پیش مادر سرای جاویدان

بعد از این عشرت است مذهب ما

عشق سر تیز و تند مرکب ما

چون در این دو دیار شد ساقی

چشم بگشا اگر ز عشاقی

تا ببینی بهر طرف مستان

شسته با دف و نای در بستان

می جان گشته بر همه گردان

بر وضیع و شریف و پیر و جوان

همه زان می خوش ‌ اند و بیخبراند

همه دلشاد و زنده زان نظراند

مثل شاخهای تر ز بهار

غنچه ‌ ها داده بیشتر از بار

دان گه آن غنچه ‌ ها برای ثمار

گشته بعد از شکوفه جمله نثار

هرطرف همچو سیم و زر ریزان

شده از باد اوفتان خیزان

بیخبر شاخ اگرچه پربار است

وز عطائی که او سزاوار است

گل همیروید از زبانۀ خار

بر سر شاخها چو شاه سوار

بیخبر گل که خو ب یش از کیست

وانچنان بوی خوش ورا از چیست

همچنین هم نبات و هم حیوان

نیستند آگه از خود و یزدان

چه عجب گر در این زمانۀ ما

از ولیئی رسد بخلق عطا

وانگهان جمله بیخبر ز عطاش

گرچه از وی برند خفیه وفاش

عوض هر سلام جام دهد

در پی هر کلام کام دهد

زر نثار است زین سپس باران

ترک دکان کنید کامد کان

همه از گنج او شوید غنی

همه از جاه او بزرگ و س ن ی

همه زو شکرید شکر کنید

از می او مدام سکر کنید

بی عوض میدهد شما را زر

سنگها را همیکند گوهر

از شما بار و رنج را برداشت

رایت جود را ز لطف افراشت

انده و غصه نیست گشت و نماند

بر شما چون فسون عشق بخواند

در تن جمله همچو جان پنهان

در رگ و پی چو خون وی است روان

گر ندانی ورا بظاهر تو

دان کز اوئی همیشه طاهر تو

بندۀ طفل خواجۀ خود را

نشناسد ولیک ای دانا

خواجه داند که او غلام وی است

همچو ماهی درون دام وی است

طفلکان نیز هم بر وی پدر

هر دمی میکنند خیره نظر

نیستشان علم اینقدر کو کیست

همه را گرچه زوست راحت وزیست

همچنین شیخ راستین در عصر

بهمه فتح از او رسد هم نصر

همه راز و مدام قو ّ ت و قوت

زنده زوجمله همچو ازیم حوت

گر ندانند کوست سایۀ حق

هر دو عالم از او برند سبق

آسمان و زمین بحکم وی است

لشکر کفر و دین بحکم وی است

هر چه خواهد همان شود در حال

حال نیکو برد از او بد حال

چه غم ار این خران ندانندش

چون ورا نیست کفو و مانندش

بر او روشن است در دو جهان

که از او زنده ‌ اند کون و مکان

شود از حکم او سقر جنت

محض راحت شود از او محنت

نیستی را ببخشد او هستی

زوست پیدا بلندی و پستی