ای که در حُسنِ عمل ز امسال بودی پار به
مردمِ بیخیر را دستِ عمل بیکار به
چند گویی من بِهَم در کار دنیا یا فلان
چون ز دین بیبهره باشد سگ ز دنیادار به
دین ترا در دل به از دنیا که در دستت بود
گل به دست باغبان از خار بر دیوار به
نفس اگرچه مرده باشد آمنی زو شرط نیست
دزد اگرچه خفته باشد پاسبان بیدار به
نفس سرکش بهر دین مالیده بهتر زیر پای
بهر سلطان مرد لشکر کشته در پیکار به
نفست از بهر تنعم میخوهد مال حرام
سگ چو مردار است باشد قوت او مردار به
زرّ خالص نزد تو از دین خالص بهتر است
گلخنی را خار بیگل از گل بیخار به
بر سر نیکان چو بد را از تو باشد دست حکم
تو از او بسیار بدتر او ز تو بسیار به
آن جهانجویی که نزد حق به دین نبود عزیز
در جهان چون اهل باطل بهر دنیا خوار به
دین به نزد مؤمن از دینار و دیبا بهتر است
کافری گر نزد تو از دین بود دینار به
نزد چون تو بیخبر از فقر به باشد غنا
نزد طفل بیخرد از مهره باشد مار به
عقل نیکاندیش در تو بهتر از طبع لئیم
غله خاصه در غلا از موش در انبار به
جهل رهزن را مگو از علم رهبر نیکتر
ظلمت شب را مدان از روز پر انوار به
از سخن چون کار باید کرد بهتر خامشی
وز کله چون راه باید رفت پای افزار به
عیب پنهان را چو میبینی و پنهان میکنی
آن دو چشم عیببین پوشیده چون اسرار به
هر که را پندار نیکویی نباشد در درون
گرچه بد باشد بر او، او را ز خود پندار به
جرم مستغفر بسی از طاعت معجب به است
گرچه اندر شرع نبود ذنب از استغفار به
تا ز چشم بد امان یابد جمال نیکوان
آبله بر روی خوب از خال بر رخسار به
در طریق ار یار جویی از غنی بهتر فقیر
ور به گرما سایه خواهی بید از اسپیدار به
هر که را درویش نبود خواجه نیکوتر به نفس
هر که را بلبل نباشد زاغ را گفتار به
او به جان از تو نکوتر تو به جامه زو بهی
هست ای بیمغز او را سر ترا دستار به
عرصهٔ دنیا به دوریشانِ صاحبدل خوش است
ای بر تو دو خیار از یک جهان اخیار به
با وجود خار کز وی خسته گردد آدمی
گل چو در گلشن نباشد گلخن از گلزار به
سیف فرغانی دلت بیمار حرص است و طمع
گر نه تیمارش کنی کی گردد این بیمار به
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به بررسی ارزش دین و معنویات نسبت به دنیا و مادیات میپردازد. شاعر به این نکته اشاره دارد که فردی که از دین بیبهره است، مانند سگی است که به دنبال دنیا میدود. او میگوید که دین از مال و دنیا باارزشتر است و در واقع، معنویت بهتر از تمام ثروتهای مادی است.
سپس به ارزش انسانها و اخلاقیات اشاره میکند، اینکه افرادی که نیکوکار نیستند، به نوعی از انسانهای بدتر به حساب میآیند. همچنین به ارتباط دین و جهان اشاره میشود، و اینکه افراد مومن باید از دین و اخلاق خود حفاظت کنند.
شاعر زشتیهای دنیا و ناپایداری آن را به چالش میکشد و به خواننده توصیه میکند که به علم و حکمت روی آورد و از کارهای بد و مادی پرهیز کند. در نهایت، وی بر ضرورت توجه به علوم و فضایل انسانی تأکید میکند و یادآور میشود که دنیا تنها یک گذرگاه است و ارزش واقعی در ایمان و عمل نیک نهفته است.
هوش مصنوعی: ای کسی که در نیکی و کارهای خوب در سال گذشته مثالزدنی بودی، به مردم بیفایده، دست بر کار نیاور.
هوش مصنوعی: نمیدانم چرا همیشه دربارهی دنیا صحبت میکنی، چراکه اگر کسی از دین بیبهره باشد، مثل سگی میماند که فقط به دنیای مادی فکر میکند.
هوش مصنوعی: ایمان و دین تو در دل، ارزشمندتر است از دنیایی که در دستت است. چون گل به دست باغبان از خار، ارزش زیبایی و لطف را بیش از زحمتی که در دیوار است، نشان میدهد.
هوش مصنوعی: نفس هرچند که در حال سکون باشد، این دلیلی برای نداشتن محافظت نیست. دزد هم حتی اگر خواب باشد، باز هم نگهبان باید هوشیار باشد.
