ز خود طیره هرگز دل پادشاه
مکن تا نیابد شدن عذر خواه
که در عذر بسیار آفت بُوَد
که در هر یکی صد مخالف بود
بُهش باش تا نبود از عذر پاک
که مردان خود از عذر باشند پاک
اگر پادشاه را به تو ظن نکوست
وفا کن مرادی که در ظنّ اوست
وگر خدمتی کرده ای نا صواب
بر آن رشته دیگر مینداز تاب
به عذر گناه گذشته بکوش
به دامان خدمت گنه را بپوش
نه انکار کن نه ستیهندگی
بیفزای در خدمت و بندگی
که بر حق ستیهندگی نیست راه
چو بر باطل افتد دو شد یک گناه
وگر ظنِّ شه بر خطایی فتاد
ز رُوی فراست به جایی فتاد
حَذَر زان طرف گرد تهمت مگرد
که تا ظن نیفتاد تهمت نکرد
چو از راه تهمت کنی احتزاز
درِ اَمن راحت شود بر تو باز
چو برخاست از خاطر شه گمان
دهد باز در ظلّ عفوت امان
گناهی که کرد از تو رَد پادشاه
تو و سجده شکر بی گاه و گاه
ملک را بِنه سر به شکر و سپاس
حقایق شناسی،چنین حق شناس
به واجب منه عفو بر خویشتن
به خود بر مَتَن چون قز فیله تن
که خود را نباید به انصاف و داد
به حق مستحق عقوبت نهاد
زعفو ملک گوی و احسان او
دعا کن شب و روز بر جان او
وگر زانک ناشاکری ای عزیز
دلیل است تقصیر تو بر سه چیز
مگر کز گناهت هراسان نه ای
ز بد کرده خود پشیمان نه ای
دگر کز عقوبت نه ای بیمناک
نمیداری از هیبت شاه باک
دگر آنک عفو سرافراز شاه
محلّی ندارد به جَنب گناه
چو گوید که بَد رفت و بد کرده ام
زکردار خود خون خود خورده ام
به بخشایش و عفو گردد سزا
وَرا جز تجاوز نباشد جزا
خصوصا که با پادشاه کریم
بنالد گنهکار با ترس و بیم
کند عفو بر عجز و بیچارگیش
نه محروم دارد به یکبارگیش
تن ملک را هیچ تدبیر و رای
چو عفو از تجاوز ندارد به پای
ره توبه بگشاید از عفو شاه
کَرَم سیر گرداند از آن گناه
گنه پیش بَر،عفو خواه از نخست
نه آنگه که کردند بر تو درست
چو از پرده پوشید پیدا شود
به هر انجمن فاش و رسوا شود
بشر گر بکوشد به جهل و حیَل
نباشد بری از خطا و زَلَل
صواب از فزونی خطا از کمی
سرشته سست در طینت آدمی
اگر پادشاه هم به هر علّتی
که از بنده صادر شود زلَّتی
به عفو و به حلم و مدارا برفت
به واجب طریق خدا را برفت
چو نه عفو باشد نه حلم و وقار
ز آزادگان چشم خدمت مدار
ترا گر خطایی فتد گاه گاه
به جان دست بر دل نِه و عذرخواه
چو تقصیر کردی تضرّع نمای
ز سر گیر خدمت،بزن دست و پای
اگر عفو جویی وعجز آوری
دلش با تو پنهان کند داوری
پشیمانی بندگان بر گناه
به بخشایش آرَد دل پادشاه
شود از تو خشنود و رحم آورد
به نیکودلی از بدی بگذرد
به دو چیز گردد خطا از تو محو
گنه هم دو نوع است قصد است و سهو
یکی عذر ظاهر که افتد قبول
شود شاه را دل رحیم و حمول
دویم کرده بر جُرم خود اعتراف
نکرده نهان مار زیر لحاف
چو بر کرده خویش اقرار کرد
به عفوش بباید سزاوار کرد
وگر عجز و بیچارگی ننگرد
به بی رحمی و سِفلگی رَه برد
وگر پادشا از گنه در گذشت
دگرباره پیرامن بد نگشت
بداند که بو دَست سهو وخطا
به خشنودی از شاه باید عطا
ملک خوش کند بر عفو کرده دل
نگردد گنهکار دیکر خجل
وگرباز گردد به کردار خویش
شود با سر جهل و اصرار خویش
نداند به جز قصد زَرق و فریب
نباید خلاص از قصاص و عتیب
کسی کز عقوبت ندارد نهیب
دلیری کند در گنه بی حسیب
