وَ إِذْ أَخَذْنٰا مِیثٰاقَ بَنِی إِسْرٰائِیلَ لاٰ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اَللّٰهَ وَ بِالْوٰالِدَیْنِ إِحْسٰاناً وَ ذِی اَلْقُرْبیٰ وَ اَلْیَتٰامیٰ وَ اَلْمَسٰاکِینِ وَ قُولُوا لِلنّٰاسِ حُسْناً وَ أَقِیمُوا اَلصَّلاٰةَ وَ آتُوا اَلزَّکٰاةَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلاّٰ قَلِیلاً مِنْکُمْ وَ أَنْتُمْ مُعْرِضُونَ (۸۳)
و چون گرفتیم پیمان از بنی اسرائیل که نپرستند مگر خدا را و بپدر و مادر نیکی کردن و صاحب قرابت و یتیمان و مسکینان و بگویید برای مردم نیکی را و بپا بدارید نماز را و بدهید زکات را، پس برگشتید مگر اندکی از شما و شما رو گردانندگانید (۸۳)
وینکه بگرفتیم ما میثاق خود
ز آل اسرائیل از اشفاق خود
تا که نپرستند جز ما هیچ کس
که به هر طاعت سزاواریم و بس
یعنی از توحید افعال و صفات
روی آرد قلب بر توحید ذات
هم کنند احسان دگر بر والدین
روح، اَب دان، نفس، اُم ، ای نور عین
چیست احسان ؟ هر دو را پروردن است
حق هر یک را بجا آوردن است
روح را سازی اگر دمساز دوست
حق بجا آورده ای وین حقّ اوست
نفس را ور باز داری از هوی
حقّ او این است تا آری بجا
ور به غفلت داری او را یا به لهو
کرده ای در حقّ ما در ظلم و سهو
هم به «ذِی القُرْبی» کنند احسان و جود
کیست «ذِی الْقُربی» جوارح ای ودود
این جوارح را مکن بر لعب صرف
هست این احسان بر آنها بی ز حرف
بین ز چشم ، آیات حق را سر به سر
اندر آثارش مکرر کن نظر
گوش را بربند از اقوال خام
کن ز «قُل هو اُذن » خیرش سمع وام
دست بگشا، دست گیر افتاده را
حق بگیرد دست نعمت داده را
پا منه بیرون ز حد خویشتن
تا ز پایت نفکند دست فتن
بر زبان آر آنچه گفتن را سزاست
وآنچه گوید عقل ، این نی بر خطاست
بس سخن باشد که حقّ و گفتنی است
لیک آن درخور به فهم عامه نیست
با عوام آن گو که بر وی لایقند
یعنی از بیم و امید و وعظ و پند
نی ز تحقیق معانی کاختصاص
سمع و درکش دارد از بهر خواص
بس کلام حق که بی رونق شود
چون به بیجا گویی آن ناحق شود
پیش عاشق گو حکایت از حبیب
وز جمال گل به پیش عندلیب
گل به فرق بلبل دلبرده ریز
پیش زاغان استخوان مرده ریز
اوفتادیم از ره مطلب به دور
پس مکن در حق «ذِی الْقُربی» قصور
رحم و رِقت هم کنند ایتام را
هم به مسکین ره دهند اطعام را
لطف بر مسکین و رقّت بر یتیم
قلب را صافی کند از رجس و ریم
گر در آزار دلی هرگز نِه ای
دان که بس روشندل و نیکو پی ای
زآنکه دل آیینۀ آن طلعت است
گر شکست ، اندر شکستش آفت است
خاصه گر باشد فقیری یا یتیم
دل مرا از بیم آن گردد دو نیم
نیک گویید از برای مردمان
بد کسی کو را نکو نبود زبان
هم بپا دارید آداب صلات
هم گذارید از ادب حقّ زکات
آن صلاتت در حضورش مردن است
وآن زکاتت مال و جان افشردن است
مأخذ این هر دو عشق است و نیاز
که نداند خاک را ز افلاک باز
عشق گوید غیر او را مرده گیر
هر چه داری در رهش ریز و بمیر
گرچه از خود تو نداری هیچ چیز
آنچه او دادت به عشق او بریز
من نگویم تا ز عشقش چون شوی
وارهی از مفلسی، قارون شوی
گنج قارون گفتم ارچه ناقص است
وصف ناقص نی چو وصف خالص است
صورتِ آن بذل جان و نفی ذات
شد به ظاهر این زکات و این صلات
رو شما پس جمله گرداندید باز
جز قلیلی فارغ از مکر و مجاز
بازگشتید از ره اندر آزمون
جز کمی مِنکُم و اَنتم معرَضُون
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن به بیان پیمان خداوند با بنی اسرائیل می‌پردازد که شامل نهی از عبادت غیر از خدا، نیکی به والدین و نزدیکان، یتیمان و مسکینان، و اجرای مراسم نماز و زکات می‌شود. با این حال، بیشتر مردم از این پیمان روی‌گردان شدند و جز معدودی به آن پایبند ماندند. پیامد این عهد، دعوت به احسان و نیکی به دیگران و پایبندی به عبادات است. همچنین، تأکید می‌شود که قلب انسان باید بر عشق و توحید متمرکز شود و در تعاملات با دیگران باید دقت کرد تا حق را به جا آورد. در نهایت، باید به یاد داشت که هر عمل نیک باید با نیت خالص و به عشق خداوند انجام شود و در غیر این صورت، این اعمال بی‌معنا خواهند بود.
