چو شیطانی تو را اماره نفس است
که او را در نمایش هفت رأس است
یکی شهوت دگر کبر و غضب دان
ریا و حرض و بخل است و حسد دان
سر شهوت شود ببریده ز اقلال
در آنچه اشتراک او راست در حال
پس اندرا کل و شرب و خواب و خلوت
بود تقلیل آن بر نفس کلفت
دگر رأس غضب از حلم مقطوع
شود هم از تواضع کبر ممنوع
حسد را سر ز تیغ اعتقادات
شود ببریده گر باشد جهادت
که ملک از حق و خلق او را عبیدند
بقدر حق خود ز او مستفیدند
بوداعطا و منع او بحکمت
باستحقاق خلق و قابلیت
بهر کس هر چه را داند صلاحش
دهد در عین خسران یا فلاحش
تو را هم داده جان و قوت و قوت
بآن قدری که لایق بود و قسمت
نداری قسمت از تخت و کلاهی
بآن کو دارد این نبود گناهی
شوی گر مبتلا بر درد و رنجی
بود خوار اردهندت مال و گنجی
بعالم گر دهندت میکنی پشت
که باید در عوض برندت انگشت
بهر چیزی که بخشندت کنی خشم
که باید دربهایش داد یک چشم
چرا پس حق نعمتهای مشهور
نباشد مر تو را یک لحظه منظور
زنداز حقد و حسرت سینه‌ات جوش
ز یادت حق منعم شد فراموش
ز هر خلق بدت جان در عذاب است
بخاصه از حسد در رنج و تاب است
تو را گویم در این معنی مثالی
گرت باشد بتی صاحب جمالی
اگر بینی که دررنجست و آزار
و یا در بند جباری گرفتار
به بین حالت ز تصویرش چسانست
تو را روح از خصال بد چنانست
ز جمله باز بدتر حال حاسد
بود خوی جسد رأس مفاسد
دنی‌تر هیچ خلقی از حسد نیست
جز این تفسیر حبل من مسد نیست
حسد را سر باین شمشیر باری
توان ببرید گر خود مرد کاری
سر آن بخل و حرصت را قناعت
نماید قطع گر داری شجاعت
دگر چشمی که بینی هر بخیل است
حریض و هر حریصی بس ذلیل است
در اندازد همیشه نفس خود را
در اشغالی که شاید دیو و دد را
بدنیا و امور پست مرتد
بمدح و ذم و رنج و خواری و کد
مشقتها کشد در رنج و تحصیل
تمام عمر خود با طول و تفصیل
نماید فوت از خودد رزق مقسوم
که عندالله مقرر بود و معلوم
بمیرد پس بصد افسوس و حسرت
رسد مالش بغیری بی‌مشقت
نبودش از تعقب یکلحظه حالی
بمرد و برد از آن وزر و وبالی
سری کان بر تن نفس از ریا رست
شود ز اخلاص قطع ار نبود آن سست
بود انواع خیراتت ز اخلاص
که نبود در خیالت عام یا خاص
شوداخلاص حاصل از محبت
که جز یارت رود از یاد و نیت
کجا ماند یادت ما سوائی
که تا آید در اعمالت ریائی
هر آنطاعت ز عشق مستقیم است
برون از علت امید و بیم است
چو بیخوف و رجا شد هست خالص
نباشد از رهی مغشوش و ناقص
محبت پس یقین اصل اصولست
خود این تحقیق ارباب وصولست
نبندد دست چیزی نفس دون را
بجز حب دانی ارتو این فسون را
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این متن، شاعر به بررسی ویژگی‌های نفس و وسوسه‌های شیطانی پرداخته است. او نفس اماره را به شکل هفت رأس معرفی می‌کند که شامل شهوت، کبر، غضب، ریا، حرض، بخل و حسد است. هر یک از این ویژگی‌ها به نوعی انسان را به گمراهی و رنج می‌اندازند.
