اگر دو گاو به دست آوری و مزرعه‌ای

یکی امیر و یکی را وزیر نام کنی

بدان قدر چو کفاف معاش تو نشود

روی و نان جوی از یهود وام کنی

هزار بار از آن بِه که از پی خدمت

[...]

دو قرص نان اگر از گندم است وگر از جو

دو تای جامه اگر کهنه است وگر از نو

چهار گوشهٔ دیوار خود به خاطرِ جمع

که کس نگوید از این جای خیز و آنجا رو

هزار مرتبه بهتر به نزد ابن یمین

[...]

چهار چیز که اصل فراغتست و منال

نیرزد آن به چهار دگر در آخر حال

گنه به شرم ملامت، عمل به خجلتِ عزل

بقا به تلخیِ مرگ و طمع به ذُلِّ سؤال

ز مرده کودکِ بیدل چنان نمی‌ترسد

که من ز دیدن این زندگان هراسانم

خدای کار چو بر بنده‌ای فرو بندد

به هرچه دست زند رنجِ دل بیفزاید

وگر مطیع شود زود نزد همچو خودی

ز بهر چیزی خوار و نزار باز آید

چو اعتقاد کند کر کسش نباید چیز

[...]

اگر محول حال جهانیان نه قضاست

چرا مجاری احوال بر خلافِ رضاست

بلی قضاست به هر نیک و بد عنان کش خلق

بدان دلیل که تدبیرهای جمله خطاست

هزار نقش برآرد زمانه و نبود

[...]

درین دو روزه توقف که بو که خود نَبُوَد

درین مقام فسوس و درین سرای فریب

چرا قبول کنم از کس آنکه عاقبتش

ز خلق سرزنشم باشد از خدای عتیب

مرا خدای تعالی ز آسیایِ فراز

[...]

چهار چیز است آیین مردم هنری

که مردم هنری نیست زین چهار بری

یکی سخاوت طبعی چو دستگاه بود

به نیک نامی آن را ببخشی و بخوری

دو دیگر آنکه دلِ دوستان نیازاری

[...]

چو درنوردد فراش امر کن فیکون

سرای پردهٔ سیماب رنگ آینه گون

مکونات همه داغ نیستی گیرند

که کس نماند از ضربت زوال مصون

مخدرات سماوی تتق براندازند

[...]

به خلق و لطف توان کرد صید اهل نظر

به دام و دانه نگیرند مرغ دانا را

بهشت اگرچه نه جای گناه کاران نیست

بیار باده که مستظهرم به رحمت او

بر آستانهٔ میخانه گر سری بینی

مزن به پای که معلوم نیست نیت او

مکن به چشم حقارت نگاه بر منِ مست

[...]

اگر به بادهٔ رنگین دلم کشد شاید

که بویِ خیر ز زهد و ریا نمی‌آید

مقیم حلقهٔ ذکر است دل بدان امید

که حلقه‌ای ز سرِ زلف یار بگشاید

جهانیان همه گر منع من کنند از عشق

[...]

ز پادشاه و گدا فارغم بحمداللّه

گدایِ خاک در دوست پادشاه من است

گناه اگرچه نبود اختیار ما حافظ

تو در طریق ادب کوش و گو گناه من است

نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت

به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد

در این خیال به سر شد دریغ عمر عزیز

بلایِ زلفِ سیاهت به سر نمی‌آید

من و صلاح و سلامت کس این گمان نبرد

که کس به رند خرابات ظنِّ آن نبرد

من این مرقّعِ پشمینه بهر آن دارم

که زیر خرقه کشم باده، کس گمان نبرد

همای اوج سعادت به دام ما افتد

اگر ترا گذری بر مقام ما افتد

گرت هواست که معشوق نگسلد پیوند

نگاهدار سر رشته تا نگه دارد

دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای

فرشته‌ات به دو دستِ دعا نگه دارد

گرت هواست که چون جم به سرّ غیب رسی

بیا و همدم جام جهان نما می‌باش

وفا مجوی ز کس ور سخن نمی‌شنوی

به هرزه طالب سیمرغ و کیمیا می‌باش

فلک به مردم نادان دهد زمامِ مراد

تو اهل فضلی و دانش، همین گناهت بس