هوش مصنوعی: و هنگامی که ما از فرزندان اسرائیل میثاق گرفتیم، گفتیم که جز خداوند را نپرستید و به والدین نیکی کنید و به خویشاوندان و یتیمان و مستمندان احسان کنید و با مردم به خوبی سخن بگویید و نماز را برپا کنید و زکات را بدهید. سپس شما پشت کردید، مگر تعداد کمی از شما و شما به قراری که داشتید، بی‌توجهی کردید.
هوش مصنوعی: و زمانی که از بنی‌اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خدا را نپرستند و به پدر و مادر نیکی کنند و نسبت به خویشاوندان، یتیمان و مسکینان محبت داشته باشند، و به مردم نیکی را بگویند و نماز را به پا دارند و زکات را بدهند، اما شما جز عده‌ای اندک به این موارد پشت کردید و از راه حق دور شدید.
هوش مصنوعی: ما پیمان خود را از فرزندان اسرائیل گرفتیم و این پیمان از شجاعت و بزرگواری ما نشأت می‌گیرد.
هوش مصنوعی: تا زمانی که هیچ‌کس جز ما را نپرستند، چرا که فقط ما سزاوار عبادت و پرستش هستیم.
هوش مصنوعی: این جمله به معنای این است که وقتی به یکتایی خداوند در افعال و صفات توجه می‌کنیم، باید قلب‌مان را بر یکتایی او در ذاتش متمرکز کنیم. به عبارت دیگر، شناخت و درک ویژگی‌ها و کارهای خداوند ما را به فهم عمیق‌تری از یکتایی او در وجودش هدایت می‌کند.
هوش مصنوعی: افرادی که به والدین خود احسان می‌کنند، در حقیقت روح و نفس، و مادری هستند که نور چشم آنها به شمار می‌روند.
هوش مصنوعی: احسان به معنای نیکی و خوبی کردن به دیگران است، که شامل مراقبت و توجه به نیازهای هر فرد می‌شود. هرکس باید به درستی و به شایستگی به دیگری رسیدگی کند و حقوق او را رعایت نماید.
هوش مصنوعی: اگر روح خود را با دوستی که همدلی و همفکری می‌کند، هماهنگ کرده‌ای، در واقع به حق او عمل کرده‌ای و این حقی است که او بر گردن تو دارد.
هوش مصنوعی: اگر بر نفس خود کنترل داشته باشی و به خواسته‌های آن اجازه ندهی، این درست‌ترین راهی است که می‌توانی پیش بگییری.
هوش مصنوعی: اگر به طور غفلت او را فراموش کرده‌ای یا به سرگرمی مشغول بوده‌ای، در حق ما در ظلم و سهو مرتکب شده‌ای.
هوش مصنوعی: هر کس به خویشاوندان خود نیکی و بخشش می‌کند، ای محبوب، تو کسی هستی که باید به او توجه شود.
هوش مصنوعی: این اعضا و جوارح را فقط برای بازی و تفریح نگذار، چرا که این نیکی و لطف به آنها تنها با کلمات و حرف‌ها نیست.
هوش مصنوعی: از چشم خود به نشانه‌های حق دقت کن و در تمام آثارش، این نشانه‌ها را همواره با مشاهده‌ات تکرار کن.
هوش مصنوعی: گوش خود را از حرف‌های بیهوده ببند و به نیکی‌ها گوش کن.
هوش مصنوعی: دستت را دراز کن و به کسی که نیاز دارد کمک کن تا حقش را از آنچه که به او داده‌اند بگیرد.
