ضرورت است که آحاد را سَری باشد

وگرنه مُلک نگیرد به‌هیچ‌روی نظام

به‌شرطِ آن‌که بداند سَرِ اَکابِرِ قوم

که بی‌وجودِ رعیّت، سَری‌ست بی‌اندام

مراد و مطلب دنیا و آخرت نبرد

مگر کسی که جوانمرد باشد و بسام

تو نیکنام شوی در زمانه ورنه بسست

خدای عز وجل رزق خلق را قسام

سگی شکایت ایام با کسی می‌کرد

نبینی‌ام که چه برگشته حال و مسکینم

نه آشیانه چو مرغان نه غله چون موران

قناعتم صفت و بردباری آیینم

هزار سنگ پریشان به یک نگه بخورم

[...]

نظر که با همه داری به چشم بخشایش

درر که بر همه باری ز ابر کف کریم

مرا دوبار نوازش کن و کرم فرما

یکی به موجب خدمت یکی به حق قدیم

امید عافیت آنگه بود موافق عقل

که نبض را به طبیعت شناس بنمایی

بپرس هر چه ندانی که ذل پرسیدن

دلیل راه تو باشد به عز دانایی

ضمیر مصلحت اندیش هر چه پیش آید

به تجربت بزند بر محک دانایی

اگر چه رای تو در کارها بلند بود

بود بلندتر از رای هر کسی رایی

اگر ممالک روی زمین به دست آری

وز آسمان بربایی کلاه جباری

وگر خزاین قارون و ملک جم داری

نیرزد آنکه وجودی ز خود بیازاری

شنیده‌ام که فقیهی به دشتوانی گفت

که هیچ خربزه داری رسیده؟ گفت آری

ازین طرف دو به دانگی گر اختیار کنی

وزان چهار به دانگی قیاس کن باری

سؤال کرد که چندین تفاوت از پی چیست

[...]

گر از خراج رعیت نباشدت باری

تو برگ حاشیت و لشکر از کجا آری؟

پس آنکه مملکت از رنج برد او داری

روا مدار که بر خویشتن بیازاری

نبایدت که پریشان شود قواعد ملک

نگاه دار دل مردم از پریشانی

چنانکه طایفه‌ای در پناه جاه تواند

تو در پناه دعا و نماز ایشانی

مقابلت نکند با حجر به پیشانی

مگر کسی که تهور کند به نادانی

کس این خطا نپسندد که دفع دشمن خود

توانی و نکنی و یا کنی و نتوانی

چو بندگان کمر بسته شرط خدمت را

روا بود که به کمترگناه بند کنی

تو نیز بنده‌ای آخر ستیز نتوان برد

خلاف امر خداوندگار چند کنی

گمان مبر که جهان اعتماد را شاید

که بی‌عدم نبود هر چه در وجود آید

غریب شهر کسان تا نبوده باشد مرد

ازو درست نیاید غم غریبان خورد

نیافرید خدایت به خلق حاجتمند

به شکر نعمت حق در به روی خلق مبند

نهاد بد نپسندد خدای نیکوکار

امیر خفته و مردم ز ظلم او بیدار

به شکر آنکه تو در خانه‌ای و اهلت پیش

نظر دریغ مدار از مسافر درویش

به نیکی و بدی آوازه در بسیط جهان

سه کس برند رسول و غریب و بازرگان

کرم به جای فروماندگان چو نتوانی

مروتست نه چندانکه خود فرومانی

نداند آنکه درآورد دوستان از پای

که بی‌خلاف بجنبند دشمنان از جای