گر همه زَرِّ جعفرى دارد

مَرد بى‌توشه برنگیرد گام

در بیابان فقیرِ سوخته را

شلغمِ پخته به که نقرهٔ خام

مرغِ بریان به چشمِ مَردمِ سیر

کمتر از برگِ تره بر خوان است

وآن که را دستگاه و قوَّت نیست

شلغمِ پخته مرغِ بریان است

ز قدر و شوکتِ سلطان نگشت چیزی کم

از التفات به مهمان‌سرایِ دهقانی

کلاه‌گوشهٔ دهقان به آفتاب رسید

که سایه بر سرش انداخت چون تو سلطانی

گر آبِ چاهِ نصرانی نه پاک است

جهودِ مُرده می‌شویی چه باک است

به لطافت چو بر‌نیاید کار

سر به بی‌حرمتی کِشَد ناچار

هر‌که بر خویشتن نبخشاید

گر نبخشد کسی بر او شاید

آن شنیدستی که در اقصای غور

بارسالاری بیفتاد از ستور

گفت چشمِ تنگِ دنیادوست را

یا قناعت پر کند یا خاکِ گور

درویش به جز بوی طعامش نشنیدی

مرغ از پسِ نان خوردن او ریزه نچیدی

با طبعِ ملولت چه کند هر‌که نسازد؟

شرطه همه وقتی نبوَد لایقِ کَشتی

دستِ تضرّع چه سود بندهٔ محتاج را

وقتِ دعا بر خدای وقتِ کَرَم در بغل

وه که گر مرده باز‌گردیدی

به میانِ قبیله و پیوند

ردِّ میراث سخت‌تر بودی

وارثان را ز مرگِ خویشاوند

بخور ای نیک‌سیرتِ سَره‌مَرد

کان نگون‌بخت گِرد کرد و نخوَرد

از زر و سیم راحتی برسان

خویشتن هم تمتّعی بر‌گیر

وآنگه این خانه کز تو خواهد ماند

خشتی از سیم و خشتی از زر گیر

شد غلامی که آبِ جوی آرَد

جویِ آب آمد و غلام ببُرد!

دام هر بار ماهی آوردی

ماهی این بار رَفت و دام ببُرد

چو آید ز پی دشمنِ جان‌ستان

ببندد اجل پایِ اسبِ دوان

در آن دم که دشمن پیاپی رسید

کمانِ کیانی نشاید کشید

قد شابَهَ بِالوَری حِمارٌ

عِجلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ

به آدمی نتوان گفت مانَد این حیوان

مگر دُراعه و دستار و نقشِ بیرونش

بگرد در همه اسبابِ ملک و هستی او

که هیچ چیز نبینی حلال جز خونش

دستِ دراز از پیِ یک حبّه سیم

به که ببُرَّند به دانگی و نیم

فضل و هنر ضایع است تا ننمایند

عود بر آتش نهند و مشک بسایند

کس نتواند گرفت دامنِ دولت به زور

کوشش‌ِ بی‌فایده‌ست وَسمه بر ابرویِ کور

تا به دکّان و خانه درگِرَوی

هرگز ای خام‌، آدمی نشَوی

برو اندر جهان تفرّج کن

پیش از آن روز کز جهان برَوی