وَ کَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضیٰ بَعْضُکُمْ إِلیٰ بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْکُمْ مِیثٰاقاً غَلِیظاً (۲۱) وَ لاٰ تَنْکِحُوا مٰا نَکَحَ آبٰاؤُکُمْ مِنَ اَلنِّسٰاءِ إِلاّٰ مٰا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کٰانَ فٰاحِشَةً وَ مَقْتاً وَ سٰاءَ سَبِیلاً (۲۲) حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهٰاتُکُمْ وَ بَنٰاتُکُمْ وَ أَخَوٰاتُکُمْ وَ عَمّٰاتُکُمْ وَ خٰالاٰتُکُمْ وَ بَنٰاتُ اَلْأَخِ وَ بَنٰاتُ اَلْأُخْتِ وَ أُمَّهٰاتُکُمُ اَللاّٰتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَ أَخَوٰاتُکُمْ مِنَ اَلرَّضٰاعَةِ وَ أُمَّهٰاتُ نِسٰائِکُمْ وَ رَبٰائِبُکُمُ اَللاّٰتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسٰائِکُمُ اَللاّٰتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلاٰ جُنٰاحَ عَلَیْکُمْ وَ حَلاٰئِلُ أَبْنٰائِکُمُ اَلَّذِینَ مِنْ أَصْلاٰبِکُمْ وَ أَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ اَلْأُخْتَیْنِ إِلاّٰ مٰا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ غَفُوراً رَحِیماً (۲۳) وَ اَلْمُحْصَنٰاتُ مِنَ اَلنِّسٰاءِ إِلاّٰ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ کِتٰابَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ وَ أُحِلَّ لَکُمْ مٰا وَرٰاءَ ذٰلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوٰالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسٰافِحِینَ فَمَا اِسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لاٰ جُنٰاحَ عَلَیْکُمْ فِیمٰا تَرٰاضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ اَلْفَرِیضَةِ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلِیماً حَکِیماً (۲۴) وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً أَنْ یَنْکِحَ اَلْمُحْصَنٰاتِ اَلْمُؤْمِنٰاتِ فَمِنْ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ مِنْ فَتَیٰاتِکُمُ اَلْمُؤْمِنٰاتِ وَ اَللّٰهُ أَعْلَمُ بِإِیمٰانِکُمْ بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنٰاتٍ غَیْرَ مُسٰافِحٰاتٍ وَ لاٰ مُتَّخِذٰاتِ أَخْدٰانٍ فَإِذٰا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفٰاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ مٰا عَلَی اَلْمُحْصَنٰاتِ مِنَ اَلْعَذٰابِ ذٰلِکَ لِمَنْ خَشِیَ اَلْعَنَتَ مِنْکُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیْرٌ لَکُمْ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۲۵) یُرِیدُ اَللّٰهُ لِیُبَیِّنَ لَکُمْ وَ یَهْدِیَکُمْ سُنَنَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ (۲۶) وَ اَللّٰهُ یُرِیدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ یُرِیدُ اَلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ اَلشَّهَوٰاتِ أَنْ تَمِیلُوا مَیْلاً عَظِیماً (۲۷) یُرِیدُ اَللّٰهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْکُمْ وَ خُلِقَ اَلْإِنْسٰانُ ضَعِیفاً (۲۸)
و چگونه میگیرید آن را و بحقیقت رسیده برخی از شما به برخی و گرفتند از شما پیمان سخت (۲۱) و نکاح مکنید آنچه را نکاح کردند پدران شما از زنان مگر آنچه بتحقیق گذشت بدرستی که آن باشد کاری زشت و دشمنی و بدراهی است (۲۲) حرام کرده شد بر شما مادران شما و دختران شما و خواهرهاتان و عمههاتان و خالههاتان و دختران برادر و دختران خواهر و مادرانتان که شیر دادند شما را و خواهرانتان از شیر خوردن و مادران زنانتان و دختران که تربیت یافتهاند در کنارهاتان از زنانتان که دخول کرده باشید بآنها پس اگر نبوده باشد که دخول کرده باشید بآنها پس نیست گناهی بر شما و زنان پسرانتان که باشد از پشتهای شما و آنکه جمع کنید میان دو خواهر مگر آنچه بحقیقت گذشت بدرستی که خدا باشد آمرزنده مهربان (۲۳) و شوهرداران از زنان مگر آنچه را مالک شد ایمانهاتان کتاب خداست بر شما و حلال کرده شد برای شما آنچه سوای آنست آنکه خواستگاری کنید بمالهاتان که شوهران حلال باشید نه زناکنندگان پس آنچه را متعه کردید از ایشان پس بدهید بآنها مهرهاشان را که فرض شده و نیست گناهی بر شما در آنچه راضی شدید بآن از بعد مهر واجب بدرستی که خدا باشد دانای درست کردار (۲۴) و آنکه استطاعت ندارد از شما بتوانگری که بزنی خواهد زنان آزاد ایماندار را پس از آنچه مالک شد یمینهاتان از کنیزانتان که ایمان دارند و خدا داناتر است بایمانتان بعضیتان از بعضی است پس بزنی خواهید آنها را برخصت صاحبانشان و بدهید ایشان را مهرهاشان را بخوبی وقتی که باشید بازدارندگان خود از کار بد نه زناکاران و نه گیرندگان یارهای نهانی پس چون بزنی گرفته شدند پس اگر کنند کار بد پس بر ایشانست نیمۀ آنچه بر زنان آزاد است از عذاب آن از برای کسیست که ترسد از ضرر از شما و اگر صبر کنید بهتر است مر شما را و خدا آمرزنده مهربانست (۲۵) میخواهد خدا که بیان کند برای شما و هدایت کند شما را طریقهای آنان که بودند پیش از شما و توبه پذیرد از شما و خدا دانای درست کردار است (۲۶) و خدا میخواهد که توبه پذیرد از شما و میخواهند آنها که پیروی میکنند خواهشهای نفس را که میل کنید میلی بزرگ (۲۷) میخواهد خدا که سبک گرداند از شما و آفریده شده انسان ناتوان (۲۸)
