جان سوخته سرفکنده میباید بود

چون شمع، به سوز، زنده میبایدبود

کارت به مراد این خدائی باشد

ناکامی کش که بنده میباید بود

گر جان ببرد عشق توام جان آنست

ور درد دهد جملهٔدرمان آنست

هر ناکامی که باشد این طایفه را

میدان به یقین که کام ایشان آنست

تا نفس بود ز سِرِّ جان نتوان گفت

در پیدایی راز نهان نتوان گفت

هر ناکامی که هست چون مرد کشید

کامی بدهندش که از آن نتوان گفت

گفتی که نشان راه چیست ای درویش

از من بشنو چو بشنوی میاندیش

آنست ترا نشان که رسوائی خویش

چندان که فرا پیش روی بینی بیش

عشقش به کشیدن بلا آید راست

در عشق بلا کشی خطا آید راست

افسانهٔ عشق کار پاکی گوئی است

این کار به افسانه کجا آید راست

هر دل که طلب کند چنین یاری را

مردانه به جان کشد چنین باری را

مردی باید شگرف تا همچو فلک

بر طاق نهد جامه چنین کاری را

این کار که صد عالم پنهان ارزد

پیدا نشود مگر کسی کان ارزد

کاری نبود که تربیت یابد کار

هرگه که به دل رسید صد جان ارزد

دل عزت خویش جمله از خواری یافت

زور و زر خود ز ناله و زاری یافت

هرگز نکشد ز سرنگونساری سر

کاین سروری او زسرنگونساری یافت

بهتر ز گشادگی گرفتاری من

برتر ز هزار عزت این خواری من

گر دیدهوری ببین که بُردست سبق

از قدر همه جهان نگونساری من

امروز منم نه کفر و نه ایمانی

نه دانائی تمام و نه نادانی

شوریده دلی، شیفته ای، حیرانی

بر سر گردن فتاده سرگردانی

چون در ره دین نیامدی در دستم

برخاستم و به کافری بنشستم

و امروز نه کافر نه مسلمانم من

دانی چونم چنانکه هستم هستم

نه دین حق و نه دین زردشت مرا

بر حرف بسی نهند انگشت مرا

کس نیست درین واقعه هم پشت مرا

قصّه چه کنم غصّهٔ تو کشت مرا

چون من مگسم سایهٔ طوبی چکنم

با عَقْبَهْ نفس، عزم عقبی چکنم

گویند درین راه چه خواهی کردن

نه دل دارم نه دین نه دنیی چکنم

ای دل نه به کفر ونه به دین خواهی مرد

بیچاره تو ای دل! که چنین خواهی مرد

نه در کفری تمام ونه در دین هم

گه این و گه آن مُذَبْذِبِین خواهی مرد

خود را به محال خود دچار آیی تو

چون خاک رهی چه باد پیمایی تو

کم کاستی تو باشد ای بی حاصل

هرچیز که از خویش درافزایی تو

ای تن دل ناموافقت میداند

وز روی و ریا منافقت میداند

هر فعل که میکنی، بد و نیک، مپوش

گو خلق بدان، چو خالقت میداند

گه در وصف دین یگانهای میجویی

گاه از کف کفر دانهای میجویی

چون از سر خویش بر نمیدانی خاست

ای تر دامن! بهانهای میجویی

چون کرد شراب شرک و غفلت مستت

عالم عالم، غرور در پیوستت

چندان که مپرس سرفرازی هستت

تاتن بنیوفتی که گیرد دستت

تا چند به فکر نفس مشغول شوی

گه با سرِ کار و گاه معزول شوی

آن روز که مردود همه خلق تویی

آن روز درین کارتو مقبول شوی

هر دل که تمام از سردردی برخاست

هستیش ز پیش همچو گردی برخاست

آنگاه اگر مخنثّی در همه عمر

در سایهٔ او نشست مردی برخاست