و گر خُرد بیند گناه بزرگ
ملَک اهرمن بیند ومیش گرگ
چو بیند گنه را گران کوه وش
عقوبت کند بر دل خویش خوش
پس اَر آید از تو گناهی پدید
سر از ترس در جَیب باید کشید
چو دانست و راه عقوبت گرفت
جزع کن که هیبت نشاید نهفت
نشاید گناه قوی داشت خُرد
نه خشم مَلَک را توان کم شمرده
وگر بیگناهی جفایی کند
از آنان که افتد خطایی کند
نباید جَزَع کرد و اندوه خورد
تو البته از راستی برمگرد
که او پادشاه است و قادر به اَمر
نه یکسان رود جمله با زید و عمرو
چو در نیکویی شکرش آری به جای
به روز بدی هم تحمل نمای
نه هروقت او را به خیر و به شر
بُود طبع بر یک قرار ای پسر
به اقرار نقصان پذیرد گناه
ببخشد چو بردی تضّرع به شاه
چو اصرار کردی گنه برفزود
که جیحون شود قطره بر قطره زود
وگر با تطاول بر آمیختی
به معلاق خذلان بر آویختی
نشاید که مُنکر شوی بر گناه
وگر خود به باطل رود با تو شاه
ندارد روا حجّت آوردنت
مکن سر فرازی بِنه گردنت
ستیهندگی در نگیرد مکوش
گناه از خداوندِ فرمان مپوش
پشیمانی و عاجزی بیش کن
به قولِ نصیحت گر خویش کن
که بر بندگان توبه وعذر خواست
چو بخشایش و عفو بر پادشاست
نزاری ز تکلیف خود سر متاب
مپوشان به کف چهره آفتاب
گرت چشم بخشایش است ای سلیم
برآی از مقامات اُمید و بیم
ز اوج حقایق سخن گوی و بس
مینداز خود در حضیض هوس
مقامات ترتیب دنیا بهل
دَمی کار دل کن ز بیگار گل
چو چشمت به بخشایش است از اله
به خدمت مرو بَر درِمیر و شاه
چو مردان ز دنیا و دین برشکن
زدل بیخ شاخ رعوت بکَن
نه بوی و نه رنگ نه نام و ننگ
نه مهرو ونه کین و نه صلح و نه جنگ
نه جهل و نه عقل و نه کفر و نه دین
نه چند و نه چون و نه آن و نه این
چو آن پیر فرخنده پاک رای
رَ خود گر برون آمدی خوش درآی
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن به موضوع تفکر در مورد عذر خواهی و جبران خطاها در برابر پادشاه می‌پردازد. بیان می‌کند که اگر کسی از پادشاه خطایی سر زده باشد، باید از آن عذرخواهی کند و در عذرخواهی و خدمت به او کوشاتر باشد. اشاره می‌شود که عذر و خطا باید با صداقت و اعتراف همراه باشد و نباید به انکار یا ستیهندگی بپردازد. همچنین تاکید شده که تسلیم و تضرع در برابر پادشاه و عفو او می‌تواند موجب بخشش شود.
در انتها، ویژگی‌های صحیح برای برخورد با خطاها و مدیریت روابط با دیگران به ویژه پادشاهان، از جمله آگاهی از عواقب و مسئولیت‌پذیری نیز مطرح می‌شود. متن نتیجتاً به اهمیت صداقت، همکاری و humility در زندگی می‌پردازد و تاکید می‌کند که برخلاف پادشاهی که می‌تواند ببخشد، بندگان باید دقت کنند که نافرمانی نکنند و همواره در جستجوی عذرخواهی و جبران خطاهای خود باشند.
هوش مصنوعی: هرگز دل پادشاه را از خود آزرده نکن، تا اینکه مجبور نشوی برای عذری پیش او بیایی.
هوش مصنوعی: در بسیاری از عذرها و بهانه‌ها مشکل وجود دارد، زیرا هر یک از آنها می‌تواند با صدها مخالفت و اشکال مواجه باشد.
هوش مصنوعی: اگر به پاکی و صداقت خود اهمیت دهی، دیگر نیازی به عذرخواهی نخواهی داشت؛ چرا که مردان واقعی همیشه با نیت خالص و بی‌عیب هستند.
هوش مصنوعی: اگر پادشاه به تو حسن ظن دارد، باید به خواسته‌اش عمل کنی و به او وفا کنی.
