گر به وجود ناظری، هر دو یکی است در وجود

ور به صفات مایلی، این دگر است و آن دگر

جام‌ومی‌اندجسم‌وجان،جام،می‌است،وجسم، جان

ورتونیابی این سخن تن دگر است و جان دگر

حسن یکی و در نظر آینه صد هزار، دان

روح یکی و تن بسی باده یکی و جام صد

گر به صد آیینه یکی روی نمود صد نشد

نقش خیال اوست صد صدنشد و کدام صد

نام یکی اگر یکی صد نهد ای عزیز من

[...]

مرد باید که ز شمشیر نگرداند روی

ورنه ز آغاز همان به که به میدان نرود

دولت عشق به هر بی سر و پایی نرسد

پادشاهیِ دو عالم به گدایی نرسد

برو ای عقل و مگو عشق چرا کرده چنین

پادشاه است و به او چون و چرایی نرسد

موج و دریاییم و هردو غیر آبی نیست نیست

در میان ما و او جز ما حجابی نیست نیست

عقل اگر در خواب می‌بیند خیال دیگری

اعتمادی در خیالی یا به خوابی نیست نیست

مجموع کاینات سراپردهٔ وی است

این طرفه تر که هیچ مکانش پدید نیست

او جانِ عالم است و همه عالمش بدن

پیداست این تن وی و جانش پدید نیست

موجود حقیقی بجز از ذات خدا نیست

ماییم صفات و صفت از ذات جدا نیست

هر نقش خیالی که ترا غیر نماید

تعبیر کن آن را که خیال تو به خوابست

مستیم و نداریم خبر از همه عالم

این است خبر هرکه بپرسد خبرما

در دو عالم چون یکی دارندهٔ اشیاستی

هر یکی در ذات خود یکتای بی همتاستی

جنبش دریا اگرچه موج خوانندش ولی

در حقیقت موج دریا عین آن دریاستی

فی المثل یک دایره این شکل عالم فرض کن

[...]

از تو نتواند بریدن کس به آسانی مرا

گر نمی‌داند کسم آخر تو می دانی مرا

رو نگردانم ز جورت تا سرم بر تن بود

گر به سرگرد جهان چون گوی گردانی مرا

گر برنجانی نرنجم زانکه، رنجت راحت است

[...]

هم باز شود این در، هم روز شود این شب

دلبر نه چنین ماند دلدار شود روزی

شبی‌تیره است وره مشکل جنیبت را عنان درکش

زمانی رختِ هستی را به خلوتگاه‌جان‌درکش

طریقش بی قدم می‌رو، جمالش بی بصر می‌بین

حدیثش بی زبان می‌گو،شرابش بی‌دهان‌درکش

نظامی این چه اسرار است کز خاطر برون دادی

[...]

گر تو خواهی که دل و دین به سلامت ببری

خاک پای همه شو تا که بیابی مقصود

نفس اگر پیر شود سهل نباشد زان رو

کاژدها گردد ماری که قوی‌تر گردد

تو خدا را شو اگر جمله جهان گیرد آب

به خدا گر سر مویی قدمت تر گردد

یاوری کن همه را تا همه یار تو شوند

[...]

هزار بار به جان آمد ار چه کار مرا

نگشت عشق تو الا یکی هزار مرا

ملک الملوک فضلم به فضیلت معانی

ز من و زمان گرفته به مثال آسمانی

نفس بلند صوتم جرس بلند صیتم

قلمِ جهان نوردم علم جهان ستانی

سر همتم رسیده به کلاه کیقبادی

[...]

شحنهٔ ما دانش، آنگه حرص در همسایگی

رستم ما زنده وانگه دیو در مازندران

هرچه نز قرآن طرازی برفشان از آستین

هرچه نز ایمان بساطی درنورد از آستان

فرق ها باشد میان آدمی و آدمی

[...]

شستیم نقشِ غیر، ز الواح کاینات

دیدیم عالمی که صفاتست عینِ ذات

لاهوت‌صرف ووحدت‌محض است و ذات بحت

محو است در حریم هویت تعینات

قدوسیان عالمِ علوی برند رشک

[...]

اگر مطلق شوی مطلق ببینی

مقید جز مقید بین نباشد