به فرخ فالی و فیروزمندی
سخن را دادم از دولت بلندی
طراز آفرین بستم قلم را
زدم بر نام شاهنشه رقم را
سر و سر خیل شاهان شاه آفاق
چو ابرو با سری هم جفت و هم طاق
ملک اعظم اتابک داور دور
که افکند از جهان آوازه جور
ابو جعفر محمد کز سر جود
خراسان گیر خواهد شد چو محمود
جهانگیر آفتاب عالم افروز
بههر بقعه قِران ساز و قرین سوز
دلیل آن کآفتاب خاص و عام است
که شمسالدین و الدنیاش نام است
چنانچون شمس کهانجم را دهد نور
دهد ما را سعادت چشم بد دور
در آن بخشش که رحمت عام کردند
دو صاحب را محمد نام کردند
یکی ختم نبوت گشته ذاتش
یکی ختم ممالک بر حیاتش
یکی برج عرب را تا ابد ماه
یکی ملک عجم را از ازل شاه
یکی دین را ز ظلم آزاد کرده
یکی دنیا به عدل آباد کرده
زهی نامی که کرد از چشمهٔ نوش
دو عالم را دو میمش حلقه در گوش
ز رشک نام او عالم دو نیم است
که عالم را یکی، او را دو میم است
به ترکان قلم بینسخ تاراج
یکی میمش کمر بخشد یکی تاج
به نور تاجبخشی چون درخش است
بدین تایید نامش تاجبخش است
چو طوفی سوی جود آرد وجودش
ز جودی بگذرد طوفان جودش
فلک با او کرا گوید که برخیز
که هست این قایم افکن قایم آویز
محیط از شرم جودش زیر افلاک
جبینواری عرق شد بر سر خاک
چو دریا در دهد بیتلخرویی
گهر بخشد چو کان بی تنگخویی
به بارش تیغ او چون آهنین میغ
کلید هفت کشور نام آن تیغ
جهت شش طاق او بر دوش دارد
فلک نُه حلقه هم در گوش دارد
جهان چون مادران گشته مطیعش
به نام عدل زاده چون ربیعش
خبرهایی که بیرون از اثیر است
به کشف خاطر، او را در ضمیر است
کدامین علم کاو در دل ندارد؟
کدام اقبال کهاو حاصل ندارد؟
به سر پنجه چو شیران دلیر است
بدین شیر افکنی یارب چه شیر است!
نه با شیری کسی را رنجه دارد
نه از شیران کسی همپنجه دارد
سنانش، موی باریکی سترده
ز چشم مویبینان موی برده
ز هر مقراضه کاو چون برق رانده
عدو چون میخ در مقراض مانده
ز هر شمشیر کاو چون صبح جسته
مخالف چون شفق در خون نشسته
سمندش در شتاب آهنگِ بیشی
فلک را هفت میدان داده پیشی
زمین زیر عنانش گاو ریش است
اگرچه همعنان گاومیش است
کُله بر چرخ دارد فرق بر ماه
کلهداری چنین باید زهی شاه
همه عالم گرفت از نیکرایی
چنین باشد بلی ظِلِّ خدایی
سیاهی و سپیدی هرچه هستند
گذشت از کردگار او را پرستند
زرهپوشان دریای شکنگیر
به فرق دشمنش پوینده چون تیر
طرفداران کوه آهنینچنگ
به رجم حاسدش برداشته سنگ
گلوی خصم وی سنگیندرایست
چو مغناطیس از آن آهنربایست
نشد غافل ز خصم آگاهی این است
نخسبد شرط شاهنشاهی این است
اتابک ایلد گز شاه جهانگیر
که زد بر هفت کشور چار تکبیر
دو عالم را بدین یک جان سپردهست
چو جانش هست نتوان گفت مردهست
جهان زنده بدین صاحبقران است
درین شک نیست کاو جان جهان است
جز این یکسر ندارد شخص عالم
مبادا کز سرش مویی شود کم
کس از مادر بدین دولت نزادهست
حبش تا چین بدین دولت گشادهست
فکنده در عراق او باده در جام
فتاده هیبتش در روم و در شام
صلیب زنگ را بر تارک روم
به دندان ظفر خاییده چون موم
