چه گویم قصهٔ دین و وطن را

که نتوان فاش گفتن این سخن را

مرنج از من که از بی‌مهری تو

بنا کردم همان دیرِ کهن را

مسلمانی که در بندِ فرنگ است

دلش در دستِ او آسان نیاید

ز سیمایی که سودم بر درِ غیر

سجودِ بوذر و سلمان نیاید

نخواهم این جهان و آن جهان را

مرا این بس که دانم رمزِ جان را

سجودی ده که از سوز و سرورش

به وجد آرم زمین و آسمان را

چه می‌خواهی از این مرد تن‌آسای؟

به هر بادی که آمد رفتم از جای

سحر جاوید را در سجده دیدم

به صبحش، چهرهٔ شامم بیارای

به آن قوم از تو می‌خواهم گشادی

فقیهش بی‌یقینی، کم‌سوادی

بسی نادیدنی را دیده‌ام من

«مرا ای کاشکی مادر نزادی»

نگاهِ تو، عتاب‌آلود تا چند؟

بتان حاضر و موجود تا چند؟

درین بتخانه، اولادِ براهیم

نمک‌پروردهٔ نمرود تا چند؟

سرود رفته باز آید که ناید؟

نسیمی از حجاز آید که ناید؟

سرآمد روزگار این فقیری

دگر دانای راز آید که ناید؟

اگر می‌آید آن دانای رازی

بده او را نوای دل‌گدازی

ضمیر امتان را می‌کند پاک

کلیمی یا حکیمی نی‌نوازی

متاعِ من، دلِ دردآشنای است

نصیبِ من، فغانِ نارسای است

به خاکِ مرقدِ من، لاله خوش‌تر

که هم خاموش و هم خونین‌نوای است

دل از دست کسی بردن نداند

غم اندر سینه پروردن نداند

دم خود را دمیدی اندر آن خاک

که غیر از خوردن و مردن نداند

دلِ ما از کنارِ ما رمیده

به صورت مانده و معنی ندیده

ز ما آن راندهٔ درگاه، خوش‌تر

حق او را دیده و ما را شنیده

نداند جبرئیل این های و هو را

که نشناسد مقامِ جست‌وجو را

بپرس از بندهٔ بیچارهٔ خویش

که داند نیش و نوشِ آرزو را

شبِ این انجمن آراستم من

چو مَه از گردشِ خود کاستم من

حکایت از تغافل‌های تو رفت

ولیکن از میان برخاستم من

چنین دور آسمان کم دیده باشد

که جبرئیل امین را دل خراشد

چه خوش دیری بنا کردند آنجا

پرستد مومن و کافر تراشد

عطا کن شورِ رومی، سوزِ خسرو

عطا کن صدق و اخلاصِ سنایی

چنان با بندگی در ساختم من

نگیرم گر مرا بخشی خدایی

مسلمان، فاقه مست و ژنده‌پوش است

ز کارش جبرئیل اندر خروش است

بیا نقشِ دگر ملت بریزیم

که این ملت، جهان را بارِ دوش است

دگر ملت که کاری پیش گیرد

دگر ملت که نوش از نیش گیرد

نگردد با یکی عالم رضامند

دو عالم را به دوش خویش گیرد

دگر قومی که ذکر لاالهش

برآرد از دل شب صبحگاهش

شناسد منزلش را آفتابی

که ریگ کهکشان روبد ز راهش

جهان تست در دست خسی چند

کسان او به بند ناکسی چند

هنرور میان کارگاهان

کشد خود را به عیش کرکسی چند

مریدی فاقه مستی گفت با شیخ

که یزدان را ز حالِ ما خبر نیست

به ما نزدیک‌تر از شهرگِ ماست

ولیکن از شکم نزدیک‌تر نیست