هوش مصنوعی: اگر در گذشته کار نادرستی انجام داده‌ای، سعی نکن آن را دوباره تکرار کنی یا به آن ادامه بدهی.
هوش مصنوعی: برای جبران اشتباهات گذشته، تلاش کن و در خدمت دیگران باش و گناهانت را پنهان کن.
هوش مصنوعی: نه انکار کن و نه در مخالفت پافشاری کن، بلکه در خدمت و بندگی بیشتر تلاش کن.
هوش مصنوعی: هرگز نمی‌توان بر حق مقاومت کرد، چرا که وقتی راه بر باطل بیفتد، یک اشتباه بزرگ خواهد بود.
هوش مصنوعی: اگر پادشاه به اشتباهی فکر کند، به دنبال عقل و تدبیر می‌تواند به نتیجه‌ای برسد.
هوش مصنوعی: احتیاط کن تا به طرف اتهام و گناه نروی، زیرا وقتی که شک و تردید وجود نداشته باشد، اتهامی هم وجود نخواهد داشت.
هوش مصنوعی: اگر از طریق تهمت زدن کنار بروی، دروازه‌ی امنیت و راحتی دوباره به روی تو باز خواهد شد.
هوش مصنوعی: زمانی که از دل پادشاهی بیرون می‌آید، تصور می‌کند که دوباره در سایه لطف تو پناه پیدا خواهد کرد.
هوش مصنوعی: پادشاهی که از تو گناهی مرتکب شد، در حالی که هر از گاهی شکرگزاری می‌کند.
هوش مصنوعی: به پادشاه بگو که سر خود را به نشانه‌ی شکر و سپاس برای شناخت واقعیات پایین بیاورد، زیرا او اهل حق‌شناسی است.
هوش مصنوعی: او از خود می‌خواهد که بر خود رحمت و عفو کند، همان‌طور که فیل بر تن خود غمی ندارد. این به معنای نگاه مهربانانه به خود و عدم سختگیری است.
هوش مصنوعی: انسان نباید به خود اجازه دهد که به خاطر نادرستی‌ها و خطاهایش مستحق تنبیه و مجازات شود.
هوش مصنوعی: بهتر است در مورد ملک زعفو صحبت کنیم و همیشه برای او دعا کنیم، چه در طول روز و چه در شب.
هوش مصنوعی: اگر به ناشکری ادامه دهی، ای عزیز، باید دانست که تقصیر تو به سه چیز برمی‌گردد.
هوش مصنوعی: آیا از اشتباهاتت نگران نیستی و از کارهای نادرست خود پشیمان نشده‌ای؟
هوش مصنوعی: دیگر از مجازات نمی‌ترسی و از قدرت و ترس شاه نیز بی‌اعتنایی می‌کنی.
هوش مصنوعی: دیگر بخشش و بزرگواری شاه، جایی در کنار گناه نخواهد داشت.
هوش مصنوعی: وقتی می‌گوید که رفتار بدی داشته‌ام و کارهای ناخوشایندی انجام داده‌ام، در واقع از اعمال خودم رنج می‌برم و باید عواقب آن را بپذیرم.
هوش مصنوعی: بخشایش و عفو، سزا و کیفر واقعی است؛ چرا که جز تجاوز و تخلف، پاداشی برای کسی نیست.
هوش مصنوعی: به ویژه اینکه فرد گنهکار با ترس و اضطراب به درگاه پادشاه مهربان شکایت می‌کند.
هوش مصنوعی: عفو و بخشش بر ناشی و ناتوانی او تأثیر دارد و کسی که با یک بار خطا شده، از نعمت بخشش محروم نمی‌شود.
هوش مصنوعی: تن و بدن انسانی هیچگاه نمی‌تواند از تجاوز و ظلمکننده‌ای در امان بماند، مگر اینکه با بخشش و عفو از خطاها و تجاوزات دیگران مواجه شود.
هوش مصنوعی: راه توبه به روی آدمی باز می‌شود چون که بخشش پادشاه کَرَم، او را از گناه دور می‌کند.
هوش مصنوعی: اگر خطایی از تو سر زده است، در ابتدا از آن پوزش بخواه و از دیگران طلب بخشش کن، نه اینکه هنگامی که بر تو نیکی کردند، چنین بخواهی.
هوش مصنوعی: وقتی که چیزی از پنهان بیرون بیاید، در هر جمعی آشکار و مشخص خواهد شد و دیگر نمی‌تواند مخفی بماند.
