مولانا محمد بن حسامالدین حسن بن شمسالدین محمد خوسفی شناخته شده به اِبنِ حِسام شاعر ایرانی زاده شده به سال ۷۸۲ یا ۷۸۳ هجری در روستای خوسف در منطقه قُهستان و در گذشته به سال ۸۷۵ هجری است. خاندان او تا نُه پشت اهل فضل و علم و ارشاد بودهاند؛ و نیای او شمسالدین زاهد، به پارسایی و عبادت معروف بودهاست. وی به گفته دولتشاه سمرقندی «از دهقنت نان حلال حاصل کردی و گاو بستی و صباح که به صحرا رفتی تا شام اشعار خود را بر دستهبیل نوشتی». آرامگاه وی در شهر خوسف از توابع بیرجند امروزی بر بلندای یک تپه و در کنار رودی و در میان دشت باصفایی واقع است. دیوان او شامل اشعاری در قالبهای قصیده، ترجیعبند، مسمط و ترکیببند است.
از آثار او میتوان به دیوان اشعار، خاوراننامه، رساله نثراللآلی، دلایل النبوة و نسبنامه اشاره کرد.
او در قصیده از انوری، ظهیر فاریابی، خاقانی شروانی و سلمان ساوجی تأثیر گرفتهاست. از مهمترین آثار او خاوراننامه است که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شدهاست. ابن حسام حلقهای از حلقات ادبیات شیعی خراسان است و برخی دیگر از حلقهها سلیمی تونی (م ۸۵۴) و آذری اسفراینی و لطفالله نیشابوری (م ۸۱۲) هستند. دیوان ابن حسام خوسفی توسط احمد احمدی بیرجندی تصحیح و منتشر شدهاست. (منبع: ویکیپدیای فارسی)
از آثار ابن حسام خوسفی، غزلیات و رباعیات او به همت آقای محمد ملکشاهی (و همکاری آقای احمد گلندی و سرکار خانم محدثه خاکسار در تایپ اشعار) تایپ شده و در گنجور در دسترس علاقمندان ادبیات قرار گرفته است.
این آمار از میان ۱٬۶۷۷ بیت شعر فارسی از کل ۱٬۶۹۴ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.
توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرعهای بند قالبهای ترکیبی مثل مخمسها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.
آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.
وزنیابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزنیابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومهها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با زبان غالب شعر در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | زبان | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | فارسی | ۱٬۶۷۷ | ۹۹٫۰۰ |
۲ | عربی | ۱۷ | ۱٫۰۰ |
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | غزل | ۱٬۲۹۰ | ۷۶٫۱۵ |
۲ | رباعی | ۲۰۰ | ۱۱٫۸۱ |
۳ | ترکیب بند | ۱۲۴ | ۷٫۳۲ |
۴ | ترجیع بند | ۸۰ | ۴٫۷۲ |
آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۸۰ بیت و کوتاهترین شامل ۲ بیت شعر است):
ردیف | تعداد ابیات شعر | فراوانی | درصد از ۲۷۹ شعر |
۱ | ۲ | ۱۰۰ | ۳۵٫۸۴ |
۲ | ۷ | ۹۳ | ۳۳٫۳۳ |
۳ | ۹ | ۳۲ | ۱۱٫۴۷ |
۴ | ۵ | ۲۳ | ۸٫۲۴ |
۵ | ۶ | ۱۲ | ۴٫۳۰ |
۶ | ۸ | ۶ | ۲٫۱۵ |
۷ | ۱۱ | ۵ | ۱٫۷۹ |
۸ | ۱۰ | ۴ | ۱٫۴۳ |
۹ | ۵۵ | ۱ | ۰٫۳۶ |
۱۰ | ۴ | ۱ | ۰٫۳۶ |
۱۱ | ۶۹ | ۱ | ۰٫۳۶ |
۱۲ | ۸۰ | ۱ | ۰٫۳۶ |
آمار ابیات به تفکیک زیربخشهای این قسمت به شرح زیر است (بخشهایی که در این جدول نیامدهاند فاقد شعر بودهاند):
ردیف | بخش | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | غزلیات | ۱٬۲۹۰ | ۷۶٫۱۵ |
۲ | رباعیات | ۲۰۰ | ۱۱٫۸۱ |
۳ | ترکیبات | ۱۲۴ | ۷٫۳۲ |
۴ | ترجیعات | ۸۰ | ۴٫۷۲ |
این عکس چون با عمامه محلی خراسان جنوبی است سازگار تر با زادگاه ایشان است.