الباب التاسع فیالحکمة والامثال و مثالب شعراءالمدّعین ومذّمةالاطباء والمنجّمین
بخش ۱ - فصل فی بیان سبیلالسعادة والطریق المستقیم: چون تو بر ذرهای حساب کنی
بخش ۲ - فی شکایة اهل الزمان: اندرین عصر بوالفضولی چند
بخش ۳ - فیالمعذرة والتقصیر: تا به دل بر گنه دلیر شدم
بخش ۴ - فیالحقیقة والطریقة: راه دور از دل درنگی تست
بخش ۵ - در دانستن آنکه آخرت به از دنیاست: آن شنیدی که زاهدی آزاد
بخش ۶ - حکایت: آن شنیدی که در حد مرداشت
بخش ۷ - فی مثالب شعراء المدعین: چون ستودی بسی عدولان را
بخش ۸ - فی مثالب المنحولین: وانکه هستند در سخن منحول
بخش ۹ - فی ذکرالعوام و اهل السوق والجهال: تا توانی به گرد عامه مگرد
بخش ۱۰ - در ذم عوام و بازاریان و جهال گوید ذکر مساوی العوان للخواص نفع عام: عامه تا در جهان اسبابند
بخش ۱۱ - فی مذمةالاعداء و نصیحةالاولیاء: ای منیری نمود مهتابت
بخش ۱۲ - اندر خویشان گوید فیمذمة الارقاب که: الاقارب عقارب، والاخ فخ، والعم غم، والخال وبال، والختن محن: این گره را که نام کردی خویش
بخش ۱۳ - اندر مذمت برادران گوید: دوست جو از برادران بگسل
بخش ۱۴ - اندر مذمت خواهران گوید: ور ترا خواهر آورد مادر
بخش ۱۵ - حکایت هزل: کلکی بر مناره کودک خرد
بخش ۱۶ - اندر مذمت فرزند گوید: بود فرزند بد بود به دو باب
بخش ۱۷ - اندر مذمت دختر گوید: ور بود خود نعوذباللٰه دخت
بخش ۱۸ - فی مذمة الختن: کیست این هست مر مرا داماد
بخش ۱۹ - اندر مذمت عم گوید: آنکه عم تو و آنکه خال تواند
بخش ۲۰ - اندر مذمت خال گوید: خال کآزار تو گزیده بود
بخش ۲۱ - اندر خویش لشکری گوید: موش کز دشت در دکان افتد
بخش ۲۲ - ذکر انواعالشهوات علی بعضها تحریض و علی بعضها تمریض اندر صفت شهوات و در حق غلام باره گوید: هرکه شد کونپرست بر خیره
بخش ۲۳ - در معنی زناشویی گوید: از غلام آنکه زی عیال آمد
بخش ۲۴ - حکایت و مثل: آن جوانی به درد مینالید
بخش ۲۵ - التمثیل فیالمطایبة بطریق الهزل: بود گرمی به کار دریوزه
بخش ۲۶ - اندر مذمت خویش صوفی گوید: باز اگر خویش باشدت صوفی
بخش ۲۷ - حکایة فیالتمثل الصوفی: آن شنیدی که بد به شهر هری
بخش ۲۸ - اندر قرابت فقیه گوید: ور بود خود فقیه خویشاوند
بخش ۲۹ - حکایت و ضربالمثل: آن شنیدی که از کم آزاری
بخش ۳۰ - حکایت: قحطی افتاد وقتی اندر ری
بخش ۳۱ - اندر صفت مرائی و قراء و سالوس گوید: خلق را زیر گنبد دوار
بخش ۳۲ - در حق پارسایان گوید: آن کسانی که راه دین رفتند
بخش ۳۳ - در صفت جاهجویان و زر طلبان و درویشان صورت گوید: وین گروهی که نو رسیدستند
بخش ۳۴ - در حق کسی گوید از بزرگان غزنین: بگذر از عالمان و درویشان
بخش ۳۵ - در مثالب علوی زرمدی گوید: آخر عمرت از دل تفته
بخش ۳۶ - در هجو شعراء بد گوید: یک رمه ناشیان شعر پراش
بخش ۳۷ - اندر هجو حکیم طالعی گوید: وین دگر هست شاعری به دروغ
بخش ۳۸ - دیگری را گوید: بوده مامات اسب و بابات خر
بخش ۳۹ - در مذمت خدمت مخلوق گوید: وان کسانی که بار خلق کشند
بخش ۴۰ - التمثل فیالقناعة و ترک الحاجة: بود بقراط را خمی مسکن
بخش ۴۱ - حکایت: دید وقتی عزیز عزرائیل
بخش ۴۲ - در مذمت طبیبان جاهل گوید: وین اطبا که خالیاند از طب
بخش ۴۳ - در مناقب اطباء عالم گوید قالالنبی صلیاللٰه علیه وسلم فی شأنهم العلم علمان علمالابدان و علمالادیان: باز مردی که وی طبیب بود
بخش ۴۴ - تفصیل العلل و هی خمسون نوعا: نبض و قاروره و رسوب و علل
بخش ۴۵ - فی تفصیل العلل و بیانالامراض: سکته از انسداد بطن دماغ
بخش ۴۶ - در طبیبان نادان گوید: این نمودیم حد این پنجاه
بخش ۴۸ - فی صفة الافلاک: فلک تاسع است بر ز افلاک
بخش ۴۹ - فی صفةالسعد والنحس منالکواکب السبعة: دو ازین هفتگانه نحس نهند
بخش ۵۰ - در بیان طبایع چهارگانه: جوهر آتش است بعد از هفت
بخش ۵۱ - در صفت بروج دوازدهگانه: حمل و ثور و پیکر جوزا
بخش ۵۲ - در شرف و وبال و صعود و هبوط کواکب گوید: شرف آفتاب در حملست
بخش ۵۳ - فی تسویة البیوت: اختراعی چنین هرآنکه نهاد
بخش ۵۴ - التمثیل فی احوال المنجم الجاهل عندالملک العالم: بود وقتی منجمی کانا
بخش ۵۵ - صفة مقادیر ابروج والکواکب السیارة: غافلند این منجمان از کار
بخش ۵۶ - در حق مردم و آدمی گوید: پس از آدم هر آنچ ز آدم زاد
این آمار از میان ۱٬۱۳۶ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.
توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرعهای بند قالبهای ترکیبی مثل مخمسها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.
آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.
وزنیابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزنیابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومهها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.
ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۱٬۱۳۶ | ۱۰۰٫۰۰ |
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | مثنوی | ۱٬۱۳۴ | ۹۹٫۸۲ |
۲ | غزل/قصیده/قطعه | ۲ | ۰٫۱۸ |