سه باب است هر سه مبیّن کنم
به عین الحقایق معیّن کنم
نخستین بدان ای عزیز پدر
که از خوی بد کرد باید حذر
تغافل مکن لااُبالی مباش
از الحمدلله خالی مباش
به صدرِ جهان با بزرگان نشست
ز اخلاق پاکیزه دادست دست
خصوصا به بزم نشاط شراب
که معموریش هست در، در خراب
بدصدِر ملوک و سلاطین مخواه
که خود را در اندازی از هر پگاه
ندامت بود حاصل آن ندیم
که در صدر خلوت بود مستقیم
خطرناک‌تر زان مقامی مخواه
که باشی یکی از ندیمان شاه
ولی چون در افتادی و چاره نیست
به بی‌چاره در چاره بی‌غاره نیست
به سر در بیفتی به پای علو
باسفل مکن در تراجع غلو
گشاده جبین باش و بسته میان
که شاگرد خدمت نبیند زیان
به غمزه مکن سوی مطرب نگاه
معاذ الله از تهمت پادشاه
به حرمت سر خدمت افگنده پیش
به عزت نگه داشته حَدِّ خویش
روانیست بسیار برخواستن
دگر مجلسی هر دم آراستن
مکن سردهی تا توانی قبول
که زود از تو گردند دل‌ها ملول
خصوصا اولوالامر بر زید و عمرو
تحاشی کن البتّه از نهی و امر
نگویی بسی و نباشی خموش
نگه دار حدِّ توسّط بکوش
نه خاموش بودن به یک بار نیک
نه بسیار گفتن به تکرار نیک
نگویی سخن تا نپرسند، به
چو گفتی به تکرار زحمت مده
چو گفتن و نیکو نیامد سخن
به اصلاح کلپتره کوشش مکن
گرانی مکن زود ره گیر پیش
مخور بیش البتّه از حدِّ خویش
برون آی بی‌چشم و گوش و زبان
نکو بشنو اندرزِ این مهربان
دویم قوم دیگر ز آزادگان
جوانان و یاران و همزادگان
حریفانِ شایستۀ پُر هنر
پسندیده اخلاقِ نیکو سیر
ظریفان روشن‌دل و تازه‌روی
همه نکته‌گیران همه بذله‌گوی
بر آواز چنگ و دف و عود و نی
شب و روز بر دستشان جام می
به رسم ضیافت به توزیع و دور
به پای علم خوردن و دستِ جور
موافق به آئین هر قوم باش
به نقل و شراب و به انواع آش
به لطفِ عمیم و به لفظِ شریف
نگه‌دار حدِّ ندیم و حریف
به هزل اندکی میل کردن رواست
که طبعِ جوان مایل هزل‌هاست
هجا خود پسندیدۀ عقل نیست
اگر عاقلّی بیش خود برمه‌ایست
به امثال و اشعار و ابیات خوش
روایات نغز و حکایات خوش
سماع خوش و نغمۀ دل‌گشای
علی‌الجمله خوش باش و خوش‌دار جای
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن شامل سه بخش است که نکات مهمی را درباره رفتار و اخلاق در جمع‌ها و محافل دوستانه مطرح می‌کند.
بخش اول به آداب معاشرت در حضور بزرگان و ملوک اشاره دارد. بر حفظ ادب و دوری از خوی بد تاکید می‌شود و خاطرنشان می‌کند که فرد نباید به طرز بی‌توجه به جایگاه اجتماعی‌اش بی‌اعتنا باشد. همچنین توصیه می‌شود که در محافل مستی، مراقب رفتار خود باشد و از بی‌احترامی به دیگران پرهیز کند.
بخش دوم درباره هم‌نشینان و دوستان خوب صحبت می‌کند و تاکید می‌کند که باید در جمع افراد با ادب و هنرمند قرار گرفت. بر نگه‌داشتن حد و حرمت در روابط تاکید می‌شود و به اهمیت پذیرایی و احترام به رسوم هر قوم اشاره می‌شود.
بخش سوم بر اهمیت سرگرمی و تفریح در جمع‌های دوستانه تاکید می‌کند و می‌گوید که خنده و شوخی به شرطی که به جا باشد، مناسب است. در نهایت، توصیه می‌شود که در همه حال خوشباشید و به دیگران خوش‌رفتاری کنید.
به طور کلی، متن به اهمیت اخلاق و رفتار درست در جمع‌های اجتماعی اشاره دارد و بر لزوم نگه‌داشتن آداب و احترام نسبت به دیگران تاکید می‌کند.
هوش مصنوعی: سه موضوع وجود دارد که هر یک را به حقیقت روشن و مشخص بیان خواهم کرد.
هوش مصنوعی: ای عزیز پدر، نخستین چیزی که باید بدان توجه کنی این است که از رفتارهای ناپسند باید دوری کنی.
هوش مصنوعی: بی‌توجهی نکن، بی‌خیال نباش و همیشه شکرگزار باش.
هوش مصنوعی: در جایگاه بالای دنیا با بزرگان نشسته و به دلیل اخلاق نیک و پاک خود، دست یاری به دیگران داده است.
هوش مصنوعی: خصوصاً در مجلس خوشی و شادابی که در آنجا شراب به وفور یافت می‌شود و فضا پر از نشاط است.