نویسنده تأکید می‌کند که شهوت و غضب باید با حلم و تواضع قطع شوند و حسد تنها با جهاد در راه حق از بین می‌رود. او یادآور می‌شود که در برابر مال و نعمت‌ها باید شکرگزار بود و حسد نمی‌تواند مایه رنج انسان باشد.
در انتها، شاعر به اهمیت اخلاص در اعمال اشاره می‌کند و آن را اصل اساسی می‌داند که باید در تمام کارها رعایت شود. به طور کلی، متن به چگونگی کنترل نفس و دوری از ویژگی‌های منفی می‌پردازد و بر اهمیت اخلاص و محبت در اعمال تأکید می‌ورزد.
هوش مصنوعی: وقتی شیطان تو را وسوسه می‌کند، نشان‌دهنده این است که نفس تو نیز در نمایش هفت سر خود، به دنبال فریب توست.
هوش مصنوعی: تمایل به لذت و خوشی، غرور و خشم را بشناس و همچنین ریاکاری، ولع، بخل و حسادت را.
هوش مصنوعی: وقتی که شهوات و آرزوها از کنترل خارج می‌شوند، انسان در آنچه که مربوط به اوست در حالاتی متفاوت و غیرعادی قرار می‌گیرد.
هوش مصنوعی: زندگی در نهایت شامل خوردن و نوشیدن، خوابیدن و تنهایی است و این فعالیت‌ها باعث کاهش بار و سنگینی بر دوش انسان می‌شود.
هوش مصنوعی: وقتی که خشم به وسیله‌ی صبر و بردباری از بین برود و از سادگی و فروتنی خودخواهی و تکبر دوری شود، به آرامش و صفا دست پیدا خواهیم کرد.
هوش مصنوعی: اگر در پی مبارزه با حسد هستی، باید با اعتقادات قوی خود آن را قطع کنی.
هوش مصنوعی: افرادی که در زندگی خود به خدا و مردم وابسته‌اند، از آنچه که حق آنهاست بهره‌مند می‌شوند و هر کس به اندازه‌ی جایگاه و حق خود از او بهره می‌برد.
هوش مصنوعی: بخشش و جلوگیری او با حکمت و بر اساس شایستگی و قابلیت مخلوق است.
هوش مصنوعی: هر کسی بر اساس دانشی که دارد، می‌تواند به دیگران راهنمایی کند تا بهترین تصمیمات را بگیرند، حتی اگر آن راهنما به نظر برسد که در حال نابودی یا نجات آنهاست.
هوش مصنوعی: تو هم برای زندگی و قدرت و انرژی، به اندازه ی لیاقت و سهمت داده شده‌ای.
هوش مصنوعی: اگر کسی از نعمت‌هایی مانند مقام و قدرت بی‌بهره است، نباید خود را سرزنش کند، زیرا این یک گناه نیست. در واقع، آن کسی که این نعمت‌ها را دارد، تلاش کرده و شایستهٔ آن است.
هوش مصنوعی: اگر بر دچار درد و رنجی شوی، نباید از مال و ثروتت به خود ببالید.
هوش مصنوعی: اگر به تو می‌گویند که در عوض چیزی را کنار بگذاری، باید مراقب باشی که چه چیزی را از دست می‌دهی و چه چیزی به دست می‌آوری.
هوش مصنوعی: هر چیزی که به تو بخشیده می‌شود، باید با آرامش و بدون خشم پذیرفته شود. باید در برابر آنچه به تو داده می‌شود، با دید مثبت و چشم‌پوشی برخورد کنی.
هوش مصنوعی: چرا باید نعمتهای شناخته‌شده حق تو نباشد؟ آیا نباید در هر لحظه به آنها توجه داشته باشی؟
هوش مصنوعی: از کینه و آرزوی نابجا در دل خود رها شو، زیرا یاد تو باعثشد که نعمت من از بین برود و فراموش شود.
هوش مصنوعی: هر انسانی که بدی خلق کند، روحش در عذابی دائمی به سر می‌برد، به‌ویژه از حسادت که موجب آزار و رنج او شده است.
هوش مصنوعی: اگر بخواهم در این زمینه مثالی بیاورم، تو می‌توانی به یک معشوق زیبا و دلربا فکر کنی.