هوش مصنوعی: نفس سرکش باید تسلیم دین شود و بهتر است که در زیر پای کسی که به رهبری و سلطنت میپردازد، قرار گیرد. مردی که در میدان جنگ جان خود را فدای عزت و سربلندی میکند، از این تسلیم و فرمانبرداری بهرهمند خواهد شد.
هوش مصنوعی: روح انسان برای لذت و خوشی به مال حرام تمایل دارد، اما مثل این است که سگ به خوردن مردار عادت کرده باشد؛ زیرا آنچه از مال حرام به دست میآید، در واقع غذای روح نیست و تنها به زوال و فساد میانجامد.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که داشتن مال و ثروت خالص نزد تو از داشتن دین و ایمان خالص ارزندهتر است. همچنان که در دنیای واقعی، جایی که گلها بدون خار نیستند، ارزش گلها بیشتر از خارهایی است که بدون گل حضور دارند. در مجموع، او میگوید که خلوص در دین و ارزشهای معنوی به مراتب مهمتر از مادیات است.
هوش مصنوعی: اگر در کنار انسانهای نیکو، بدی وجود داشته باشد، قضاوت و رفتار تو نسبت به او بسیار بدتر از خود بدی خواهد بود. او از تو بسیار بهتر است.
هوش مصنوعی: آن کسی که نزد خداوند به دین و ایمان ارج و قربی ندارد، در این دنیا نیز مانند اهل باطل، به خاطر دنیا و خواستههای مادی خود بیمقدار و بیارزش است.
هوش مصنوعی: برای یک مؤمن، ایمان و دین ارزش بیشتری دارد تا ثروت و جواهرات. اگر شخصی با ایمان پیش تو باشد، حتی اگر از دین فاصله داشته باشد، ثروت او نسبت به دین او مهم نیست.
هوش مصنوعی: در نزد کسی که مانند تو از فقر بیخبر است، بینیازی وجود دارد. همانطور که در نزد کودک نادان، مار به شکل مهرهای بیضرر و جذاب به نظر میرسد.
هوش مصنوعی: عقل با دیدگاه مثبت و هوشمندانه در وجود تو از طبیعت پست و زشت بهتر است، مثل اینکه محصولات ارزشمند در انباری که موشها در آن هستند، از کیفیت و ارزش خود محروم میشوند.
هوش مصنوعی: نابختیاری و نادانی را به علم و دانایی افراد دانا و روشنایی روز نسبت ندهید. در واقع، انتخابهای نادرست و تاریکیها را به نور و روشنی نسبت ندهید.
هوش مصنوعی: بهتر است در مواقعی که باید عمل کرد، از سخن گفتن پرهیز کنیم و اگر قرار است راهی را بپیماییم، باید از ابزار مناسب استفاده کنیم.
هوش مصنوعی: اگر عیب کسی را ببینی و آن را پنهان کنی، همانند این است که دو چشمی که عیبها را میبینند، خود را پوشاندهاند، چون اسراری که نباید فاش شوند.
هوش مصنوعی: هر کسی که در درونش افکار و تمایلات نیکویی ندارد، حتی اگر ظاهراً خوب به نظر برسد، باید به خود و اندیشههایش توجه کند و اصلاح کند.
هوش مصنوعی: انسانی که در حال توبه و استغفار است، ممکن است از اعمال نیک خود بسیار شگفتزده باشد، زیرا اگرچه در دین گناهی از توبه وجود ندارد، اما خیانتکاران زیادی هستند که به دلیل گناهانی که مرتکب شدهاند، میتوانند با توبه، خود را از عواقب آن نجات دهند.
هوش مصنوعی: تا زمانی که زیباییهای نیکو از چشم بد دور بمانند، ممکن است که عیوبی مانند آبله بر روی صورت خوب توسعه یابد.
هوش مصنوعی: اگر در جستجوی دوست هستی، کسی که ثروتمند باشد بهتر از کسی است که فقیر باشد. و اگر به دنبال سایه در گرما هستی، درخت بید از درخت سپیدار بهتر است.
هوش مصنوعی: هر کسی که درویش نباشد، دیگران او را نیکوتر از خود نمیبینند. همانطور که اگر کسی بلبل نباشد، زاغ هم نمیتواند به او چیزهای خوب بگوید.
هوش مصنوعی: او از نظر روح و جان، بهتر از توست، اما تو تنها در ظاهرت به او شباهت داري. ای بدون عقلت، او را با سر و دستار نپندار.
هوش مصنوعی: دنیا به خاطر دوری صاحبدلان دلتنگی ندارد و به همین خاطر تو دو خیار از بهترینهای یک جهان را از دست دادهای.
هوش مصنوعی: اگر در میان خارها باشی و دلگیر شوی، همانطور که گل بدون گلشن و باغ گل نمیتواند خوشبخت باشد، انسان نیز در غیاب زیباییها و آرامش نمیتواند شاد زندگی کند.
هوش مصنوعی: دل تو بیمار طمع و حرص است و اگر به آن رسیدگی نکنی، هرگز این دل بهبود نخواهد یافت.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.