سود مر آن را تواند بودن و مر آنرا شاید بودن که او را زیان تواند بودن، از بهر آنک این هر دو مخالفانند و پذیره مخالفان جوهر باشد و ایزد تعالی از جوهر برتر است. و توحید یکتا آنست که هر چه اندر آفریدهها بینی و دانی از صفتها و اضافت آن از خدای تعالی همه دور کنی، و چون مردم حاجتمند بود به کشیدن حاجتها به خویشتن و دور کردن مضرتها از خویشتن نشانی داد مردم که ترا زو خیر است بدانچ منفعت پذیرفت و مضرت را دور کرد، از بهر آنک پذیرفتن منفعت مر چیزی را از چیزی باشد که برتر ازوست، و همچنین دور کردن مضرت مر چیزی ضعیف را لازم آید که مضرتپذیر باشد، پس نه روا بود که کسی گوید که خدای تعالی عالم را بیافرید یا مردم را پدید آورد از بهر کشیدن منفعت یا دور کردن مضرت، و هر که خدای را زیان و سود اثبات کند ضعیفی و عاجزی بدو جلت قدرته باز بسته بود، چنانک پیدا کردیم که پذیرفتن منفعت و دور کردن مضرت مر چیزی ضعیف را لازم آید، تعالی الله عن ذلک علوا کبیرا.
و گوییم که عقل اول خود اندر دو حال بینیاز است: هم اندر پذیرفتن منفعت و هم از دور کردن مضرت، اما بینیازیء عقل کل از پذیرفتن منفعت بدان پیوست کزو برتر و شریفتر و تمامتر چیز نیست، و منفعت را از چیزی توان پذیرفتن که برتر از تو باشد، و هیچ چیز نیست که آن اندر ذات عقل کل نیست، چنانک پیش از این برهان آن نمودیم، و چون هیچ چیز نیست از لطیف و کثیف کز ذات او بیرون است که عقل است ممکن نیست که عقل از چیزی منفعت پذیرد، چه منفعت پذیرفتن چیزی از چیزی دیگر باشد و بیرون از عقل خود هیچ چیز ضرر و نفع نیست، و اما ایمنی عقل از مضرت و ناکوشیدن او به دفع مضرت کردن از ذات خویش بدان روی است که هیچ چیز ازو قویتر و تمامتر و شریفتر نیست، و مضرت چیزی از چیزی باشد کز وی قویتر باشد پس به هر دو روی درست شد به برهان منطقی و بیان عقلی که نمودیم که عقل کل از کشیدن منفعت به خویشتن و دفع کردن مضرت از خویشتن بینیاز است، و چون عقل کل که آفریده است بدین منزلت باشد چگونه روا باشد که زیان و سود را کسی به خدای تعالی بازبندد.
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: متن دربارهی مفهوم سود و زیان در رابطه با خداوند و عقل کل است. نوشته شده که خداوند از جوهرها و از نیازها به دور است و توحید در این است که هر چیزی را که از آفریدهها میبینیم، از صفات و اضافات خداوند دور کنیم. همچنین بیان میشود که عقل کل نه به دنبال منافع است و نه به دنبال دفع مضرات، زیرا هیچ چیز از او برتر نیست و هیچ منفعت یا مضرتی نمیتواند از سویی به او برسد. بر این اساس، نسبت دادن سود و زیان به خداوند، به معنای ضعف و ناتوانی او خواهد بود. بنابراین، عقل کل از این نیازها بینیاز است و به هیچ قیمتی نمیتوان انعطافپذیری یا وابستگی او را در قبال سود و زیان پذیرفت.
هوش مصنوعی: سود و زیان به یکدیگر وابسته هستند و هر یک در برابر دیگری قرار دارند. خداوند برتر از این دو مفهوم است. توحید حقیقی آن است که هر صفت و ویژگی که برای مخلوقات میشناسی، آن را از خداوند جدا کنی. وقتی مردم به چیزهایی نیاز دارند و میخواهند منافع خود را جلب کنند و از مضرات دور شوند، به آنها نشان میدهد که چه چیزی برایشان مفید است و چه چیزی را باید دور کنند. پذیرش منفعت به معنای نیاز به چیزی است که از خود فرد برتر باشد و همچنین دور کردن مضرت نیاز به چیزی دارد که از آن اثرپذیر باشد. بنابراین، نادرست است که بگوییم خداوند عالم را خلق کرده تا منفعتی به دست آورد یا مضرتی را دور کند. هر کس که برای خداوند سود و زیان قائل شود، قدرت او را نادیده گرفته است، زیرا پذیرش سود و دور کردن زیان به موجودات ضعیف وابسته است و خداوند از این امور بالاتر است.
هوش مصنوعی: عقل در دو حالت به هیچ چیزی نیاز ندارد: هم در قبول منفعت و هم در دور کردن زیان. اما بینیازی عقل کل از قبول منفعت به این دلیل است که هیچ چیز برتر و کاملتر از آن وجود ندارد. منفعت را نمیتوان از چیزی دریافت کرد که از آن برتر باشد و هیچ چیزی از ذات عقل کل جدا نیست. به همین دلیل، عقل نمیتواند از چیزی منفعت بگیرد، چون منفعت باید از چیزی به چیزی دیگر منتقل شود و خارج از عقل هیچ نفع و زیانی نیست. همچنین، عقل به دلیل اینکه هیچ چیز قویتر یا کاملتر از خود ندارد، از مضرتها نیز در امان است و نیازی به دفع آنها ندارد. بنابراین، با دقت منطقی و عقلانی ثابت شده که عقل کل از قبول منفعت و دور کردن زیان مستقل است. حال چگونه ممکن است که کسی زیان و سود را به خداوند نسبت دهد، در حالی که عقل کل در این مقام است؟
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی آهنگهایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 شما حاشیه بگذارید ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.