هوش مصنوعی: اگر انسان در تلاش باشد و به نادانی و فریبکاری روی آورد، هیچگاه نمی‌تواند از اشتباهات و لغزش‌ها دور باشد.
هوش مصنوعی: در این دنیا، انسان‌ها به دلیل ذات طبیعی‌شان، بیشتر احتمال دارد که مرتکب اشتباه شوند تا اینکه کار درست و درستکاری انجام دهند. به عبارت دیگر، ناپایداری و ضعف در سرشت آدمی باعث می‌شود که خطاها بیش از کارهای صحیح باشند.
هوش مصنوعی: هرگاه که از بندۀ خود، اشتباهی سر بزند، حتی اگر آن بنده پادشاه باشد، به او نیز لطمه و ننگی وارد می‌شود.
هوش مصنوعی: به رحمت و شکیبایی و نرمخوئی، او به راه ضروری الهی گام گذاشت.
هوش مصنوعی: اگر عذرخواهی، بردباری و وقار وجود نداشته باشد، از آزادگان انتظار خدمت نداشته باش.
هوش مصنوعی: اگر از تو خطایی سر بزند، هر از گاهی به دل خود نگاه کن و از خودت عذرخواهی کن.
هوش مصنوعی: زمانی که خطایی از تو سر زد، با ناله و زاری از آن عبور کن و خود را آماده خدمت کن، تا بتوانی دوباره به تلاش و کوشش بپردازی.
هوش مصنوعی: اگر از کسی طلب بخشش کنی و در توانت نباشد که به او برسی، دل او این را از تو پنهان خواهد کرد.
هوش مصنوعی: پشیمانی و ندامت بندگان از گناهانشان می‌تواند باعث شود که دل پادشاه به آنها رحم کند و آنها را ببخشد.
هوش مصنوعی: اگر از تو خوشنود شود و به دل خوشی به نیکی رفتار کند، از بدی‌ها خواهد گذشت.
هوش مصنوعی: انسان ممکن است به دو دلیل دچار اشتباه شود: یکی به دلیل عمد و نیت بد و دیگری به علت سهو و بی‌توجهی.
هوش مصنوعی: اگر کسی عذری بیاورد، ظاهراً آن عذر مورد قبول قرار می‌گیرد، زیرا دل شاه مهربان و بخشنده است.
هوش مصنوعی: من به خاطر جرم خود اعتراف نکرده‌ام، مانند ماری که زیر لحاف پنهان شده است.
هوش مصنوعی: هنگامی که کسی به اشتباهات و نواقص خود اعتراف کند، باید به او فرصتی بدهیم تا اصلاح کند و بتواند بر خطاهایش فائق آید.
هوش مصنوعی: اگر به ناتوانی و بیچارگی توجه نکنیم، می‌توانیم از بی‌رحمی و پست‌فطرتی دوری گزینیم.
هوش مصنوعی: اگر پادشاه از گناه کسی گذشت، دیگر بار آن شخص به بدی بازنگردد.
هوش مصنوعی: بداند که باید از اشتباهات و خطاها آگاه باشد و از روی رضایت و خشنودی پادشاه، هدیه‌ای دریافت کند.
هوش مصنوعی: حاکم با مهربانی و بخشش خود، دل گناهکاران را آرام می‌کند و دیگر آنها احساس شرمندگی نخواهند کرد.
هوش مصنوعی: اگر کسی به رفتار و صفات خود بازگردد، با نادانی و اصرار خود به مشکل خواهد خورد.
هوش مصنوعی: فقط به فکر فریب و نیرنگ نباش، زیرا نمی‌توانی از عواقب و مجازات آن خلاص شوی.
هوش مصنوعی: کسی که از عذاب و مجازات نمی‌ترسد، در انجام گناه جسارت می‌کند و هیچ ترسی از عواقب آن ندارد.
هوش مصنوعی: اگر کسی کوچک‌ترین خطایی را ببیند، فرشته بدی آن را به عنوان یک گناه بزرگ در نظر می‌گیرد، درست مانند اینکه وقتی میش در برابر گرگ قرار می‌گیرد، تنها ضعف و آسیب‌پذیری‌اش را نشان می‌دهد.
هوش مصنوعی: زمانی که انسان گناه را سنگین و بزرگ ببیند، عذاب و نتیجه آن را با تمام وجود حس کرده و بر دل خود سنگینی آن را تحمل می‌کند، اما این احساس او را وادار می‌کند که به سوی بهبود و نیکوکاری گام بردارد.
هوش مصنوعی: اگر از تو خطایی سر بزند، باید به خاطر ترس از آن، در جیب خود پنهان شوی و خود را مخفی کنی.