سپاه روم را کز ترک شد پیش
به هندی تیغ کرده هندوی خویش
شکارستان او ابخاز و دربند
شبیخونش به خوارزم و سمرقند
ز گنجه فتح خوزستان که کردهست؟
ز عمان تا به اصفاهان که خوردهاست؟
ممیراد این فروغ از روی این ماه
میفتاد این کلاه از فرق این شاه
هر آن چیزی که او را نیست مقصود
به آتش سوخته گر هست خود عود
هر آنکس کز جهان با او زند سر
در آب افتاد اگر خود هست شکر
هر آن شخصی که او را هست ازو رنج
به زیر خاک باد ار خود بود گنج
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف عظمت و فضایل یک پادشاه میپردازد و او را به عنوان پادشاهی بزرگ و بخشنده معرفی میکند. شاعر از نور و روشنی خورشید به عنوان نمادی از پادشاه استفاده میکند که سعادت و خوشبختی را برای مردم به ارمغان میآورد. او به ویژگیهای مثبتی چون عدالت و بخشش پادشاه اشاره میکند و برتری او را بر دیگر شاهان تأکید میکند.
شاعر در ادامه به فتح سرزمینها و پیروزیهای نظامی او اشاره دارد و قدرت و قدرتنمایی پادشاه را به تصویر میکشد. همچنین، خصایل اخلاقی و شجاعت او را ستایش میکند و به تأثیر مثبت او در زندگی مردم اشاره دارد. در نهایت، شاعر از پادشاه به عنوان تجلی قدرت الهی و حمایتکننده از عدالت یاد میکند و هشدار میدهد که هیچکس در برابر او شکستی نخواهد داشت.
هوش مصنوعی: به خاطر خوششانسی و موفقیت، به سخنم ارزش و اعتبار بخشیدم و به بلندی و جایگاه دولتی اشاره کردم.
هوش مصنوعی: به نام شاهنشاه قلم را آماده کردم و با آن بر روی کاغذ نام او را نوشتم.
هوش مصنوعی: در میان جمعیت فراوان پادشاهان زمین، او مانند ابرو است که با یک سر، هم هماهنگ و هم متوازن میباشد.
هوش مصنوعی: فرمانروای بزرگ، اتابک داور، نه تنها در زمان خود بلکه در تاریخ نیز نامی از خود بر جای گذاشته و ناعدالتیها را از بین برده است.
هوش مصنوعی: ابو جعفر محمد که به خاطر بزرگی و سخاوتش در خراسان شناخته شده است، به زودی به مقام محمودی خواهد رسید.
هوش مصنوعی: جهانگیر، خورشیدِ روشناییبخش، در هر جایی که وارد میشود، به نوعی ارتباط و هماهنگی ایجاد میکند و حرارت و گرمای خاصی به آن مکان میبخشد.
هوش مصنوعی: آفتاب هم به طور خاص و هم به طور عمومی نور میتاباند و میدرخشد، مانند شمسالدین که نامش در دنیا شناخته شده است.
هوش مصنوعی: مانند خورشید که ستارهها را روشن میکند، به ما هم خوشبختی و سعادت میبخشد و چشم بد را از ما دور میسازد.
هوش مصنوعی: در آن بخششی که به همه رحمتی عمومی عطا شد، دو شخصیت بزرگ به نام محمد شناخته شدند.
هوش مصنوعی: این بیت به دو جنبه از وجود پیامبر اشاره دارد. یکی اینکه او آخرین پیامبر خداوند است و هیچ پیامبر دیگری بعد از او نخواهد آمد. دوم اینکه وجود او به زندگی و حیات انسانها شکل میدهد و میتواند به عنوان نقطه پایانی برای حکمرانیها و دولتها نیز در نظر گرفته شود. به عبارتی، وجودش موجب حیات معنوی و اجتماعی است و در واقع به نوعی نشاندهنده کمال دین و زندگی انسانی است.