هوش مصنوعی: از محدوده‌ی خود فراتر نرو، زیرا ممکن است از پای تو دسیسه‌ای برآید.
هوش مصنوعی: هر چیزی را که می‌توان گفت، باید بگویی و آنچه عقل می‌گوید، اینجا درست نیست.
هوش مصنوعی: سخنان زیادی وجود دارد که درست و قابل توجه است، اما آنچه که گفته می‌شود، برای درک عامه مردم مناسب نیست.
هوش مصنوعی: به مردم عادی بگو که به خاطر ترس و امید و موعظه‌ها و نصیحت‌ها، شایسته‌اند.
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هیچ کس نمی‌تواند به عمق معانی و مفهوم‌هایی که به طور خاص برای برخی افراد قابل درک هستند، دسترسی پیدا کند. در واقع، درک این معانی نیاز به توجه و توانایی خاصی دارد که تنها برخی افراد از آن برخوردارند.
هوش مصنوعی: اگر سخن حق در جای مناسب خود گفته نشود، بی‌هیچ رونقی خواهد بود و در نتیجه، به گفتار نادرست تبدیل می‌شود.
هوش مصنوعی: به عاشق بگو از معشوق بگوید و از زیبایی گل، نزد بلبل.
هوش مصنوعی: گل بر سر بلبل عاشق بریزد، ولی در برابر زاغ‌ها، استخوانی بسوزد.
هوش مصنوعی: ما از مسیر اصلی خود منحرف شده‌ایم، پس در مورد کسانی که نزدیک هستند کوتاهی نکن.
هوش مصنوعی: به یتیم‌ها با مهربانی و عطوفت رفتار می‌شود و به مسکینان نیز کمک و غذا داده می‌شود.
هوش مصنوعی: مهربانی به نیازمندان و دل‌سوزی به یتیمان باعث می‌شود که دلمان از آلودگی‌ها و زشتی‌ها پاک شود.
هوش مصنوعی: اگر از آزار دل کسی بگذری، بدان که تو شخصیتی روشن‌ضمیر و نیکوکار هستی.
هوش مصنوعی: دل مانند آینه‌ای است که تصویر چهره‌ای زیبا را در خود دارد. اگر این دل بشکند، آسیب به آن تصویر و زیبایی آن چهره خواهد زد.
هوش مصنوعی: به ویژه وقتی که کسی بی‌پناه یا یتیم باشد، دل من از نگرانی درباره او دچار تردید و اضطراب می‌شود.
هوش مصنوعی: باید با انسان‌های بد به خوبی و نیک صحبت کرد، زیرا کسی که خود نیکو سخن نمی‌گوید، حق ندارد در مورد دیگران قضاوت کند.
هوش مصنوعی: در عبادات خود باید به آداب و رسوم آن احترام بگذارید و همچنین باید حق زکات را به جای آورید.
هوش مصنوعی: نمازت در حضور او یعنی از خود گذشتن و تسلیم شدن است و صدقه دادن، یعنی خالصانه و با جان و دل به دیگران کمک کردن.
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که عشق و نیاز، منبع و ریشه‌ای هستند برای هر دو طرف. فرد نمی‌داند که انسان از کجا آمده و به کجا می‌رود، یعنی او نمی‌تواند تفاوت میان دنیای مادی (خاک) و دنیای معنوی (افلاک) را درک کند.
هوش مصنوعی: عشق می‌گوید که اگر کسی غیر از او را دوست داشته باشی، از دل مرده‌ای برخورداری. هر چه داری را در مسیر او نثار کن و جز برای او زندگی نکن.
هوش مصنوعی: اگرچه تو هیچ چیز از خودت نداری، اما آنچه او به تو بخشیده است را با عشق و دل و جان خرج کن.
هوش مصنوعی: من نمی‌گویم که اگر به عشق او دچار شوی، از فقر و تنگدستی رهایی می‌یابی و همچون قارون ثروتمند خواهی شد.
هوش مصنوعی: گفتم که گنج قارون هرچند کامل نیست، اما توصیف ناقص آن به هیچ وجه نمی‌تواند با توصیف خالص و کامل مقایسه شود.
هوش مصنوعی: ظاهر این زکات و نماز نشان‌دهنده فدا کردن جان و نفی خود فرد است.
هوش مصنوعی: شما با نگاهی به اطراف خود، تنها عده کمی را پیدا می‌کنید که از فریبکاری و ظاهرسازی دور باشند.
هوش مصنوعی: شما از راه آزمون به سوی عقب برگشتید و جز عده‌ی کمی از شما باقی مانده‌اند که در معرض خطر قرار دارند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.