هوش مصنوعی: وقتی که فهمیدی و به فکر عواقب افتادی، نباید از ترس به خودت بلرزانی، زیرا ترسیدن در برابر عظمت و قدرتمندی بی‌فایده است.
هوش مصنوعی: نباید گناه کار کوچک را به خاطر قدرت شخص بزرگ نادیده گرفت، چرا که نمی‌توان نیروی الهی را کم و بی‌اهمیت دانست.
هوش مصنوعی: اگر بیگناهی به کسی ظلم کند، از کسانی است که خودشان خطا کرده‌اند.
هوش مصنوعی: نباید ناامید و ناراحت شد؛ تو باید از حقیقت دور نشوی.
هوش مصنوعی: او پادشاهی است که می‌تواند دستوراتی را صادر کند و همه به یک اندازه نسبت به آن فرمان‌ها عمل می‌کنند، چه زید باشد و چه عمرو.
هوش مصنوعی: وقتی که خوبی‌ها و نعمت‌ها را شکرگزاری کنی، در روزهای بد هم باید صبر و شکیبایی داشته باشی.
هوش مصنوعی: هرگز نمی‌توان انتظار داشت که او همیشه در حالت خوب یا بدی باشد، پسرم. طبع انسان همیشه ثابت نیست و تغییر می‌کند.
هوش مصنوعی: اگر کسی به اشتباهات خود اعتراف کند و در پیشگاه خداوند با دل‌سوزی و ندامت از او تقاضای بخشش کند، خداوند او را می‌بخشد.
هوش مصنوعی: زمانی که بر گناهان خود اصرار ورزیدی، این کار مانند این است که قطره بر قطره جمع می‌شود و به سیلابی بزرگ تبدیل می‌گردد.
هوش مصنوعی: اگر با افراط و تندخویی برخورد کنی، به حالت شکست و ناامیدی دچار خواهی شد.
هوش مصنوعی: باید بر گناهانی که انجام می‌دهی انکار نکنی، چرا که اگر به باطل روی بیاوری، در این مسیر تو هم به سرنوشت بدی دچار خواهی شد.
هوش مصنوعی: بهتر است در مقام خود باقی بمانی و تلاش نکنید که به جایگاه‌های بالاتر از خود دست یابید.
هوش مصنوعی: خود را به اشتباه نینداز و تلاش نکن که از خداوند گناهی را پنهان کنی.
هوش مصنوعی: به خاطر اشتباهاتت بیشتر از قبل احساس پشیمانی و ناتوانی کن و به گفته‌های کسی که صحبت‌هایش برای تو مفید است گوش بده.
هوش مصنوعی: خداوند برای بندگانش توبه و عذرخواهی را می‌پذیرد، همان‌طور که او پادشاهی است که بخشش و عفو دارد.
هوش مصنوعی: به خودت سخت نگیر و مسئولیت‌هایت را از یاد نبر. نور خورشید را نمی‌توانی با دستانت پنهان کنی.
هوش مصنوعی: اگر تو نگاهی بخشنده داری، ای سلیم، از وضعیت امیدوارانه و نگرانی‌ها بیرون بیا و به سوی رحمت و آشتی حرکت کن.
هوش مصنوعی: از اوج حقیقت‌ها صحبت کن و خودت را در پایین‌ترین سطح خواسته‌ها و آرزوها ننداز.
هوش مصنوعی: ترتیب و تدبیر امور دنیا را برای لحظه‌ای کنار بگذار و به دل خودت برس. به جای مشغولیت به کارهای بی‌فایده، به احساسات و آرزوهایت توجه کن.
هوش مصنوعی: وقتی چشمانت به بخشش و محبت خداوند دوخته شده، برای خدمت به شاه و دربار نرو.
هوش مصنوعی: وقتی که مردان از دنیا و دین خود فاصله گرفتند، باید ریشه‌ی تشکیلات و اصول نادرست را از دل بکنیم.
هوش مصنوعی: هیچ ویژگی خاصی از قبیل بوی، رنگ، نام، ننگ، محبت، کینه، صلح یا جنگ وجود ندارد.
هوش مصنوعی: نه نادانی وجود دارد و نه دانایی، نه کفر و نه ایمان، نه کم و نه زیاد، نه این و نه آن.
هوش مصنوعی: وقتی آن پیر با اندیشه‌ی نیک و خوشنام بیرون بیاید، به خوبی و خوشی وارد می‌شود.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.