هوش مصنوعی: یک برج در سرزمین عرب تا ابد مانا خواهد بود، در حالی که یک ملک از سرزمین عجم از زمان های قدیم سلطنت میکند.
هوش مصنوعی: یک نفر دین را از ظلم و ستم رهایی بخشیده و فرد دیگری دنیا را با عدالت آباد کرده است.
هوش مصنوعی: این بیت به تمجید از شخصیتی بزرگ و نامی اشاره دارد که با نام خود، دو جهان را از چشمهای شیرین و خوشمزه سیراب کرده است. او مانند حلقهای در گوش، نماد زیبایی و ارزشمند بودن محسوب میشود.
هوش مصنوعی: به خاطر حسادت به نام او، جهان به دو بخش تقسیم شده است؛ زیرا جهان به یک نام شناخته میشود، اما او دو بار با حرف میم نام برده شده است.
هوش مصنوعی: در این بیت به زیبایی و جذابیت ترکان اشاره شده است. یکی از آنها با دقت و هنرمندی کمر انسان را زیبا میکند و دیگری با تاجی که بر سر میگذارد، به او شکوه و جلال میبخشد. به طور کلی، زیبایی و اهمیت ترکان در این تصویر برای آدمی نمایانده شده است.
هوش مصنوعی: نور تاجبخشی چون ستارهای درخشان است و به همین دلیل نام او تاجبخش میباشد.
جودی: نام کوهی است که سفینه نوح بر آن ایستاد.
هوش مصنوعی: آسمان با چه کسی میتواند بگوید که برخیز؟ چرا که این شخص، کسی است که پایههای زمین را بر دوش میکشد و به همه چیز نظم میدهد.
هوش مصنوعی: محیط به خاطر بخشش و generosity او، با خجالت و شرم زیر آسمانها دچار عرقریزی شده و بر خاک فشار آورده است.
هوش مصنوعی: اگر دریا زیبا و دلنشین باشد، مرواریدهایی بینظیر به ما خواهد داد. مانند معدنی که اگر تنگنظر نباشد، ثروتهای بیشتری را نمایان میسازد.
هوش مصنوعی: تیغ او مانند ابر آهنین باران میبارد و این تیغ کلید راههای هفت کشور است.
هوش مصنوعی: جهت شش ستون او بر دوش آسمان است و نه حلقه نیز بر گوش دارد.
هوش مصنوعی: جهان مانند مادرانی شده است که به خاطر عدالت تسلیم او شدهاند، همانطور که بهار به وجود میآید.
هوش مصنوعی: خبرهایی که فراتر از جهان مادی وجود دارند، در دل و ذهن انسان به صورت شهود و کشف جلوهگری میکنند.
هوش مصنوعی: کدام دانشمندی است که دل پاک نداشته باشد؟ کدام موفقیتی وجود دارد که به دست نیامده باشد؟
هوش مصنوعی: در این بیت شاعر به توصیف قدرت و شجاعت افراد مانند شیر میپردازد و از آن به عنوان نمادی از دلیری و توانمندی یاد میکند. او با تعجب از قدرت و شجاعت این افراد، از خدای خود درخواست میکند که بر این ویژگیها بیفزاید. به نوعی، شاعر به تحسین این ویژگیها در انسانها میپردازد و به دنبال درک بیشتر از ماهیت شجاعت است.
با شیری: از سر زور و قدرت.
هوش مصنوعی: سلاحش، رشتهای نازک است که به دقت از چشم کسانی که به زیبایی مینگرند، خارج شده و آن را به دست آورده است.
مقراضه: شرارهها و ذرههای گداخته ناشی از کوبیدن آهن و فلزات؛ به معنی شراره آتش نیز کار رفته است. مقراض: گاز یا قیچی که میخی در میانه دو تیغه آن قرار دارد.
هوش مصنوعی: هر شمشیری که صبحگاهان به سوی دشمن حملهور شده، مانند سپیدهدمی که برآمده، دشمنش در خون غوطهور است.
هوش مصنوعی: اسب او با سرعتی شگفتانگیز در حال حرکت است و به گونهای پیش میرود که انگار هفت میدان را از آسمان جلوتر گرفته است.