هوش مصنوعی: اگر ببینی که کسی در رنج و عذاب است یا به دست دکتری ظالم گرفتار شده،
هوش مصنوعی: به حالت او نگاه کن، چطور روح تو به خاطر خصائل بدش درگیر شده است.
هوش مصنوعی: از میان همه، بدترین حال را حسود دارد که همین خوی او، اصلی‌ترین فسادها را به همراه دارد.
هوش مصنوعی: در میان خلق، حسد هیچ‌کس را به اندازه این تفسیر نرسانده است که ارتباط من با این موضوع به هیچ چیز جز حسد نمی‌انجامد.
هوش مصنوعی: اگر بخواهی حسادت را از زندگی‌ات حذف کنی، باید به شدت و با قدرت عمل کنی، چون تنها با اراده و تلاش می‌توانی بر آن غلبه کنی.
هوش مصنوعی: اگر شجاعت داشته باشی، باید بخیل و حریص را با قناعت و اکتفا به کم، مهار کنی و جلوی خواسته‌های بی‌پایانش را بگیری.
هوش مصنوعی: هر چشمی که بخیل باشد، حریص و طمع کار است و هر حریص، در واقع تسلیم ذلت و خواری می‌شود.
هوش مصنوعی: نفس خود را همیشه در شرایطی قرار می‌دهد که ممکن است حتی دیوانه‌ها و حیوانات وحشی هم تحملش نکنند.
هوش مصنوعی: به دنیا و مسائل حقیر و دون اهمیت نباید به مدح و نکوهش و رنج و سختی و ذلت و زجر توجه کرد.
هوش مصنوعی: او تمام عمر خود را در زحمت و تلاش برای رسیدن به علم و دانش می‌گذراند و این کار را با دقت و جزئیات بسیار انجام می‌دهد.
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر این است که انسان نباید نگران به دست آوردن روزی و رزق خود باشد، زیرا روزی هر کس از قبل مشخص و معین شده و در تقدیر الهی ثبت شده است. پس تلاش و کوشش برای رزق، در واقع نباید بر اساس ترس از کمبود یا فقدان آن باشد.
هوش مصنوعی: اگر کسی بمیرد، با صد افسوس و حسرت، ثروتش به دیگران خواهد رسید بدون اینکه برای به دست آوردنش زحمت کشیده باشند.
هوش مصنوعی: در غیاب او، لحظه‌ای حالتی به من دست داد که باعث شد از بار سنگینی رها شوم و از آن وضعیت دشوار بیرون بیایم.
هوش مصنوعی: اگر سرّی که بر تن نفس نشسته است، از ریا رها شود و به واسطه اخلاص قطع گردد، دیگر آن نفس ضعیف نخواهد بود.
هوش مصنوعی: خیرها و خوبی‌های تو فقط از روی خلوص نیت است، چرا که در ذهن تو هیچ تفاوتی بین افراد عادی و خاص وجود ندارد.
هوش مصنوعی: وقتی محبت خالص به وجود آید، تنها یاد و نیت تو برای محبوب باقی می‌ماند و هیچ چیز دیگری از خاطر نمی‌رود.
هوش مصنوعی: یادت کجا رفته است؟ ما که هیچ‌گاه در کارهایمان ریاکاری نمی‌کنیم.
هوش مصنوعی: هر آن چیزی که بر اساس عشق واقعی انجام می‌شود، از دلیل و علت جدا است و تحت تأثیر امید و ترس قرار ندارد.
هوش مصنوعی: زمانی که ترس و امید از بین برود، وجود انسان خالص نخواهد بود و از مسیر نامشخص و نادرست خارج می‌شود.
هوش مصنوعی: محبت، بی‌تردید، پایه و اساس همه چیز است و این خود حقیقتی است که عارفان و راه یافتگان به معرفت به آن رسیده‌اند.
هوش مصنوعی: هیچ چیزی جز عشق واقعی نمی‌تواند بر دستان نفس پست و پایین ما قفل بزند و ما را مهار کند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.