ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی رحمهالله علیه (زاده ۱۰۵۴ هجری قمری در هندوستان، ایالت بهار، پتنه) از سخنوران نامآور و بلندطبع فارسی و از بزرگترین سرایندگان دوره سبک هندی بود.
این استاد توانای ترکتبار در اقسام شعر داد سخن داده که از آثار منظوم او میتوان اینها را برشمرد: غزلیات، قصائد، ترکیببندها، ترجیعبندها، مخمسات، قطعات، رباعیات، مثنوی محیط اعظم، مثنوی طور معرفت، مثنوی عرفان، مثنوی تنبیهالمهوسین و مثنوی اشارات و حکایات، همچین وی راست اشعاری در وصف فیل و اسب، معشوق، شمشیر و...، اشعاری به زبان ترکی و هزلیات. از جمله آثار منثور بیدل چهارعنصر(زندگینامه خودنوشت بیدل)، رقعات، نکات، بیاض و مقدمهها قابل ذکرند. شمار ابیات آثار منظوم و منثور این شاعر بزرگوار را بین ۹۰ تا ۱۰۰هزار بیت نقل کردهاند و از حیث کثرت آثار به صائب و امیرخسرو شباهت دارد.
نظم و نثر بیدل سرشار از صور خیال پیچیده و مملو از صناعات ادبی علیالخصوص تشبیه و استعاره است و از بهترین نمونههای سبک هندی تلقی میشوند. مشهورست که در ابتدا رمزی تخلص میکرد که پس از خواندن این مصرع مشهور دیباچه گلستان استاد سخن سعدی که میفرماید: بیدل از بینشان چه جوید باز، تحت تاثیر قرار گرفته و بیدل را به تخلص برگزیده، اصولا بیدل به سعدی تعلق خاطر خاصی داشت چنانکه خود میفرماید: از گل و سنبل به نظم و نثر سعدی قانعم.
این شاعر مضمونساز و نازکخیال در روز پنجشنبه چهارم صفر سال ۱۱۳۳ هجری قمری در دهلی زندگی را بدرود گفت و در صحن خانهاش، در جایی که خودش وصیت کرده بود، دفن گردید.
این آمار از میان ۳۳٬۰۴۷ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.
توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرعهای بند قالبهای ترکیبی مثل مخمسها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.
آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.
وزنیابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزنیابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومهها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | غزل | ۳۲٬۳۳۳ | ۹۷٫۸۴ |
۲ | ترجیع بند | ۷۱۴ | ۲٫۱۶ |
آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۷۱۴ بیت و کوتاهترین شامل ۱ بیت شعر است):
ردیف | تعداد ابیات شعر | فراوانی | درصد از ۲٬۸۲۸ شعر |
۱ | ۱۲ | ۸۴۸ | ۲۹٫۹۹ |
۲ | ۱۱ | ۶۱۲ | ۲۱٫۶۴ |
۳ | ۱۰ | ۴۸۶ | ۱۷٫۱۹ |
۴ | ۱۴ | ۲۴۴ | ۸٫۶۳ |
۵ | ۱۳ | ۱۹۲ | ۶٫۷۹ |
۶ | ۹ | ۱۷۰ | ۶٫۰۱ |
۷ | ۱۵ | ۹۵ | ۳٫۳۶ |
۸ | ۷ | ۷۷ | ۲٫۷۲ |
۹ | ۸ | ۲۶ | ۰٫۹۲ |
۱۰ | ۱۶ | ۲۳ | ۰٫۸۱ |
۱۱ | ۱۷ | ۱۳ | ۰٫۴۶ |
۱۲ | ۵ | ۱۲ | ۰٫۴۲ |
۱۳ | ۶ | ۹ | ۰٫۳۲ |
۱۴ | ۴ | ۵ | ۰٫۱۸ |
۱۵ | ۱۹ | ۴ | ۰٫۱۴ |
۱۶ | ۱۸ | ۳ | ۰٫۱۱ |
۱۷ | ۲ | ۲ | ۰٫۰۷ |
۱۸ | ۳ | ۱ | ۰٫۰۴ |
۱۹ | ۲۷ | ۱ | ۰٫۰۴ |
۲۰ | ۲۲ | ۱ | ۰٫۰۴ |
۲۱ | ۲۰ | ۱ | ۰٫۰۴ |
۲۲ | ۲۱ | ۱ | ۰٫۰۴ |
۲۳ | ۱ | ۱ | ۰٫۰۴ |
۲۴ | ۷۱۴ | ۱ | ۰٫۰۴ |
آمار ابیات به تفکیک زیربخشهای این قسمت به شرح زیر است:
ردیف | بخش | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | غزلیات | ۳۲٬۳۳۳ | ۹۷٫۸۴ |
۲ | اشعار همین بخش | ۷۱۴ | ۲٫۱۶ |
میرزا عبدالقادر بیدل روی تمبر افغانستان منتشر شده به سال ۱۹۷۰ میلادی