خواجه بفزود ولیکن به درم
روی بفروخت ولیکن ز الم
میزبان بود ولیکن به رِباط
نانم آورد ولیکن به درم
دست بگشاد ولیکن در بخل
لب فروبست ولیکن ز نعم
مغز پر کرد ولیکن ز فضول
دل تهی کرد ولیکن ز کرم
خواجه رنجور ولیکن ز فجور
خواجه مشغول ولیکن به شکم
بس حریص است ولیکن به حرام
بس جواد‌ست ولیکن به حرم
دولتش باد ولیکن بر باد
نعمتش باد ولیکن شده کم
جاودان باد ولیکن به سفر
ناتوان باد ولیکن به سقم
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف شخصی به نام خواجه می‌پردازد که در عین حال که ظاهری ثروتمند و برازنده دارد، از ویژگی‌های ناپسند و خصلت‌های منفی رنج می‌برد. شاعر با استفاده از عبارات «ولیکن» نشان می‌دهد که میان ظاهر و باطن خواجه تناقض وجود دارد: او نان می‌آورد اما به درستی می‌گذارد، دستش باز است اما بخیل است، مغز را پر می‌کند اما از فضول، دلش تهی است اگرچه به کرم می‌زند. خواجه مشغول دنیا است و حریص به مال ولی از راه حرام به آن می‌رسد و در نهایت زندگی‌اش حالتی ناپایدار و کم‌فروغ دارد. این شعر به نقد رفتارهای دوگانه و تهی‌بودن از ارزش‌های واقعی می‌پردازد.
درم یعنی سکه نقره ولی در اینجا یعنی پول. بیت یعنی خواجه پیشرفت کرد اما در پول‌افزایی و روی سرخ کرد اما از حرص و الم نه از شادی.
درم در این بیت مقیاس وزن است بیت یعنی در خانقاه مرا میهمانی کرد و از غذای خانقاه برایم آورد و حتی در آن هم بخل ورزید و می‌شد آنرا با درم‌سنگ وزن کرد. (رِباط به معنی کاروانسرا نیز هست ولی در اینجا یعنی خانقاه، نان به معنی عام غذا بکار رفته است. مثال مشابه: امیر به صُفه بنشست و نان خورد با اعیان (تاریخ بیهقی))
نعم یعنی بله گفتن
هوش مصنوعی: او با کلامش ذهن را پر ساخت، اما دل را از چیزهای بی‌فایده خالی کرد، با این حال به خاطر سخاوتش.
هوش مصنوعی: این بیت به وضعیتی اشاره دارد که شخصی با وجود درد و رنج، درگیر زندگی مادی و خواسته‌های دنیوی است. او گرفتار لذت‌ها و مشکلات دنیوی است و نتوانسته است از این وضعیت رنج‌آور خود فاصله بگیرد. در واقع، این فرد همچنان به مشغله‌های دنیویی و مادی توجه دارد، حتی اگر به رنج و درد دچار باشد.
هوش مصنوعی: خیلی طمعکار است ولی به چیزهای نادرست دست نمی‌زند، خیلی بزرگوار و بخشنده است ولی فقط در مکان‌های مقدس و مخصوص.
هوش مصنوعی: خوشبختی و دولت او باید ادامه پیدا کند، اما نعمتش به تدریج رو به کاهش است.
هوش مصنوعی: جاودانگی خوب است، اما این سفر برای شخص ناتوان، دشوار است و در عین حال به بیماری می‌انجامد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
اکرام اهل الهوی من الکرم
و امه العشق اظرف الامم
اَهلاً بِهَذَا القَمَرِ القَادِمِ
وَ مَرحَبا بِالمَطَرِ السّاجِمِ
فَرَأیُهُ بَینَ الوَرَی حَارِسٌ
وُکِّلَ بِالیَقظَانِ وَالنَّائِمِ
از پی آنکه به رویت نرسد
چشم بد را به سخن رام کنم
نتوانی که زنی از پی دم
تا نبندی لب از آغاز به هم
به غمم شاد شوی میدانم
غم دل با تو از آن میگویم
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.