هوش مصنوعی: نباید انتظار داشته باشی که پادشاهان و سلاطین به خوبی عمل کنند، زیرا آنها خود را در هر صبح از مشکلات دور می‌کنند.
هوش مصنوعی: سزاوار است که نتیجهٔ پشیمانی از شخصی باشد که در بالای مجالس نشسته و به طور مستقیم با مسایل مواجه بوده است.
هوش مصنوعی: از جایگاه خطرناک‌تری سخن نگو که در آن، تنها یکی از دوستان نزدیک پادشاه باشی.
هوش مصنوعی: هرگاه که در وضعیتی دشوار قرار بگیری و هیچ راه فراری نباشد، باید به کسی که در مشکل مشابهی است کمک کنی، چرا که او نیز دچار مشکل است و نیاز به یاری دارد.
هوش مصنوعی: اگر به اوج ترقی دست یابی، از افتادن به زیر دست نزن و در پسرفت زیاده‌روی نکن.
هوش مصنوعی: آغازگر باش و در دل خود نگرانی نداشته باش، زیرا کسی که در خدمت به دیگران است، متضرر نخواهد شد.
هوش مصنوعی: به طرز خاصی به معشوق نگاه نکن، چون ممکن است به دلایل نادرستی مورد اتهام قرار بگیری، مانند اتهامات پادشاه.
هوش مصنوعی: از روی احترام و ارادت، سر تعظیم به خدمت فرود آورده و به خاطر بزرگی مقام خود، مرز و حدود خویش را محفوظ نگه داشته‌ام.
هوش مصنوعی: هر روز برپا کردن یک مجلس جدید و شادمانی، موضوعی است که نباید از آن غافل شد.
هوش مصنوعی: سرد و بی‌احساس نباش؛ زیرا اگر این‌گونه باشی، دل‌های مردم به زودی از تو خسته خواهند شد.
هوش مصنوعی: بهتر است از دستور دادن و نهی کردن به زید و عمرو خودداری کنی، خصوصاً در مورد افرادی که مسئولیت دارند.
هوش مصنوعی: اگر چیزی نمی‌گویی و در سکوت مانده‌ای، سعی کن که با تلاش در میانه‌رو بودن، خود را نگه‌داری.
هوش مصنوعی: نه اینکه همیشه ساکت باشیم و یک بار خوب حرف بزنیم، نه اینکه مدام صحبت کنیم و این حرف‌ها هم خوب باشند.
هوش مصنوعی: اگر چیزی نمی‌گویی، دیگران هم چیزی نمی‌پرسند. وقتی چیزی را گفتی، بار دیگر آن را تکرار نکن و زحمت افراد را بیشتر نکن.
هوش مصنوعی: اگر به جای سخن گفتن بیهوده، بتوانی به بهبود و اصلاح امور بپردازی، بهتر است که تلاشت را در این زمینه متمرکز کنی.
هوش مصنوعی: به خود سخت نگیر و دست از تلاش برندار، اما مراقب باش که از ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود فراتر نروی.
هوش مصنوعی: خارج شو از قید حواس و تعصب؛ با دل و جان، نصیحت این دوست مهربان را بشنو.
هوش مصنوعی: دومین گروه، دیگر از آزادگان، جوانان، دوستان و همزادگان هستند.
هوش مصنوعی: کسانی که هنری برجسته دارند و از اخلاق نیکو برخوردارند، همواره مورد توجه و احترام هستند.
هوش مصنوعی: افراد با ذوق و زیبایی‌شناسی که با دل روشن و چهره‌های تازه حضور دارند، به خوبی به جزئیات و نکات ظریف توجه می‌کنند و همواره شوخ‌طبعی و لطافت را در کلام خود دارند.
هوش مصنوعی: در هر شب و روز، بر سازهایی مانند چنگ، دف، عود و نی، همواره جامی از می در دست دارند و به جشن و سرور مشغول‌اند.
هوش مصنوعی: در مهمانی و ضیافت، با دوری از تجملات و با احترام به علم و دانش، باید از هر نوع نادرستی و ظلم دوری کرد.
هوش مصنوعی: با دیگران هماهنگ و مطابق با آداب و سنن هر قوم رفتار کن. در مهمانی‌ها و جشن‌ها، از همراهی و لذت بردن از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها غافل نشو.
هوش مصنوعی: با محبت و ادب بزرگوارانه، مراقب باشید که مرز دوستی و رفاقت را حفظ کنید و به آن احترام بگذارید.
هوش مصنوعی: می‌توان کمی به شوخی و تفریح روی آورد زیرا جوانی به این گونه سرگرمی‌ها تمایل دارد.
هوش مصنوعی: عقل واقعی به خودپسندی راضی نیست، اگر کسی عاقل باشد، باید بیش از این‌ها به خود فکر کند و خود را بررسی کند.
هوش مصنوعی: در مورد داستان‌ها و اشعار زیبا و جذاب که داستان‌های دلنشین و آموزنده‌ای را به تصویر می‌کشند.
هوش مصنوعی: به موسیقی زیبا گوش بده و از لذت آن بهره‌مند شو، در حالی که با دل خوش به زندگی ادامه بدهی.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.