زندگانی با زنان بایست نیک
زآنکه زن در عیش مرد آمد شریک
ور که ز ایشان هست هیچ اکراهتان
ای بس اکراهی که شد دلخواهتان
هست یعنی اندر آن خیری کثیر
حق نماید زهر را بر طفل شیر
ای بسا مکروه کآن را بر شما
خیر گرداند ز حکمت ها خدا
پس به تفریق زنان صبر و درنگ
پیشه گیرید ار چه دل دارید تنگ
آن شما را هست بهتر از طلاق
و اصلح آمد اتصال از افتراق
ور که میخواهید جفتی را بدل
کرد بر جفت دگر اندر محل
داده اید آن را اگر مالی فزون
چیزی از وی پس مگیرید از فنون
یا که گیریدش به بهتان و گناه
بهر مالی بیدلیل و بیگواه
این چگونه می کنید از وی طلب
این است تأکیدی به انکار و عجب
وآنگهی بعضی رسیده است از شما
بعض دیگر را به تحقیق و رضا
وز شما بگرفته اند ایشان به امس
عهد محکم وقت عقد و گاه لمس
هم مگیرید آن زنان کآبائتان
در نکاح آورده بودند از عیان
بر شما زوجۀ پدر باشد حرام
جز که پیش از نهی از ربّ الانام
این عمل در نزد عقل معتمد
فاحشه است و دشمنی و راه بد
قبح عقلی فاحشه است و کار زشت
قبح شرعی مقت باشد در سرشت
قبح عرفی شد یقین سآء السبیل
در نظرها نیست ممدوح و جمیل
مادران و دختران و خواهران
بر شما باشد حرام از هر نشان
عمه ها و خاله ها نیز این چنین
هم بنات اُخت و اَخ بر اهل دین
اُم و اخواتی که هست از راه شیر
همچنین باشد به حرمت ناگزیر
مادر زنها و دخترهایشان
شد محرم بر شما فاش و نهان
ور که زن مدخوله نبود باک نیست
هیچ از آن دامان تقوی چاک نیست
هم حرام است از پسرهاتان زنان
آن پسرها که بود ز اصلابتان
جمع مابین دو خواهر نیست کیش
جز هر آنچه از شما بگذشته پیش
بر فعال ماسلَف بر بندگان
خود حق آمرزنده است و مهربان
وآنچه آنها محصنات ند از نساء
بر شما باشد حرام و ناروا
محصنات اعنی که صاحب شوهرند
دور و حاضر در نکاح دیگرند
جز زنانی که بر ایشان مالکید
گر به راه امن و ایمان سالکید
یعنی آزادند نی در عقد غیر
میتوان شد مالک آنها را به خیر
بر شما شد فرض از ربّ الانام
این مراعات از حلال و از حرام
خود حلال است ار که جویید از زنان
غیر از آنهایی که آمد در بیان
خرج مال خود کنید اندر حلال
دور باشید از زنان بد فعال
بهره چون بردید بدهید اجرشان
آنچه باشد بی زیان و زجرشان
بر شما نبود گناهی بیگمان
گر شوید از یکدگر راضی بر آن
بعد از آنچه فرض شد یعنی صداق
وآنچه باشد شرط تزویج از تفاق
حق در افعال است دانا و حکیم
نظم را بنهاد بنیادی قویم
وآنکه نبود مستطیع از روی مال
بر نکاحی کوست نیکوتر به حال
پس به وسع خود که دارید آن به دست
از زنان گیرید بر میلی که هست
زآن کنیزان که بوند از مؤمنات
نفقه کم خواهند و کسوت در حیات
حق به ایمان شما داناتر است
بعضی از بعضی اگر بالاتر است
نزد حق نیکوست ایمان و ادب
نی که مال و زینت و نام و نسب
این نسبها نزد حق ناید به چیز
کیست تا او از ره ایمان عزیز
پس درآرید از طریق سهلشان
در نکاح خود به اذن اهلشان
اجرشان را هم به نیکویی دهید
پارسایند ار که نی شوم و پلید
هم نگیرید از نهانی دوستان
عِرض خود دارید محفوظ از زیان
ور که آیند آن کنیزان بر زنا
نصف حد حرّ بر او باشد روا
این نکاح از ترس آن باشد که تا
کس نیفتد بر فساد و بر زنا
ور شکیبایی کنید آن بهتر است
مر شما را زآن نکاحی کابتر است
حق به خلقان جمله آمرزنده است
هم رئوف و مهربان بر بنده است
خواهد او روشن نماید راه راست
بر شما آنسان که از هادی سزاست
راه آنان کز شما بودند پیش
توبه بپذیرد، بود جرم ار که بیش
اوست دانا بر امور مرد و زن
راست کردار اندر افعال و سنن
حق تعالی خواهد از بهر شما
تا که سویش بازگردید از ولا
یا که چیزی را که آن باشد سبب
سوی توبه خواست بهر بنده رب
وآنکه باشد تابع میل خلاف
خواهد از ره مر که یابید انحراف
بر زنا ء آلوده گردد ذیلتان
هم شود بر قبح و فحشا ء میلتان
خواست بار جرمتان را حق خفیف
زآنکه دید آنسان بود خرد و ضعیف
آفریده گشته است انسان ز خاک
خاک هم باشد ضعیف و دردناک
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی آهنگهایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 شما حاشیه بگذارید ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.