گنجور

 
کمال‌الدین اسماعیل

ای از بسیط جاه تو گردون ولایتی

وی از سپاه رای تو خورشید رایتی

کرده زبان سوسن آزاد هر نفس

در باب لطف از دم خلقت روایتی

درشان حادثات بود گاه حلّ و عقد

از لفظ درفشان تو هر نکته آیتی

بخشیده فیض طبع تو هر لحظه عالمی

بگرفته صیت جاه تو هر دم ولایتی

خورشید را غلالۀ زربفت برکشند

گر نبودش ز سایۀ جاهت حمایتی

هستند ابرو معدن و خورشید و بحر کان

زانگشت پنچ گاندت هر یک کنایتی

روز و شبی همی گذارند فلک بدان

کش می دهی ز قرص مه و خور جرایتی

بگذاشت درگه تو و کرد اختیار چرخ

انصاف هم نداشت عطارد کفایتی

کر پرده پوشی تو علی الوجه داندی

آیینه پیش چشم نکردی حکایتی

احداث دهر وجود تو غصّه های من

هر یک ازین سه گانه ندارد نهایتی

با من جهان بدست، و گر زین بتر شود

حّقا کرم کراکند از وی شکایتی

در حقۀ من اگر چه گروهی ز مفسدان

هر یک همی کنند بنوعی سعایتی

گر دوستی و بندگی تو جنایتست

دارم جنایتّی و چه معظم جنایتی

مقصود بنده ره بدهی می برد هنوز

گر باشدش ز نور ضمیرت هدایتی

جمعند حاسدانم و تنها من ضعیف

وانصاف دل شکسته شدستم بغایتی

در هر زبانی از سخن من فسانه ییست

در هر ضمیری از سبب من نکایتی

با این همه ز قصه همه عالمم چه باک؟

گر باشدم ز لطف تو اندک عنایتی

در حضرتت که مرعی از او شد حقوق خلق

دانم بود حقوق رهی را رعایتی

 
 
 
جشنوارهٔ رزم‌آوا: نقالی و روایتگری شاهنامه
مسعود سعد سلمان

نه بر خلاص حبس ز بختم عنایتی

نه در صلاح کار ز چرخم هدایتی

پیشم نهد زمانه ز تیمار سورتی

هر گه که بخوانم ز اندوه آیتی

از حبس من به هر شهر اکنون مصیبتی

[...]

ادیب صابر

ای در کف تو جایگه هر کفایتی

در زیر شکر و منت تو هر ولایتی

هر ساعتی ز اختر سعدت معونتی

هر لحظه‌ای ز شاه جهانت عنایتی

بر هر زبان ز وصف کمال تو سورتی

[...]

عطار

ای آفتاب از ورق رویت آیتی

در جنب جام لعل تو کوثر حکایتی

هرگز ندید هیچ کس از مصحف جمال

سرسبزتر ز خط سیاه تو آیتی

بر نیت خطت که دلم جای وقف دید

[...]

سعدی

ای از بهشت جزوی و از رحمت آیتی

حق را به روزگار تو با ما عنایتی

گفتم نهایتی بود این درد عشق را

هر بامداد می‌کند از نو بدایتی

معروف شد حکایتم اندر جهان و نیست

[...]

اوحدی

جان را ستیزهٔ تو ندارد نهایتی

خوبان جفا کنند ولی تا به غایتی

سنگین دلی، و گرنه چنین درد سینه سوز

در سینهٔ تو نیز بکردی سرایتی

دارم شکایت از تو، ولی منع میکند

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه