یک تازیانه خوردی بر جان از آن دو چشمشْ

کز درد او بماندی مانند زرد‌سیب

کی دل به جای داری در پیش چشم او

کو چشمشْ را به غمزه بگرداند از وریب

یا رب بیافریدی رویی بدین مثال

[...]

دانشا! چون دریغم آیی از آنک

بی‌بهایی و لیکن از تو بهاست

بی تو ار خواسته مبادم و گنج

همچنین زاروار با تو رواست

با‌ادب را ادب سپاه بس است

[...]

به سخن ماند شعر شعرا

رودکی را سخنشْ تلو نباست

شاعران را خه و احسنت مدیح

رودکی را خ و احسنت هجاست

گر فراموش کرد خواجه مرا

خویشتن را به رقعه دادم یاد

کودک شیر‌خواره تا نگریست

مادر او را به مهر شیر نداد

جهان گواست مر او را که در جهان ملک است

بزرگوار و سزاوار نصرت و تأیید

بداد نعمت و بس شاکرست در نعمت

بر این دو باشد سلطان و تخت را تأبید

ابر همی گرید چون عاشقان

باغ همی خندد معشوق‌وار

رعد همی نالد مانند من

چون که بنالم به سحرگاه زار

چند بردارد این هریوه خروش

نشود باده بر سرودش نوش

راست گویی که در گلوش کسی

پوشکی را همی بمالد گوش

دریغ فر جوانی و عز و آی دریغ

عزیز بود از‌این پیش همچنان سپریغ

به ناز باز همی پرورد ورا دهقان

چو شد رسیده نیابد ز تیغ تیز دریغ

عیب باشد به کار نیک درنگ

گر شتاب آمد ای رفیق ملام

عاقبت را هم از نخستین بین

تا به غفلت گلو نگیرد دام

دانش و خواسته‌ است نرگس و گل

که به یک جای نشکفند به هم

هر که را دانش است خواسته نیست

و آن که را خواسته است دانش کم

تا کی دوم از گرد درِ تو

کاندر تو نمی‌بینم چربو

ایمن بزی اکنون که بشستم

دست از تو به اشنان و کنستو

خنک این آفتاب و زهره و ماه

که نباشند جاودانه تباه

همه بر یک نهاد خویش دوند

که نگردند هرگز از یک راه

راست گویی ستارگان ملکند

[...]

اگر غم را چو آتش دود بودی

جهان تاریک بودی جاودانه

در این گیتی سراسر گر بگردی

خردمندی نیابی شادمانه

چون چلیپای روم از آن شد باغ

که ابر بربست باغ را عسلی

ابر چون چشم هند بنت عتبه است

برق مانند ذوالفقار علی

مرا به جان تو سوگند و صعب سوگندی

که هرگز از تو نگردم نه بشنوم پندی

دهند پندم و من هیچ پند نپذیرم

که پند سود ندارد به جای سوگندی

شنیده‌ام که بهشت آن کسی تواند یافت

[...]

اورمزدی‌اند سُکّان سماء

سخره‌ی فرمان دو آهرمنا

برگزیدم به خانه تنهایی

از همه کس درم ببستم چست

قی اوفتد آن را که سر و ریش تو بیند

زآن خلم و زآن بفچ چکان بر سر و رویت

همی نسازد با داغ عاشقی صبرم

چنان کجا بنسازد بنانج باز بنانج

پی مهد اطفال جاهت سزد

که عقد ثریا شود بازپیچ