هوش مصنوعی: زمین تحت کنترل او همچون گاوی است با ریش، هرچند که در کنار او گاومیشی نیز وجود دارد.
هوش مصنوعی: سر کلاه بر چرخ دارد، و فرق روی ماه است. کسی که همچون او کلاهدار است، واقعاً باید بزرگ و با عظمت باشد.
هوش مصنوعی: همه افراد و موجودات در جهان تحت تأثیر خوبی و نیکوکاری هستند و این نشاندهندهی وجود خداوند در آنهاست.
هوش مصنوعی: هر چیزی که در جهان وجود دارد، چه تاریکی و چه روشنی، در نهایت از خالق آن منشأ میگیرد و او را میستایند.
هوش مصنوعی: جنگجویان مسلح مانند تیر به سمت دشمنانشان حملهور میشوند و با قدرت و سرعت در میدان نبرد حرکت میکنند.
هوش مصنوعی: در اینجا گفته شده که افرادی که از کوه آهنین حمایت میکنند، با اقتدار و اراده در برابر حسادتها ایستاده و آماده مقابله با دشمنان خود هستند. آنها با عزم و اراده سنگهایی به سمت حاسدان خود پرتاب میکنند.
هوش مصنوعی: گلوی دشمن او سنگین و پر درد است، مانند اثر مغناطیسی که آهنربا بر روی فلز دارد.
هوش مصنوعی: آگاهی از دشمن امری ضروری است و نباید در خواب یا غفلت بود؛ زیرا برای حفظ قدرت و پادشاهی، لازم است همیشه هوشیار باشیم.
هوش مصنوعی: اتابک ایلد گز، فرمانروای بزرگ و مقتدر، با قدرت و شکوهی که دارد، بر هفت کشور سلطنت میکند و با هر تکبیرش، عظمت و قدرت خود را نشان میدهد.
هوش مصنوعی: این دنیا و دنیای دیگر را با یک جان خود پیوند داده است. زیرا وقتی جان او در اینجا وجود دارد، نمیتوان گفت که او مرده است.
هوش مصنوعی: جهان به خاطر صاحب قرآن زنده است و در این موضوع هیچ شکی وجود ندارد که او روح جهان است.
هوش مصنوعی: فرد عالم هیچ چیز دیگری ندارد و نباید اجازه دهد که از ارزش یا ویژگیهایش چیزی کم شود.
هوش مصنوعی: هیچکس از مادر، به این نوع ثروت و مقام به دنیا نیامده است؛ مثل حبش که تا چین به این نعمتها دست یافته است.
هوش مصنوعی: او در عراق باده را در جام میکارد و هیبت و شکوهش در روم و شام زبانزد است.
صلیب زنگ: صلیب سیاه و آهنین یا پولادین.
هوش مصنوعی: سپاه روم که از ترکها شکست خورده و به عقب رانده شده، اکنون به سوی هند میرود و جنگاوری را آماده کرده تا با هندیها مقابله کند.
هوش مصنوعی: شکارگاه او در ابخاز و دربند است و حملهاش به خوارزم و سمرقند.
هوش مصنوعی: کسی چه میداند که چه کسی خوزستان را فتح کرده است؟ و از عمان تا اصفهان چه کسی را تصرف کرده؟
هوش مصنوعی: این نور و روشنی که از چهره این ماه میتابد، از سر این شاه با این کلاهی که بر سر دارد خاموش میشود.
هوش مصنوعی: هر چیزی که هدف او نیست، به مانند عود است که اگر به آتش بیفتد، به سرعت میسوزد.
هوش مصنوعی: هر کسی که در دنیای خود با او زندگی میکند و در موقعیت سختی قرار میگیرد، اگر خودش را بشناسد و با خود صادق باشد، در آن شرایط نیز شیرینی و خوشی را تجربه میکند.
هوش مصنوعی: هر فردی که از دست او رنج میبرند، اگر او خود دارای ارزش و ثروت درون باشد، باید به زیر خاک سپرده شود.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۴ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.