ز عبرت گویمت تعبیر باهر

ز حال خلق بینی هر چه ظاهر

ز خیر و شر و از اقبال و نکبت

بر آن باشد تو را همواره عبرت

بمردم هر چه شد جاری بدنیا

بر ایشان منتقل گردد بعقبی

چو برگشت امور و حال خلقان

بسوی اوست در پیدا و پنهان

شود روشن بر او حال عواقب

ز آثاری که بیند در مراتب

شناسد هر چه از وی در نهان بود

قیام او بر آن واجب توان بود

عبور از ظاهر خلقت برؤیت

نماید بر حکیم از روی حکمت

ز آثار وجود و ظاهر آن

بسوی باطن بس قاهر آن

به بیند تا در اشیاء وجهاتش

ظهور حق و آثار و صفاتش

زهر چیزی که بیند در خلایق

کند عبرت مگر مرد حقایق

اگر جنبد ز بادی پرکاهی

ز عبرت سوی او دارد نگاهی

درخت از باد سبز و بارور گشت

جدار از جنبش او بیخبر گشت

بجائی باد ابر و بارش آورد

بجائی بهر خشکی جنبشی کرد

زوی هر شاخ خشکی خشکتر شد

درخت سبز و تر ز او بارور شد

تو عبرت‌گیر از بادی دمادم

که از وی چون شد این افزون و آن کم

چرا یابد یکی ز انفاس رحمان

کمالی وان دگر یک ضعف و نقصان

یکی از فیض رحمانی شقی شد

یکی رحمت نصیب و متقی شد

ثمرها را نظرها کن در شجرها

چو آثار مؤثر در اثرها

کجا بود این ثمرها در کمون بود

که ظاهر شد نبد یا بود چون بود

نهان بد در میان آب یا خاک

و یا آمد ز باغستان افلاک

رز از هم ریخت چون آشوب دی شد

پس از اردیبهشت انگو رومی شد

فکندی دانه را روید نباتی

نواها حق تو را داد از نواتی

میان آب و گل پوسید و بد شد

و زان پس ریشه گشت و دانه صد شد

شد از میل طبیعت اندر آدم

عیان نسلی و زان برپاست عالم

ز حیوان بالتبع هم زوج زوجند

که هر نوعی بعالم فوج فوجند

میان مرد و زن رفت اتصالی

نمود از نقطه‌ئی یوسف جمالی

تو گو آن آب و خون را حال چون شد

گذشت از عرش و عقل ذوفنون شد

حجر بی سیر نبود بین هم او را

تحرکهاست مخفی هر دم او را

تو رفتارش بمعنی جوهری دان

من این تنها نگویم دفتری دان

خود آن کوهی که کان زر و لعل است

دلیل آنکه چرخش زیر نعل است

جبال جامد از حق در خطاب است

که در سیر و مرور او چون سحاب است

نمود آنکوه چون از قعر جوشی‌

مزین شد ز لعلش تاج و گوشی

هزاران نکته در یک سنگ بنهاد

که عبرت راست کافی گر کنی یاد

بود گر چشم عبرت بین بروئی

کند عبرت ز هر مژگان و موئی

ز ملک عقل تا شهر هیولا

نظرها را بعبرت کن مهیا

پس از معقول روی‌آور بمحسوس

در اشیاء دل بعزت دار مأنوس

به بین بر پرده هر جائی که نقاش

چسان مینا گری فرموده برجاش

اگر هم تیز بین باشی و هشیار

نبینی نقشی‌ الا نقش دلدار

خود او بود آنکه شد رنگ و رقم بست

مخالف نقش خویش اندر قلم بست

بجائی لوح و در جائی قلم شد

بجائی قطره جائی شط و بم شد

ظهوری کرد و عالم گشت نامش

مهمی گردید و شد بالای بامش

بآن قامت که دانی درمیان شد

قیامت کرد بر پا و نهان شد

بشور افتاد هر کس کو کجا رفت

پی او هر کس از راهی جدا رفت

ز جائی او نشد بر جای دیگر

نماید هر زمان بالای دیگر

از آن بالا هر آنکس درگمان شد

که این آن نیست کاول در میان شد

خود او از اول و آخر برونست

ز هر شیئی ظهور او فزونست

نما در بحر عبرت ارتماسی

که تا بشناسیش از هر لباسی

میان جمع باشد در تماشا

که چون درهر سری افکنده سودا

چه می‌گویند خلق از وصف رویش

که نوشد می بتعظیم از کدویش

که اندر جستجویش باشتاب است

که قانع از جمالش بر نقاب است

میان انجمن افکنده آشوب

باو هر کس بنوعی گشته منسوب

خود آن نسبت بر او باشد اضافی

تعین نیست با قدسش منافی

تعین هیچ آنجا در قلم نیست

نمایش با وجودش جز عدم نیست

بهر جائیست او را خاصه اسمی

تعینها ز گنجش چون طلسمی

بعبرت گر دمی با خود نشینی

جز او رخسار موجودی نبینی

یکی از خود سفر در بحر و بر کن

بهر موجودی از عبرت نظر کن

چو گشتی کامیاب از سیر آفاق

برخسارش شدی ز آئینه مشتاق

باینمعنی که دیدی عکس رویش

نما سر را قدم در جستجویش

بنه در سیر نفس خویش گامی

ازین ره کن به وصلش اهتمامی

چو او خود گرچه با هر قطره یار است

ز ما تا او هزاران بحر نار است

عملها هست در راه وصالش

یکی عبرت بود در اشتغالش

بعبرت ره بسوی او توان برد

به بحرش پی ز جوی او توان برد